Cumhuriyetçi Parti (ABD)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük partiden biri. Diğeri Demokratik Parti'dir. Genelde izlediği siyaset muhafazakar sağ olarak tanımlanabilir.

1994 yılından beri Temsilciler Meclisi ve Senato seçimlerinde çoğunluğu elinde tutan Cumhuriyetçi Parti'nin 2006 seçimlerinde büyük bir yenilgiye uğradığı gözlendi. 2000 yılında Cumhuriyetçi aday George W. Bush'un başkan seçilmesinden sonra Cumhuriyetçi Parti 6 yıl süreyle ABD'nin hem yasama hem de yürütme kollarına egemen olmuştu. 2007 yılında yasama kolu Demokratik Parti'nin eline geçerken, 2008 yılındaki başkanlık seçimlerine kadar başkanlık Cumhuriyetçi Parti'nin elinde kalacaktır.

[değiştir] Tarihçesi

Cumhuriyetçi Parti 19. yüzyılın ortalarında ABD'de köleliğin büyük bir tartışma konusu olduğu bir ortamda doğdu. Kölelik tarımın egemen olduğu güney eyaletlerinde yaygındı. Sanayinin egemen olduğu kuzey eyaletlerinde kölelik yasaklanmıştı. Daha önce kurulmuş olan Demokratik Parti köleliği savunan Güneyli üyeleri ile köleliğe karşı çıkan kuzeyli üyeleri arasında ikiye ayrılmıştı. Cumhuriyetçi Parti 1854 yılında güney eyaletlerinin köleliği yayma çabalarını önlemek amacıyla kuruldu. 1860 yılında ilk defa Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Abraham Lincoln başkan seçildi ve kısa bir süre sonra Amerikan İç Savaşı patlak verdi. İç Savaşı Abraham Lincoln önderliğindeki kuzeylilerin kazanmasıyla kölelik sona erdi ve 19. yüzyılın geri kalan bölümünde Cumhuriyetçi Parti siyah Amerikalıların oylarını kolayca kazanmağa devam etti. Fakat 20. yüzyıl başlarında Amerikan siyasetinde büyük değiklikler oldu. Demokratik Parti'den seçilen başkan Franklin D. Roosevelt'in işçilere ve orta gelirli kesime verdiği haklar Demokratik Parti'yi liberal sol bir çizgiye oturttu.

Cumhuriyetçi Parti ise muhafazakar kesimin savunucusu konumuna geldi. Partinin güneydeki tabanı büyüdü. Cumhuriyetçi Parti başkan Richard Nixon'un Watergate skandalı sonucu 1974 yılında başkanlıktan istifa etmesiyle büyük bir yara almasına rağmen Cumhuriyetçi başkan Ronald Reagan'ın başkanlığı döneminde tekrar başarıya ulaştı.

[değiştir] Partinin İzlediği Çizgi

Cumhuriyetçi Parti vergi yükünün azaltılması ve firmalara yasalarla getirilen kısıtlamaların azaltılması yanlısıdır. Sosyal konularda muhafazakar bir tutum izler. Özellikle dindar Protestan grupların (evangelist) desteğine sahiptir. Kürtaj'ın yasaklanması gerektiğini savunur. Protestan ağırlıklı Güney eyaletlerinde büyük bir desteğe sahiptir.

[değiştir] Partinin Günümüzdeki Durumu

Irak'ta 2003 yılından beri süregelen Amerikan ağırlıklı müdahelenin başarısızlığı Amerikan halkının Cumhuriyetçi Parti'ye olan desteğine zarar vermiştir. 2004 yılında George W. Bush ikinci bir defa başkanlığa seçilmiş olmasına rağmen kamuoyu yoklamalarında desteğinin büyük oranda düştüğü gözlenmektedir. Kongre'de Cumhuriyetçi Parti üyelerin karışmış olduğu yolsuzluk skandalları da partiye büyük zarar verdi. 7 Kasım 2006 tarihinde yapılan ara seçimlerde Cumhuriyetçi Parti'nin büyük bir yenilgiye uğradığı gözlendi. Hem senato, hem de Temsilciler Meclisinde çoğunluğunu kaybeden Cumhuriyetçi Parti, George W. Bush'un başkanlığı altında hükümeti kontolü altında tutmağa devam etmektedir.