Województwo sieradzkie (I Rzeczpospolita)
Z Wikipedii
 |
|
| Herb | |
 |
|
| Nazwa łacińska | Palatinatus Siradiensis |
| Istniało | 1339 - 1795 |
| Prowincja | Wielkopolska |
| Stolica | Sieradz |
| Sejmik | Szadek |
| Wojewoda | Zobacz: Wojewodowie sieradzcy |
| Powierzchnia | 9 700 km² |
| Liczba powiatów | 4 |
| Liczba senatorów | 5 |
Gdy w XIV w. utworzono w Polsce województwa obejmujące terytoria dawnych księstw, istniejące wtedy Księstwo Sieradzkie przekształcono w województwo sieradzkie. Graniczyło ono od zachodu z ówczesnym województwem kaliskim i z księstwami śląskimi, a na północy, przez Ner, z województwem łęczyckim. Na wschodzie od województwa sandomierskiego oddzielała Sieradzkie Pilica (od Koniecpola aż po Białobrzegi). Od południa sąsiadowało ono z województwem krakowskim; część granicy stanowiła rzeka Liswarta.
Woj. sieradzkie obejmowało przestrzeń ówczesnych 162 mil kw., a w jego skład wchodziły 4 powiaty: sieradzki, szadkowski, piotrkowski i radomszczański. Gdy do Korony w 1396 r. ostecznie wróciła ziemia wieluńska, odebrana Władysławowi Opolczykowi przez króla Władysława Jagiełłę, została włączona do woj. sieradzkiego, powiększając jego obszar o dwa kolejne powiaty: wieluński i ostrzeszowski. Według danych z XVI w. w 4 powiatach woj. sieradzkiego było 127 parafii, 29 miast i 938 wsi, zaś na terenie ziemi wieluńskiej: 67 parafii, 13 miast i 182 wsie.
Woj. sieradzkie miało 2 senatorów większych (wojewodę i kasztelana sieradzkiego) i 3 mniejszych, tj. kasztelanów: rozpierskiego, spicymierskiego i konarskiego. Na terenie województwa były dwa starostwa grodowe: w Sieradzu i w Piotrkowie oraz niegrodowe: radomszczańskie, szadkowskie, klonowskie, tuszyńskie i warckie. Na sejmikach wojewódzkich odbywanych w Szadku wybierano 4 posłów na Sejm i 2 deputatów do Trybunału Koronnego (dla Wielkopolski), który obradował w Piotrkowie.
Ziemia wieluńska rządziła się osobno, mając własnych urzędników ziemskich (począwszy od podkomorzego) i sądowych. Wybierała jednego senatora mniejszego, którym był kasztelan wieluński. Miała starostwa grodowe: wieluńskie i ostrzeszowskie, i niegrodowe: bolesławskie i grabowskie. Na własnych sejmikach odbywanych w Wieluniu obierano 2 posłów. Wojewoda sieradzki mianował podwojewodziego wieluńskiego i dowodził pospolitym ruszeniem tej ziemi. Ziemia wieluńska miała własny herb w postaci baranka z chorągiewką i krzyżem, podczas gdy herb województwa przedstawiał pół orła czarnego w czerwonym polu i pół lwa czerwonego w żółtym polu, w koronie złotej, pokrywającej obie głowy. (Jan Długosz o chorągwi sieradzkiej w bitwie pod Grunwaldem pisze jednak co następuje: "... w której jednej połowie znajdowało się pół orła białego na czerwonym polu, a w drugiej połowie pół płomienistego lwa na białym polu"). Województwa łęczyckie i sieradzkie za swój mundur obywatelski przyjęły kontusz karmazynowy, wyłogi granatowe i żupan biały.
Struktura terytorialno-administracyjna środkowej Polski uległa zasadniczym zmianom dopiero w wyniku II rozbioru. Sieradzkie weszło wówczas w skład prowincji zwanej Prusami Południowymi. Zaborca w miejsce województw wprowadził departamenty, a organami władz administracyjno-skarbowych uczynił tzw. kamery. Stan ten utrzymał się w czasach Księstwa Warszawskiego i dopiero po utworzeniu Królestwa Kongresowego departamenty znowu przemianowano na województwa, jednak województwa sieradzkiego nie odtworzono. Sieradz wtedy został miastem obwodowym dla powiatu sieradzkiego i szadkowskiego w województwie kaliskim.
[edytuj] Zobacz też:
bełskie • bracławskie • brzesko-kujawskie • brzesko-litewskie • chełmińskie • czernihowskie • dorpackie • gnieźnieńskie • inflanckie • inowrocławskie • kaliskie • kijowskie • krakowskie • lubelskie • łęczyckie • malborskie • mazowieckie • mińskie • mścisławskie • nowogródzkie • parnawskie • płockie • podlaskie • podolskie • połockie • pomorskie • poznańskie • rawskie • ruskie • sandomierskie • sieradzkie • smoleńskie • trockie • wendeńskie • wileńskie • witebskie • wołyńskie • żmudzkie
