ภัณฑารักษ์
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ภัณฑารักษ์ คือ ตำแหน่งเจ้าหน้าที่ดูแลพิพิธภัณฑ์ ความหมายความตัวอักษร ก็คือ ผู้ดูแลรักษาคลังเก็บสิ่งของ มาจากคำศัพท์ภาษาสันสกฤต ภาณฺฑารากฺษ (ภาณฺฑ + อารกฺษ) ความหมายโดยทั่วไป คือ "ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ที่เก็บโบราณวัตถุ และสิ่งของล้ำค่าต่างๆ"
อย่างไรก็ตาม ในความเป็นจริงแล้ว หน้าที่ของภัณฑารักษ์แตกต่างกันไป ตามลักษณะของพิพิธภัณฑ์แต่ละแห่ง เช่น ใน พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์และโบราณคดี พิพิธภัณฑ์ศิลปะ พิพิธภัณฑ์พืช พิพิธภัณฑ์เงินตรา พิพิธภัณฑ์การบินและอวกาศ เป็นต้น
ตำแหน่งภัณฑารักษ์ นับเป็นตำแหน่งที่มีความสำคัญ และมีความรับผิดชอบสูง ทั้งในระดับบริหารและระดับปฏิบัติการด้วย แต่หน้าที่หลักๆ ของภัณฑารักษ์ คือการจัดหา การจัดหมวดหมู่ และการจัดแสดงวัตถุในพิพิธภัณฑ์นั้นๆ รวมถึงการดูแล ซ่อมแซม และวางแผนจัดการและแผนการให้บริการ ในต่างประเทศ ภัณฑารักษ์ยังมีส่วนเป็นอย่างมากในการประเมินราคาของศิลปวัตถุต่างๆ ด้วย
ด้วยเหตุนี้ ผู้ทำหน้าที่ภัณฑารักษ์จึงต้องมีความชำนาญเฉพาะด้านเป็นอย่างดี และไม่จำเป็นต้องศึกษาทางด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดีเพียงอย่างเดียวเท่านั้น เช่น หากต้องดูแลพิพิธภัณฑ์ด้านอัญมณี ก็จะต้องมีความรู้ด้านอัญมณีศาสตร์ นอกเหนือจากความรู้ด้านการจัดการพิพิธภัณฑ์ทั่วไป เป็นต้น
ในพิพิธภัณฑ์ขนาดใหญ่จะมีเจ้าหน้าที่ภัณฑารักษ์จำนวนมาก โดยมีหน้าที่รับผิดชอบเฉพาะด้านตามความเชี่ยวชาญ และอาจมีผู้ช่วยภัณฑารักษ์อีกทอดหนึ่งก็ได้ ขณะที่พิพิธภัณฑ์ขนาดเล็กอาจมีภัณฑารักษ์เพียงไม่กี่คน หรือมีเพียงคนเดียว และทำหน้าที่ดูแล จัดการทุกสิ่งทุกอย่าง
