کوههای پامیر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ناحيهء كوهستانی بسيار مرتفع آسيای مركزی. قسمت اعظم اين سرزمين متعلق به تاجیکستان و قرقیزستان و مابقی جزء افغانستان و پاکستان است و در مشرق به دشتها و ريگزارهای تركستان چين منتهی شود و در شمال به فرغانه و به مغرب در طول سيلابهائی كه آمودريا از آنها تشكيل ميشود به پستی ميگرايد و در جنوب آن سلسله جبال قره‌قوروم واقع است. کوههای پامير در حدود 70000 كيلومترمربع مساحت دارد. ارتفاع اين سرزمين كه از سطح دريا در حدود 4000 متر است باعث سختی آب و هوای آن شده‌است چنانكه زمستان در این منطقه هفت ماه طول می كشد و تنها در يك ماه (ماه ژوئيه) شبها شب‌نم نمی‌باشد و حرارت روزها گاه به 70 درجه میرسد. پامير هوائی خشك دارد و باران و برف در آن بندرت می بارد. بادهای آن بسيار سرد است ولی شديد نيست لكن با خشكی آب و هوا درياچه‌های متعددی در آنجا هست كه برخی وسيع باشد ليكن آب اين درياچه‌ها روبه نقصان است چنانكه بعضی بكلی از ميان رفته است و از جمله درياچه‌های آن قره‌گول با 300 هزارمترمربع مساحت و ساری‌گول با 4267 مترمربع مساحت. غالب رودهای پامير به‌طرف مغرب يعنی آمودريا كه به دریاجه آرال می ريزد جاريست و بقيه به‌طرف شرق يعنی رود تاريم متوجه است و كوه مرتفع پامير موسوم به تغارمه 7899 متر ارتفاع دارد و ظاهراً سكنهء فعلی هند و ايران از اين معبر گذشته و در اين دو مملكت سكنی گزيده‌اند. از جبال مهمی كه از اين عقدهء كوهستانی آغاز ميشود در شمال، رشته‌كوههای تيانشان است كه از حوالی سمرقند تا داخلهء تركستان چين امتداد دارد و در جنوب كوههای كوئن‌لُن و قراقروم و هیمالیا كه همه بموازات يكديگر از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارند و از دره‌های مابين آنها هر يك رودی جاری است. در جانب غربی اين نجد دو رشته‌جبال از پامير آغاز ميشود يكی سلسلهء جبال هندوكوه يا هندوكش و دنباله‌های آن يعنی كوه‌بابا و سپيدكوه و سياه‌كوه و كوههای شمال خراسان. ديگر سلسلهء سليمان كه در امتداد رود سند بجهت جنوب ممتد ميشود و به بلوچستان و سواحل اقيانوس هند می‌انجامد و راههای اصلی كشورهای مجاور نجد پامير يعنی افغانستان و پنجاب و تركستان و كاشغر و ايران همه از ميان همين سلسله‌كوههاست.
