Mahmut Celal Bayar

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Mahmud Celal Bayar, (16.05.1883 -22.08.1986) Türkiye Cumhuriyetinde bakanlik, başbakanlik ve cumhurbaşkanlığı yaptı.

1883 yılında Bursa Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğan Celal Bayar ilk ve orta öğreniminden sonra memuriyet hayatına atıldı. Aslen şimdi Bulgaristan'ın Romanya sınırındaki Lom şehrinden göçen bir ailedendir, ailenin Museviliğin Karaim (Karailer) inanışında Hazar Türkleri'nden olduğu iddia edilir. ^{[kaynak belirtilmeli]}Adalet, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. Gemlik Mahkeme ve Reji Kalemleri'nde memur olarak başlamıştır. Ardından Bursa'ya giderek Ziraat Bankası'nda görev almış ve bu sırada Harir Darüttalimi'ni ve College Français De l'Assomption isimli okullara devam etmiştir. Bursa'daki çalışmalarını Deutsche Orientbank'ta sürdürmüştür. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı ve bu arada mason oldu. Bu cemiyetin İzmir Şubesi Genel Sekreterliğini yaptı. 1918 yılında Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'ne girmiştir.

12 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Saruhan Sancağı Milletvekili olarak katıldı. Türk Millî Mücadelesinin başlaması ile birlikte Anadolu'ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı.

Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu'da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda Birinci Büyük Millet Meclisi'nde Bursa Milletvekili olarak görev aldı. 1921'de İktisat Vekili oldu.

Lozan Barış Konferansı'na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra İkinci Büyük Millet Meclisi'ne İzmir Milletvekili olarak girdi.

1924 yılında Türkiye İş Bankası'nın kurulmasında önemli rol oynadı. İktisat Vekilliği görevinde bulundu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. 1932-1937 tarihleri arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 yılları arasında Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasî hayatını sürdürdü.

Çok partili siyasî hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. (22 Mayıs 1950)

10 yıl boyunca sürdürdüğü bu görevden 27 Mayıs harekâtı ile 1960 yılında ayrıldı.

Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. (15 Eylül 1961) Dönemin papasının politik baskılarıyla cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada'dan Kayseri Bölge Cezaevi'ne nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966'da da dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından, Anayasa'nın 97. maddesinde yazılı sebeplere dayanılarak affedildi.

Atatürk için "Onu sevmek millî ibadettir" derdi.

22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul'da vefat etti.

[değiştir] Kaynak

• Dışişleri Bakanlığı Web Sitesi

Önce gelen: İsmet İnönü	Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı 22 Mayıs 1950 - 27 Mayıs 1960	Sonra gelen: Cemal Gürsel
Önce gelen: İsmet İnönü	Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 25 Ekim 1937 - 25 Ocak 1939	Sonra gelen: Refik Saydam

 g·t·d 

II. İcra Vekilleri Heyeti (24 Ocak 1921 - 19 Mayıs 1921)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Hafız Mehmet • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Refet Bele → Ata Bey • Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk → (v.) Ahmet Muhtar Mollaoğlu • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar

 g·t·d 

III. İcra Vekilleri Heyeti (19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker → Abdullah Azmi Torun • Adliye Vekili: Refik Şevket İnce • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Refet Bele • Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ata Bey → Refet Bele → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • İktisat Vekili: Hasan Saka • Sırrı Day • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Hasan Saka • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo → Feyzi Pirinççioğlu → Hüseyin Rauf Orbay Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Refik Saydam • Rıza Nur

 g·t·d 

2. Hükümet - 2. İnönü Hükümeti (6 Mart 1924 - 22 Kasım 1924)

Başvekil ve Hariciye Vekili: İsmet İnönü
Adliye Vekili: Mustafa Necati Uğural · Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Kazım Özalp · Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ahmet Ferit Tek · Maliye Vekili: Mustafa Abdülhalik Renda (→21.5.1924) → Mehmet Recep Peker · Maarif Vekili: Hüseyin Vasıf Çınar · Mübadele, İmar ve İskan Vekili: Mahmut Celal Bayar (→7.7.1924) → Refet Canıtez · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Süleyman Sırrı Bey · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Refik Saydam · Ziraat Vekili:: Zekai Apaydın (→20.8.1924) → Şükrü Kaya · Ticaret Vekili:: Hasan Saka

 g·t·d 

8. Hükümet - 7. İnönü Hükümeti (1 Mart 1935 - 25 Ekim 1937)

Başvekil: İsmet İnönü
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Şükrü Saracoğlu · Yusuf Kemal Tengirşenk · Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp · Dahiliye Vekili: Şükrü Kaya · Hariciye Vekili: Tevfik Rüştü Aras · Maliye Vekili: Fuat Ağralı · İktisat Vekili: Mahmut Celal Bayar Maarif Vekili: Zeynel Abidin Özmen · Saffet Arıkan · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya → (v.) Sırrı Day → Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili: Refik Saydam · Ziraat Vekili: Şakir Kesebir · Muhlis Erkmen

 g·t·d 

10. Hükümet - 2. Bayar Hükümeti (11 Kasım 1938 - 25 Ocak 1939)

Başvekil: Mahmut Celal Bayar
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Hilmi Uran · Tevfik Fikret Sılay Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Kazım Özalp · Naci Tınaz Dahiliye Vekili: Refik Saydam · Hariciye Vekili: Şükrü Saracoğlu · İktisat Vekili: Hüseyin Hüsnü Çakır · Şakir Kesebir Maliye Vekili: Fuat Ağralı · Maarif Vekili: Saffet Arıkan · Hasan Ali Yücel Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Ahmet Hulusi Alataş · Ziraat Vekili: Faik Kurdoğlu ·