Wikipedia:Cẩm nang về văn phong
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Những tài liệu liên quan đến dự án > Cẩm nang về văn phong
Một trong những nguyên tắc và phương châm hoạt động của Wikipedia Tiếng Việt là:
- Tuân theo thông lệ - Dự án biên soạn từ điển bách khoa Wikipedia Tiếng Việt này hoàn toàn không có một trụ sở biên soạn nào cả. Tất cả mọi thao tác đều được thực hiện dựa trên sự đóng góp tình nguyện của các thành viên tham gia trên toàn thế giới. Để tránh lộn xộn và để hệ thống hóa các bài viết, mọi thành viên tham gia được khuyến khích tuân theo các thông lệ mà cả cộng đồng đã xây dựng.
Những quy tắc nêu dưới đây nhằm giúp đạt được một sự thống nhất trong các bài viết của Wikipedia Tiếng Việt.
Mục lục |
[sửa] Tên bài viết
Tên bài viết cần ngắn gọn, đúng chính tả tiếng Việt và ngữ pháp tiếng Việt, và phù hợp với nội dung bài viết.
[sửa] Cấu trúc bài và Đề mục
Bài viết nên được cấu trúc theo dạng bắt đầu bằng một định nghĩa hay một đoạn văn giới thiệu ngắn và bao quát về đề tài. Tiếp theo là các ý phát triển theo từng đề mục. Cuối cùng là các nguồn tham khảo, liên kết ngoài, xem thêm, tạo thể loại và liên kết đến phiên bản Wikipedia ngôn ngữ khác.
Các đề mục được viết bằng mã wiki dưới dạng
- ==Tên đề mục==
Các tiểu đề mục được thêm các dấu "=" như
- ===Tiểu đề mục===
- ====Tiểu tiểu đề mục====
[sửa] Dùng chữ đậm
Chữ đậm được viết bằng mã wiki như sau:
'''chữ đậm'''
Một số trường hợp dùng chữ đậm:
- Tên của chủ đề bài viết, ở phần định nghĩa mở đầu, thường chỉ viết đậm một lần đầu.
- Các tên đồng nghĩa với chủ đề bài viết; thí dụ, Hồ Chí Minh, còn được biết với các tên khác như Nguyễn Ái Quốc...
[sửa] Dùng chữ nghiêng
Chữ nghiêng được viết bằng mã wiki như sau:
''chữ nghiêng''
Một số trường hợp dùng chữ nghiêng:
- Từ vay mượn từ tiếng nước ngoài
- Trích dẫn một câu nói hay nguyên văn một tác phẩm (nếu không viết giữa hai ngoặc kép)
- Tên của một cuốn sách, một bản kịch, một cuộn phim, tác phẩm... (nếu không viết giữa hai ngoặc kép)
[sửa] Nêu nguồn tham khảo
Chất lượng thông tin phụ thuộc vào khả năng có thể kiểm chứng hay tham khảo sâu thêm về thông tin đó. Do vậy, các bài viết trong Wikipedia tiếng Việt được khuyến khích đưa ra các nguồn sách vở, hay liên kết đến mạng bên ngoài, để giúp độc giả kiểm chứng nội dung và khám phá thêm về chủ đề của bài viết. Điều này cũng đòi hỏi tác giả viết bài cần tham khảo thu thập thông tin, có thể là nhiều khía cạnh, nhiều xu hướng, từ nhiều nguồn khác nhau.
Nguồn tham khảo trên sách vở có thể viết dưới đề mục ==Tham khảo==. Nguồn tham khảo liên kết đến các trang mạng khác có thể viết dưới đề mục ==Liên kết ngoài==. Các bài đã có trong Wikipedia tiếng Việt giúp tìm hiểu sâu thêm về đề tài có thể liệt kê dưới đề mục ==Xem thêm==.
[sửa] Chính tả tiếng Việt
Mọi nội dung văn bản đưa vào Wikipedia tiếng Việt cần tuân thủ đúng chính tả và ngữ pháp tiếng Việt.
[sửa] Đặt dấu thanh
Với các khó khăn khi đặt dấu thanh trong tiếng Việt, xin xem thêm bài chính tả Tiếng Việt.
[sửa] I và Y
Trừ tên riêng, cách dùng hai chữ i-ngắn và y-dài như sau.
- Dùng i-ngắn với các phụ âm H-, K-, L-, M-, T-.
- Dùng y-dài cho từ Hán-Việt với âm này đứng riêng lẻ.
- Dùng i-ngắn cho từ thuần Việt với âm này đứng riêng lẻ.
[sửa] Dấu hỏi hay dấu ngã
Với các khó khăn khi phân biệt hai dấu hỏi và ngã, xin mời tham khảo bài viết của nhà ngôn ngữ học Đoàn Xuân Kiên hiện đang cư ngụ tại Anh.
[sửa] Dấu câu
Các bài viết trong Wikipedia thống nhất cách viết sau các dấu câu, như dấu chấm (.), dấu phẩy (,), dấu chấm than (!), dấu chấm hỏi (?), cần có một khoảng trắng.
Ví dụ, nên viết:
- Phía bắc Nghệ An giáp tỉnh Thanh Hoá, phía nam giáp tỉnh Hà Tĩnh.
thay cho
- Phía bắc Nghệ An giáp tỉnh Thanh Hoá,phía nam giáp tỉnh Hà Tĩnh.
hay
- Phía bắc Nghệ An giáp tỉnh Thanh Hoá ,phía nam giáp tỉnh Hà Tĩnh.
[sửa] Dùng chữ hoa
Chữ viết hoa được dùng cho:
- tên riêng, bao gồm tên người (ví dụ: Nguyễn Du), địa danh (ví dụ: Hà Nội), tên tổ chức (ví dụ: Liên Hiệp Quốc), thiên thể (ví dụ: Mặt Trăng)
- phương hướng (ví dụ: gió Đông, phía Tây, hướng Nam, miền Bắc).
- đầu câu.
Tham khảo thêm Quy định tạm thời về viết hoa tên riêng trong sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và Đào tạo, và Quy tắc chính tả của Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển bách khoa Việt Nam.
[sửa] Ngày giờ
- Ngày tháng theo định dạng Thứ ttt, ngày nn tháng tt năm nnnn.
- Ví dụ: thứ bảy, ngày 23 tháng 12 năm 2006.
- Giờ theo định dạng gg:pp:gg
- Ví dụ: 11:39:00.
- Thập niên theo định dạng [[thập niên xxxx]] hay, ít thông dụng hơn, [[thập kỷ xxxx]]. Không nên viết "những năm 40" vì sẽ tạo ra câu hỏi là 1840 hay 1940.
- Thế kỷ theo định dạng [[thế kỷ nn]] (hay "thế kỷ thứ n" khi n ≥ 1 và n ≤ 10).
- Những năm, thế kỷ... trước Công nguyên theo dạng [[nnnn TCN]] và [[thế kỷ kk TCN]]. Theo đúng định nghĩa của Công nguyên, Wikipedia tiếng Việt không dùng cụm từ "sau Công nguyên". Do đó, năm nay là 2006, không phải là 2006 sau Công nguyên và cũng không cần phải viết là 2006 Công nguyên.
[sửa] Cách viết các đơn vị đo lường
Wikipedia tiếng Việt tuân thủ cách viết được đề nghị bởi SI (một tổ chức về chuẩn và đo đạc quốc tế). Đặc biệt trong tiếng Việt, dấu phẩy (,) được dùng để phân chia phần số nguyên với phần số lẻ (thí dụ, "ông ta cao 1,60 m) và dấu chấm (.) được dùng để góp từng ba chữ số trong phần số nguyên cho dễ đọc (thí dụ, "dân số của thành phố là 2.148.524 người").
[sửa] Số lượng
Trong các bài viết Wikipedia, chúng ta thống nhất dùng cách viết "một", "hai", "ba", ... thay cho "1", "2", "3" trong một câu văn; trừ phi con số có đơn vị đo lường kèm theo sau hoặc nằm trong danh sách, số liệu.
Ví dụ, nên viết
- Tam quyền phân lập nói đến ba nhánh quyền lực song song trong chính trị: lập pháp, hành pháp và tư pháp.
thay cho:
- Tam quyền phân lập nói đến 3 nhánh quyền lực song song trong chính trị: lập pháp, hành pháp và tư pháp.
[sửa] Các từ lóng và cách viết tắt
Để có thể phục vụ cho tất cả mọi độc giả với trình độ ngôn ngữ khác nhau, các từ lóng, các cách dùng đặc biệt cho một địa phương, các cách viết tắt... (nếu không được giải thích trong bài hay vì một lý do đặc biệt) nên được hạn chế.
