ราชวงศ์อู่ทอง
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ราชวงศ์อู่ทอง เป็นชื่อสมมุติที่นักประวัติศาสตร์ ใช้เรียกราชวงศ์แรกที่ปกครองกรุงศรีอยุธยา เพื่อความสะดวกในการศึกษาประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา โดยกำหนดเอาพระนามตามตำนานของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ ที่ทรงพระนามว่า "ท้าวอู่ทอง" มาเป็นชื่อราชวงศ์
จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ประเภทตำนานและพงศาวดาร ทำให้เชื่อได้ว่า "ราชวงศ์อู่ทอง" เป็นความสัมพันธ์กันทางเครือญาติระหว่างเมืองลพบุรีกับเมืองสุพรรณบุรี แต่อย่างไรก็ตามความเป็นมาของราชวงศ์นี้ยังคงคลุมเครืออยู่ พระมหากษัตริย์ในราชวงศ์อู่ทอง มี ๓ พระองค์ ได้แก่
๑. สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ - ทรงเป็นปฐมกษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา เสด็จพระราชสมภพเมื่อปี พ.ศ.๑๘๕๗ ขึ้นครองราชสมบัติเมื่อปี พ.ศ.๑๘๙๓ เสด็จสวรรคตเมื่อปี พ.ศ.๑๙๑๒ พระชนมายุ ๕๕ พรรษา ในปัจจุบันนิยมเรียกขานพระองค์ในอีกพระนามหนึ่งว่า พระเจ้าอู่ทอง
๒. สมเด็จพระราเมศวร - ทรงเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ เสด็จขึ้นครองราชสมบัติครั้งแรกสืบต่อจากสมเด็จพระราชบิดาเมื่อปี พ.ศ.๑๙๑๒ แต่ได้สละพระราชสมบัติให้แก่สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ ซึ่งเป็นพระปิตุลาของพระองค์ ที่เสด็จมาจากเมืองสุพรรณบุรี และตั้งราชวงศ์สุพรรณภูมิปกครองกรุงศรีอยุธยา ส่วนพระองค์นั้นได้ไปครองเมืองลพบุรี เมื่อสมเด็จพระบรมราชธิราชที่ ๑ เสด็จสวรรคต พระราชโอรสของพระองค์ของ พระเจ้าทองจัน (บางฉบับเขียน ทองลัน) ได้สืบราชสมบัติต่อ แต่ด้วยยังทรงพระเยาว์อยู่ จึงถูกสมเด็จพระราเมศวรปลงพระชนม์ พระองค์ได้เสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นครั้งที่ ๒ ในปี พ.ศ.๑๙๓๑ และเสด็จสวรรคตในปี พ.ศ.๑๙๓๘
๓. สมเด็จพระรามราชาธิราช - ทรงเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระราเมศวร เสด็จพระราชสมภพเมื่อปี พ.ศ.๑๘๙๙ เสด็จขึ้นครองราชสมบัติสืบต่อจากพระราชบิดาเมื่อปี พ.ศ.๑๙๓๘ ถึงปี พ.ศ.๑๙๕๒ ต่อมาทรงมีปัญหากับขุนนางหลายคน ออกญามหาเสนจึงอัญเชิญ สมเด็จพระอินทราชาธิราช อันเป็นเชื้อสายราชวงศ์สุพรรณภูมิ ซึ่งขณะนั้นทรงปกครองเมืองสุพรรณบุรีอยู่ ขึ้นครองราชย์แทนสมเด็จพระรามราชาธิราช แล้วให้สมเด็จพระรามราชาธิราชไปครองเมืองปทาคูจาม
สำหรับราชวงศ์อู่ทองนี้ มีการตีความเชื่อมโยงกับตำนานของทางภาคเหนือหลายฉบับ เช่น ตำนานโยนกเชียงแสน สิงหนวัติกุมาร จุลยุทธกาลวงศ์ ซึ่ง ประมวลความตามตำนานได้ว่า พระราชวงศ์เชื้อสายจากพระเจ้าสิงหนวัติ และพระเจ้าพรหม ซึ่งครองอยู่เมืองเชียงราย ได้หนีภัยสงครามมาตั้งเมืองใหม่ในพื้นที่ของจังหวัดกำแพงเพชร มีชื่อเมืองว่า "เมืองไตรตรึงษ์" ซึ่งเป็นเมืองที่เป็นต้นเรื่องของตำนาน ท้าวแสนปม ผู้เป็นราชบุตรเขยของราชาแห่งเมืองไตรตรึงษ์ ท้าวแสนปมทรงสร้างเมือง "เทพนคร" ขึ้นใกล้ๆ กับเมืองไตรตรึงษ์ และทรงเป็นพระราชบิดาของพระเจ้าอู่ทอง ต่อมาพระเจ้าอู่ทองจึงย้ายเมืองมาสร้างเมืองอยุธยา จากความเชื่อมโยงดังกล่าว ทำให้นักประวัติศาสตร์บางท่าน สมมุติชื่อราชวงศ์นี้ว่า "ราชวงศ์เชียงราย" ด้วยเช่นกัน
