Δικαστήριο
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το δικαστήριο είναι «δημόσια λειτουργία» που έχει ως σκοπό την απονομή της Δικαιοσύνης, αποτελεί δε εξουσία ανεξάρτητη της νομοθετικής και της εκτελεστικής.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορία
Η αρχική έννοια σύστασης δικαστηρίου για την απονομή δικαιοσύνης βρίσκεται στην Ελληνική Μυθολογία και μάλιστα από τους ίδιους Ολύμπιους θεούς από τους οποίους προ-ιστορικά πέρασε τόσο στην Αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη να απονέμεται από τους Βασιλείς. Αργότερα ανατέθει αυτή σε δικαστήρια.
Στην αρχαία Αθήνα ονομαστά ποινικά δικαστήρια ήταν η "Βουλή του Αρείου Πάγου" το "Παλλάδιο", το "Δελφίνιο", το "εν Φρεαττοί", το "επί Πρυτανείω" και η "Ηλιαία". Εκτός όμως αυτών δικαστική εξουσία είχαν οι αγορές των δήμων, η βουλή, η εκκλησία του δήμου, οι εννέα άρχοντες, οι στρατηγοί, οι ένδεκα, οι επιμελητές και οι αστυνόμοι. Επί Δράκωντος τους φόνους δίκαζαν οι πρυτάνεις που όμως ο Σόλων επανέφερε την αρμοδιότητα αυτή στον Αρειο Πάγο. Τη δε πολιτική δικαιοσύνη απένεμαν οι κατά δήμο δικαστές, οι διαιτητές και οι ναυτοδίκες.
Στην αρχαία Σπάρτη τη ποινική δικαιοσύνη απένεμε η γερουσία ενώ τη πολιτική οι Έφοροι, περιοριζόμενοι οι Βασιλείς μόνο σε διαφορές οικογενειακού δικαίου.
Στην αρχαία Ρώμη δικαστικά έργα είχαν κυρίως οι "πραίτωρες", ενώ δίκαζαν επίσης οι "τιμητές", οι αγορανόμοι, οι ίππαρχοι, η εκκλησία του δήμου, και η εκκλησία του λαού, το δικαστήριο των εκατό και οι δέκα.
Κατά την Οθωμανική κυριαρχία τη πολιτική δικαιοσύνη στην Ελλάδα απένεμε ο Καδής, όσοι κατέφευγαν σ΄αυτόν, συνεπικουρούμενος από τους Μουλάδες, καθώς επίσης και οι Προεστοί ή δημογέροντες.
[Επεξεργασία] Σύγχρονη λειτουργία
Κατά σχετικά άρθρα του Συντάγματος εκτός των τακτικών δικαστηρίων, δικαστικές επιτροπές και έκτακτα δικαστήρια υπό οποιαδήποτε ονομασία απαγορεύεται η σύσταση. Εκτός περίπτωσης πολέμου ή γενικής επιστράτευσης οπότε και συγκροτούνται έκτακτα στρατοδικεία στα οποία και υπάγονται αδικήματα που διαπράχθηκαν από μη στρατιωτικούς. Επίσης τη δικαιοσύνη στα δικαστήρια απονέμουν δικαστές που ορίζονταν παλαιότερα υπό του Βασιλέως και είναι αυτοί ισόβιοι ή μόνιμοι με εξαίρεση των ορκωτών δικαστών που εκλέγονται με κλήρο.
Τα δικαστήρια διακρίνονται κυρίως στα πολιτικά και ποινικά. Ο Άρειος Πάγος ως ανώτατο δικαστήριο και των δύο κατηγοριών δικάζει ως ακυρωτικό πλην εξαιρετικών περιπτώσεων που δικάζει επί της ουσίας.
Τα δικαστήρια συνεδριάζουν εντός των καταστημάτων τους και στις αίθουσες ειδικά διαμορφωμένες εκτός των Ειρηνοδικείων που μπορούν και στο ύπαιθρο (στον επίμαχο τόπο, επί προσωρινών μέτρων). Επίσης κατά το Σύνταγμα οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων είναι δημόσιες εκτός κι αν η δημοσιότητα καθίσταται επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή στη κοινή τάξη ή για εθνικούς λόγους οπότε και εκδίδεται η γνωστή σχετική απόφαση "κεκλεισμένων των θυρών".
Την δικάσιμο ορίζει ο Προϊστάμενος του Δικαστηρίου (Ειρηνοδίκης ή Πρόεδρος). Τη διεύθυνση της διεξαγωγής της δίκης έχει ο Πρόεδρος ή άλλος ορισθείς δικαστής. Ο Πρόεδρος (ή Ειρηνοδίκης) διευθύνει τη συζήτηση, δίδει την άδεια αγόρευσης των διαδίκων και υποβολής ερωτήσεων από τους πληρεξούσιους, εξετάζει τους μάρτυρες, κηρύσσει το πέρας της συνεδρίασης και δημοσιεύει την απόφαση. Για τη διατήρηση της ευταξίας μπορεί επίσης να διατάξει την 24ωρη κράτηση θορυβούντος.
Κάθε απόφαση δικαστηρίου πρέπει να είναι αιτιολογημένη και να δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση.
[Επεξεργασία] Ελληνικό δικαστικό σύστημα
[Επεξεργασία] Πολιτικά Δικαστήρια
Προς απονομή της πολιτικής δικαιοσύνης υφίστανται τα εξής Πολιτικά Δικαστήρια:
- Τα Ειρηνοδικεία
- Τα Πρωτοδικεία (μονομελή και πολυμελή)
- Τα Εφετεία
- Ο Άρειος Πάγος
[Επεξεργασία] Ποινικά Δικαστήρια
Την ποινική διαδικασία ασκούν τα εξής Ποινικά Δικαστήρια:
- Τα Πταισματοδικεία
- Τα Πλημμελειοδικεία (μονομελή και τριμελή)
- Τα Δικαστήρια Ανηλίκων
- Τα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια
- Τα Εφετεία (τριμελή και πενταμελή)
- Τα Μικτά Ορκωτά Εφετεία
- Ο Άρειος Πάγος.
[Επεξεργασία] Στρατιωτικά και Ειδικά Δικαστήρια
Εξαιρετική ποινική δικαιοδοσία έχουν τα Στρατιωτικά Δικαστήρια (Στρατοδικείο, Ναυτοδικείο, Αεροδικείο) καθώς και τα Ειδικά δικαστήρια όπως για Υπουργούς (Υπουργοδικείο) κ.α.
[Επεξεργασία] Διοικητικά Δικαστήρια
Τέλος άλλα δικαστήρια είναι τα Διοικητικά Δικαστήρια που εκδικάζουν διοικητικές διαφορές. Αυτά είναι τα εξής:
Ο Άρειος Πάγος, το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ελεγκτικό Συνέδριο αποτελούν τα ανώτατα δικαστήρια της Ελλάδας.
Όλα τα παραπάνω αναφερόμενα είδη Δικαστηρίων φέρουν την αυτή ονομασία τόσο ως Υπηρεσία όσο και ως χώρο διεξαγωγής (κατάστημα - αίθουσα) παρ' εκάστου δίκης και καθένα εξ αυτών αποτελεί Δικαστική Αρχή.
