Wahadłowiec kosmiczny
Z Wikipedii
 |
To jest artykuł przedstawiający ogólną koncepcję projektu wahadłowców kosmicznych. Informacje o amerykańskich Space Shuttle można znaleźć w artykule Program lotów wahadłowców. Informacje o radzieckich wahadłowcach zamieszczone są w artykule Program Buran. |
Wahadłowiec kosmiczny, prom kosmiczny to rodzaj załogowego statku kosmicznego, który może być wykorzystywany wielokrotnie i zwykle przystosowany jest do wynoszenia na orbitę i ściągania z orbity satelitów i innych ładunków. W założeniach prom, dzięki możliwości wielokrotnego wykorzystania, ma umożliwić znaczną redukcję kosztów związanych z wynoszeniem na orbitę ładunków i pasażerów. W praktyce dotychczasowe programy budowy promów kosmicznych okazały się niezwykle kosztowne, a same pojazdy – bardzo złożone.
Do czynnej służby trafiły jedynie dwa typy promów – amerykańskie Space Shuttle, w ramach programu Space Transportation System, oraz wzorowane na nich radzieckie promy klasy Buran – choć pojazdy radzieckie wykonały zaledwie jeden lot przed zawieszeniem, a następnie zakończeniem programu ich budowy.
Obecnie z promów korzysta jedynie NASA. Ich głównym zadaniem jest dostarczanie załóg, zaopatrzenia i elementów konstrukcyjnych Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Loty wahadłowców wznowiono w lipcu 2005 po przerwie spowodowanej katastrofą Columbii w 2003 r. Amerykańskie promy kosmiczne mają zakończyć loty z końcem roku 2010, jednak jak na razie nie ma sprecyzowanego następcy.
[edytuj] Różnice między Buranem, a Space Shuttle
Jakkolwiek zewnętrznie obie konstrukcje wydają się bliźniaczo podobne, założenia projektowe są zupełnie odmienne. Amerykańska wersja wahadłowca składa się z orbitera przymocowanego do zewnętrznego zbiornika paliwa, wyposażonego w trzy potężne silniki, napędzane mieszanką wodoru i tlenu. Dodatkową moc potrzebną do startu zapewniają dwie rakiety na paliwo stałe, przymocowane po obu stronach zbiornika z paliwem. W rosyjskiej wersji cała jednostka napędowa została przeniesiona poza orbiter. Do jego wyniesienia służy rakieta Energia. Rosyjska konstrukcja stała się przez to znacznie bardziej elastyczna. Rakieta Energia może wynosić dowolny ładunek, nie tylko wahadłowiec Buran, przez co jej ogromy udźwig może zostać znacznie lepiej wykorzystany. Możliwości te zademonstrowała, niedawno odtajniona, misja wyniesienia satelity bojowego Polus. W konfiguracji Energia/Buran całkowity udźwig na niską orbitę okołoziemską wynosi 30 ton. Dla porównania udźwig Space Shuttle to 25 ton.
[edytuj] Promy kosmiczne
[edytuj] Zbudowane
[edytuj] USA
- Space Shuttle
- Enterprise (testowy, bez własnego napędu)
- Pathfinder (makieta, nie przystosowana do odbywania lotów)
- Columbia (pierwszy prom w czynnej służbie; stracony w katastrofie)
- Challenger (zbudowany jako testowy, następnie przystosowany do lotów kosmicznych; stracony w katastrofie)
- Discovery
- Atlantis
- Endeavour
[edytuj] ZSRR
Swego czasu, pojawiły się informacje, że jeden z pozostałych wahadłowców radzieckich nazywa się Bajkał, ale informacja ta okazała się prostym żartem primaaprilisowym.
[edytuj] Planowane
- EADS Phoenix (ESA (prototyp promu Hopper)
- Kliper (Rosja)
- Pre-X (CNES)
- USV-X (Włoska Agencja Kosmiczna)
[edytuj] Projekty niezrealizowane
- X-20 Dyna Soar (USA)
- Hermes (ESA)
- Hope-X (Japonia)
- Silbervogel – pierwowzór współczesnych wahadłowców, suborbitalny bombowiec projektowany podczas II wojny światowej przez niemieckiego inżyniera Eugena Sängera
