Códice
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Un códice é un libro de forma paralelepípeda, resultado da ensamblaxe de pregos manuscritos e, especialmente, os producidos desde a Antigüidade clásica até a Idade Media.
Ao primeiro, a partir dos séculos I e II, os códices escribíanse sobre pergamiño e, desde o século XIII, en papel. A orixe está nas tabelas de madeira rectangulares que se recobrían de cera polo interior e sobre as que se escribía cun punzón en Roma. Eran o equivalente dos cadernos actuais e utilizábanse para a correspondencia, as contas e os traballos escolares. O uso literario máis antigo de códices qeu se coñece é de finais do século I, cando Marcial experimentou co formato.
Esta presentación dos textos constituíu unha verdadeira revolución ao inicio da era cristiá porque ao contrario do rolo (volume), que impón unha lectura contínua, o códice permite acceder aos capítulos (estrutura do texto) de maneira directa. Ademáis, o códice podíase escribir polas dúas caras, co que se economizaba material. A súa adopción na cristiandade foi tan marcada que, como soporte de Biblia, o códice permitíalles se diferenciaren dos rolos sobre os que os xudeus escribían a Torah.
O pergamiño substituíu o papiro gradualmente e a palabra liber, que designara os rolos de papiro, comezou a empregarse tamén para estes novos libros, que pola súa forma se parecían aos codices. Esta semellanza víase acentuada polas capas de madeira que os protexían. Os dous termos comezaron a confundirse xa no século III. Os rolos dominaron ainda en obras seculares até o século IV. Entre entón, cando o códice foi plenamente aceptado, até o Renacemento carolinxio do século VIII, moitas obras que non se copiaran de rolo a códice perdéronse para a posterioridade.
O códice melloraba o rolo en varios aspectos: Podíase abrir en calquer páxina, o que facilitaba a lectura; as páxinas podíanse escribir polos dous lados, o que abarataba o seu costo; a protección que lle daban as capas facíao máis compacto e doado de transportar; finalmente, facía tamén máis doado organizar documentos nunha biblioteca porque tiña un lombo estábel no que escribir o título do libro. O lombo usouse para o incipit, antes de que se desenvolvese o concepto propiamente de título durante época medieval.
Ainda que a maiorái dos primeiros códices se facían de papiro, este era fráxil e os fornecementos, provenientes Exipto, o único lugar no que medraba, escaseaban. Preferiuse pasar ao permagiño porque, ainda que caro, era tamén máis duradoiro.
Os códices foron substituídos polos libros impresos. O estudo dos manuscritos desde o punto de vista da súa fabricación chámase codicoloxía; o dos documentos antigos en xeral é a paleografía.
O fragmento de codex máis antigo conservado contén un poema, De bellis macedonicis e está datado cara o ano 100. Consérvase no Museo Británico. Outros códices moi antigos son os palimpsestos de Plauto (da Biblioteca Ambrosiana) e De Republica de Cicerón (na Biblioteca Vaticana), ambos os dous do século IV. Consérvanse algúns códices de Virxilio dos séculos IV e VI.
Por extensión o termo códice empregouse para as escolmas de leis (como o Codex Theodosianus) de onde o uso actual do nome código en dereito. A imprenta non fixo desaparecer os códices: os de Leonardo da Vinci constitúen unha proba sorprendente disto.
Cómpre notar que as civilizacións mesoamericanas (Olmecas, Zapotecas, Maias, Toltecas, Aztecas, etc.) inventaron escritura e papel independentemente do Occidente. Fálase tamén de códices para designar as súas obras que conteñen debuxos e lendas.
Os códices mesoamericanos tiñan a mesma forma que os europeos pero confeccionábanse con tiras longas dobradas de cortiza de figueira (amatl) ou doutras fibras vexetais e encalábanse antes de escribir.
[editar] Artigos relacionados
- Volume
- Libro
- Materiais de escrita
- Codex Leicester
- Codex Sinaiticus
- Codex Vaticanus
- Codex Alexandrinus
- Codex Ephraemi Rescriptus
- Bezae (Cantabrigiensis)
- Codex Claromontanus
- Codex Calixtinus
