سرخدار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

سُرخدار (نام علمی: Taxus baccata) نام گونه‌ای درخت سوزنی‌برگ است از تیره سرخداریان (Taxaceae).

این گونه را می‌‌توان میراث زنده و شاهکار جنگل‌های طبیعی شمال ایران دانست. از نظر تنوع زیستی و حفظ ذخائر ژنتیکی و بوم‌شناسی یکی از گونه‌های منحصر به فرد و مهم منطقه هیرکانی و باقی مانده از دوران سوم زمین‌شناسی است.

مطالعات فسیل‌شناسی دیرینگی درختان سرخدار را بالغ بر 190 میلیون سال می‌‌دانند. گفته می‌‌شود انسان‌های ماقبل تاریخ آن را می‌‌شناخته اند. و از برگ آن نوعی ماده سمی تهیه و برای آلوده کردن نیزه هایشان استفاده می‌‌کردند. تصور می‌‌شود واژه Taxin به معنی زهرآلود به این موضوع برمی گردد. سرخدار درختی است سوزنی برگ، سایه پسند دارای پوست فلس دار. چوب درون آن به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است که در قسمت پایینی درخشان و براق است و نیاز به خاک مرطوب دارد. بلندی درخت به 9 تا 30 متر و قطر آن به 3 متر می‌‌رسد. رشد آن بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه 10 سانتیمتر است. بذر سرخدار توسط پرندگان از جمله قرقاول پخش می‌‌شود. سنجاب‌ها نیز به انتشار بذر سرخدار کمک می‌‌کنند. (میوه نوع ماده آن به رنگ قرمز و نوع نر آن برنگ زرد که هر دو غیر سمی است). امروزه در فرانسه شرکتی وجود دارد که نهالستان‌های بزرگی از این گونه احداث کرده این شرکت وابسته به یک شرکت داروسازی است که در تولید ماده تاکسون دخالت دارد (ماده تاکسون این درخت در درمان برخی سرطان‌ها کاربرد دارد.) سه شرکت بزرگ دیگر در آمریکا تنها به کاشت نهال سرخدار اشتغال دارند. در هر شرکت میلیون‌ها نهال تولید می‌‌شود. این گونه در جنگل‌های شمال از بلندی‌های افرا تخته گرگان – پونه‌آرام گرگان، جنگل‌های نهارخوران تا جنگل‌های سوادکوه و در دره‌ها و پرتگاه‌های گیلان، مازندران و گرگان همراه با سایر گونه‌های جنگلی یافت می‌‌شود. دکتر جزیره‌ای در سال 1965 جامعه Fageto-Taxetum – سرخدار، همراه با راش، توسکا، افرا، شیردار، ممرز، ملچ و جل – را در جنگل‌های مازندران مطالعه کرد. جامعه دیگری به نام Evonymo Taxetum (آل اسبی و سرخدار) توسط دکتر مصدق در سال 1977 با گونه‌های بلوط، بلندمازو، افرا، جل، نمدار، خاس، تمشک، ممرز در جنگل‌های افرا تخته معرفی شده است. نام‌های محلی آن در مازندارن و گرگان “ سرخدار، سرخه دار و سخدار ” است. در علی‌آباد کتول “ سوختال ” در رودسر و آستارا “ سیردار ” نامیده می‌‌شود .