Bizantzio
Wikipedia(e)tik
Bizantzio (grezieraz Βυζάντιον ) oraingo Istanbulen antzinako hiriaren izan da, gero Konstantinopolis izena hartu zuena.
Kolonia Grekoa antzinatik, birsortua izan zen Konstantino I emperadorearengatik 330 urtean, Konstantinopolis izena hartuz. Erromatar Inperioaren garaian, eta mendebaldeko inperioaren erorketa ondoren, kultur klasikoaren erdigunea izan zen eta eki inperioaren edo imperio bizantziarraren hiriburua.
 |
Artikulu honek ez ditu Wikipediaren formatu hitzarmenak betetzen edo ez du sintaxi egokia. Mesedez, aldatu ezazu bete ditzan. Ez ezabatu ohar hau wikitu arte. |
[aldatu] Jatorria
Bosforeren ur-ertzean sortua izan zen, Megaratik etorritako kolono batzuengatik, K. a. 660 urtean, kolonia greko izendatua izan zen, bere izena Byzas-en ohorez jarri zioten, errege sortzailea.
Leku estrategiko batean aurkitzen zen, bertatik nabigazioa kontrolatu baitezaketen, Europa ekialdea, Balkanak, Egeo itsasoa, Afrika iparraldea (baita Egipto ere) eta Asia Txikia.
Lurreko kokalekua ez zein hain egokia, baina gutxienez itsasozko Pontoko sarrera kontrolatzen zuten. Horri esker inor ezin zuen pasa beraien baimenik gabe. Pontoko zonaldea oso aberatsa zen abelkuntza produktuetan, esklabo eta beste produktu batzuk eztia, argizaria eta arrain gazia bezalakoa, ardo eta gari mota askotako produktuez gain.
Denboran zehar, herrialde hau pertsen esku egon zen, hauek okupatu eta suntsitu egin zuten K. a. V. mende inguruan.
Espartako Pausaniasek berreskuratu zuen 479 K.a eta 478 k.a. urtean eraikitzen hasi. Geroago bere kontrola atenaskoen kontra ezatabaidatu zuten, azkenean atenaskoek 409 K.a. hartu egin zuten hiria, baina bota egin zituzten 405 k.a., 390 k.a. berriz atenaskoen esku bueltatzeko. 336 k.a eta 323 k.a urte bitartean mazedoniakoen esku egon zen, Alexandro Anidaren inperioaren esku. Honen ondoren, hiriak independentzia pixkatxo bat lortu zuen, 279 k.a. izan ezik Zeltarrek Trazia konkistatu zutelako eta Bizanciori zerga batzuk ezarri zizkioten.
191 k.a. hiria Erromaren aliatu izatera pasa zen, hauek hiri libre bat bezala onartu zituzten, hala ere 100 k.a Erromatar Inperioren esku erori zen.
194ean, Bizanzio ezatabaida baten erdian aurkitu zen erromako Lucio Septimio Severo eta Kaio Peszenio Nigeren artean, azkeneko honekin hartu zuen parte. Honen ondorioz Severo hiria setiatu egin zuen, hiru urtez setiatu zuten, Severo asko haserretu zen, azkenean errenditu egin zirenean, dena lapurtu eta harresiak suntsitu zituzten.
Baina 262 urtean berriz sortu zuen Galieno enperadorea hiriakin sartu gero segituan berriz bersortzeko.
