Norodom Sihanouk
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
|
||
| Thời gian tại chức: | 25 tháng 4, 1941–2 tháng 3, 1955 (Vua) 2 tháng 3, 1955–5 tháng 6, 1960 (Thủ tướng dưới quyền bố ông) 5 tháng 6, 1960–18 tháng 3, 1970 ("Head of State" under the queenship of his mother) Aug. 19, 1975–Apr. 2, 1976 (Head of State) Nov. 14, 1991–Sept. 24, 1993 (Head of State) Sept. 24, 1993–Oct. 7, 2004 (King, Khmer: Preahmâhaksat) Oct. 20, 2004–present ("King-Father", Khmer: Preahmâhaviraksat) |
|
| Predecessor: | Sisowath Monivong (till 1941); Chea Sim (till 1991) |
|
| Successor: | Norodom Suramarit (in 1955); Norodom Sihamoni (in 2004) |
|
| Ngày sinh: | 31 tháng 10, 1922 | |
| Nơi sinh: | Phnom Penh | |
Norodom Sihanouk (phát âm như "Nô-rô-đôm Xi-ha-núc"; sinh ngày 31 tháng 10 năm 1922) là cựu quốc vương của Vương quốc Campuchia. Ông từng là vua của Campuchia trong nhiều giai đoạn cho đến ngày thoái vị để nhường ngôi cho đương kim quốc vương Norodom Sihamoni vào ngày 7 tháng 10 năm 2004. Hiện tại, ông là Thái Thượng Hoàng của Campuchia. Sihanouk là con trai của cựu quốc vương Norodom Suramarit và hoàng hậu Sisowath Kossamak. Sihanouk đã đảm nhiệm nhiều chức vụ khác nhau kể từ 1941, nhiều vị trí đến nỗi Sách kỷ lục Guiness đã đưa ông vào danh sách các chính khách giữ nhiều chức vụ nhất, bao gồm 2 lần làm vua, 2 lần thái tử, 1 lần chủ tịch nước, 2 lần thủ tướng và một lần quốc trưởng Campuchia và nhiều chức vụ khác nữa của chính phủ lưu vong. Phần lớn là chức vụ hình thức, kể cả lần cuối làm vua (trị vì nhưng không cai trị). Thời gian trị vì thực sự của ông hoàng này là từ 9 tháng 11 năm 1953 đến 18 tháng 3 năm 1970 (khi Lon Nol phế truất ngôi).
Mục lục |
[sửa] Thời niên thiếu
Sihanouk học tiểu học tại Phnom Penh, trường Pháp École François Baudoin, học trung học tại Sài Gòn tại trường Lycée Chasseloup Laubat (nay là Trường Lê Quý Đôn, TP. HCM) cho đến khi lên ngôi, sau đó học tại trường binh bị Saumur, Pháp. Khi vua Sisowath Monivong (ông ngoại của Sihanouk) băng hà vào ngày 23 tháng 4 năm 1941, Hội đồng Tôn vương đưa Sihanouk lên ngôi vua. Ông đăng quang tháng 11 năm 1941.
[sửa] Thời kỳ trị vì
Sau 1945 đến cuối thập kỷ 1950, vua Sihanouk có xu hướng dân tộc chủ nghĩa và bắt đầu yêu cầu Pháp trao trả chủ quyền và về nước. Tháng 5 năm 1953, ông sang tị nạn tại Thái Lan và từ chối hồi hương cho đến khi có độc lập. Ông về nước ngày 9 tháng 11 năm 1953. Ngày 2 tháng 3 năm 1955, ông thoái vị nhường ngôi cho bố mình, giữ chức thủ tướng vài tháng. Sau khi bố ông mất năm 1960, ông lại được bầu làm chủ tịch nhà nước nhưng với danh vị hoàng thân. Khi Chiến tranh Việt Nam xảy ra ác liệt, Sihanouk chủ trương Campuchia trung lập, đứng ngoài cuộc chiến, cùng đồng thời đứng về phía Trung Quốc và Hoa Kỳ và tán thành chính sách Bên thứ 3. Vào mùa xuân 1965, ông đã thỏa thuận với Trung Quốc và Bắc Việt Nam cho phép sự hiện diện của các căn cứ Việt Nam ở phía Đông của Campuchia để cho phép viện trợ của Trung Quốc cho Việt Nam thông qua các cảng Campuchia. Campuchia được đền bù bằng cách Trung Quốc mua gạo của Campuchia với giá cao. Ông cũng nhiều lần lên tiếng rằng chiến thắng của phe cộng sản ở Đông Nam Á là không thể tránh khỏi và cho rằng chủ nghĩa Mao đáng để mọi người thi đua. Trong giai đoạn 1966-1967, Sihanouk đã ra sức đàn áp chính trị loại bỏ nhiều phe phái chính trị chính ở Campuchia. Chính sách hữu hảo với Trung Quốc của ông bị phá sản do thái độ cực đoan của Trung Quốc vào thời kỳ cao trào của Cách mạng văn hóa. Việc đàn áp chính trị và các vấn đề đối với Trung Quốc làm cho thái độ cân bằng các bên để giữ thế trung lập khó duy trì được. Ông đã loại bỏ phe cánh tả, cho phép Việt Nam thiết lập các căn cứ trong lãnh thổ Campuchia đặt kỳ vọng vào thiện chí của Trung Quốc.
[sửa] Bị phế truất
Ngày 18 tháng 3, 1970, trong lúc ông đang ở nước ngoài, Lon Nol - thủ tướng chính phủ - đã triệu tập Quốc Hội bỏ phiếu phế truất Sihanouk khỏi vị trí nguyên thủ quốc gia và trao quyền lực khẩn cấp cho Lon Nol. Hoàng thân Sirik Matak – người được chính phủ Pháp loại bỏ để trao ngôi vị cho Sihanouk - đã được giao chức Phó Thủ tướng. Sau cuộc đảo chính, Hoàng thân Sihanouk đến Bắc Kinh và bắt đầu ủng hộ Khmer Đỏ trong cuộc chiến lật đổ chính phủ Lon Nol ở Phnom Penh. Khi nước Cộng hòa Khmer rơi vào tay Khmer Đỏ vào năm 1975, Hoàng thân Sihanouk trở thành nguyên thủ quốc gia hình thức của chính phủ mới khi Pol Pot còn nắm quyền lực. Ngày 4 tháng 4 năm 1976, Khmer Đỏ buộc Sihanouk từ chức và nghỉ hưu. Sihanouk sang tị nạn tại Trung Quốc và Bắc Triều Tiên. Năm 1978, quân đội Việt Nam đã sang Campuchia đánh đổ Khmer Đỏ. Dù tuyên bố thận trọng với Khmer Đỏ, Sihanouk lại sốt sắng tham gia ủng hộ Khmer Đỏ chống lại quân đội Việt Nam. Năm 1982, ông trở thành Chủ tịch Chính phủ Liên hiệp Campuchia Dân chủ bao gồm: Đảng Funcipec của mình, Mặt trận giải phóng Campuchia của Son Sann và Khmer Đỏ. Quân Việt Nam rút khỏi Campuchia năm 1989, để lại chính phủ thân Việt Nam của Thủ tướng Hun Sen lãnh đạo Nước cộng hòa Nhân dân Campuchia.
[sửa] Lần trị vì cuối cùng
Các đảng phái ở Campuchia đã đàm phán đến năm 1991 và các bên đã đòng ý ký thỏa thuận hòa giải toàn diện ở Paris. Ngày 14 tháng 11 năm 1991, Hoàng thân Norodom Sihanouk trở về Campuchia sau 13 năm lưu vong. Năm 1993, Sihanouk lại trở thành quốc vương Campuchia. Theo Hiến pháp của Campuchia, quốc vương chỉ "trị vì nhưng không cai trị". Do bệnh tật, ông phải đi lại chữa trị ở Bắc Kinh nhiều lần. Thú tiêu khiển của Sihanouk: sáng tác âm nhạc bằng các thứ tiếng khác nhau (tiếng Khmer, tiếng Pháp và tiếng Anh), đạo diễn nhiều bộ phim và chỉ huy dàn nhạc. Ông có website riêng. Tháng 1 năm 2004, ông tự chuyển sang sống lưu vong tại Bình Nhưỡng, sau đó là Bắc Kinh, lấy lý do sức khỏe kém, ông tuyên bố thoái vị ngày 7 tháng 10 năm 2004. Hiến pháp Campuchia không cho phép tự thoái vị. Chea Sim, Chủ tịch Thượng viện Campuchia, tạm nắm giữ chức Quyền nguyên thủ Nhà nước cho đến ngày 14 tháng 10 khi Hội đồng Tôn vương bầu Norodom Sihamoni – một trong những người con trai của Sihanouk - lên làm quốc vương mới.
| Dữ liệu nhân vật | |
|---|---|
| Tên | Sihanouk, Norodom |
| Tên khác | Preah Karuna Preah Bat Sâmdech Preah Norodom Sihanouk Preahmâhaviraksat (chính thức) |
| Tóm tắt | Quốc vương của Vương quốc Campuchia (1941–1955, 1994–2004) |
| Lúc sinh | 31 tháng 10, 1922 |
| Nơi sinh | Phnom Penh, Campuchia |
| Lúc mất | |
| Nơi mất | |
