Eerdphysik
From Wikipedia
De Eerdphysik is een Wetenschop, de sik mit de Eer befot un allns ünnersocht, wat man över physikalsche Tosamhengsel un Modellen von de Eer und ok de Atmospher weten mutt. Vörnehm utdrückt kanns darto ok Geophysik seggen. Dat „Geo“ kummt nemlich ut dat Greeksch und heet nix anners as „Eer“. Se is dormit een Rebeet von de Eerdwetenschoppen.
Eerdphysik wart in verschiedene Rebeeten ünnerdeelt. Dorbi wart jümmers annere Kräft ünnersocht, mit de wi op de Eer to don hefft. Un vör jede Kraft givt dat egen Methoden, de iengelt beschreven warn schult. Manches dorvon kann man ok op'n Schipp maken. Dat is nich jümmers eenfach to maken, abers anners kumms den Water nich bi. Dat nömt sik denn Marine Eerdphysik. Eenige Forschers wüllt abers ok weten, wat dat buten de Eer mit de Planeten is. Dat Rebeet schimpt sik denn Planetologie.
Den kanns dat ok ünnerdeelen in de Lüüd, de sik mit ganz bestimmte Probleme avrieten und disse denn ünnersöken dot un dorvör ok verschiedene Methoden brukt. De makt denn Angewandte Eerdphysik. Oder kanns eenfach blos weten wulln, woröm de Eer is as se is, wie se binnen in utkiekt, wie se so worn is, un wat man över de Eer allns weten kann, wat een mitrünner ok hülpen kann. Dat schimpt sik Allgemeene Eerdphysik. Abers eenige Lüüd makt sik ok Gedanken doröver, wie dat allns tosamenlöpt un wie man dat allns mit Mathematik schön in de Reeg kregt. Dat is denn de Theoretsche Eerdphysik.
Iengelte Methoden sünd ünner annern:
- Eerddynamiker, dat sünd de Theoretikers, de kieken dot, wie welke Kräft tosamspeelt.
- Gravimetrie, de ünnersocht de Sworkraft oder ok Gravitatschoon.
- Magnetik, de ünnersocht dat Magnetsche Feld von de Eer.
- Magnetotellurik, de ok mit dat Magnetsche Feld arbeid, abers sülbens een Feld anregt un achterran de Reaktschoon meten dot.
- Eerdelektrik, de benütt Strom, öm den Ünnergrund to ünnersöken.
- Eerdradar, de kiekt mit Radarbülgen in de böversten Lagen von de Eer.
- Seismik, de ünnersocht, wie sik seismische Bülgen in de Eer utbreeden dot. Dorto brukt se manchmol Sprengstoff, öm de Eer to'n wakeln to bringen.
- Seismologie, de makt dat glieke, abers nütt natüürlich Bülgen-Quelln, de Eerdbeven, un künnt dormit vel deeper in de Eer kieken
