Układ oddechowy człowieka
Z Wikipedii
Układ oddechowy człowieka - jednostka anatomiczno-czynnościowa służąca wymianie gazowej - dostarczaniu do organizmu tlenu i wydalaniu produktu przemiany materii, którym jest dwutlenek węgla.
Spis treści |
[edytuj] Drogi oddechowe
W ich skład wchodzi jama nosowa, gardło (z przewodem trąbkowym łączącym je z uchem środkowym), krtań, tchawica, oskrzela - prawe i lewe, które dzielą się na oskrzela płatowe, segmentalne i mniejszej średnicy. Oskrzela z reguły rozgałęziają się na dwa niższego rzędu. Najdrobniejsze oskrzela przechodzą w oskrzeliki. Sieć oskrzeli tworzy rozbudowany system - "drzewo oskrzelowe". Końcowa część dróg oddechowych prowadzi do pęcherzyków płucnych.
Ściana oskrzeli składa się z elementów chrzęstnych, sprężystych i mięśni gładkich. Powoduje to możliwość regulacji ich średnicy. Wnętrze oskrzeli wyścielone jest błoną śluzową, której liczne gruczoły śluzowe tworzą warstewkę śluzu. W oskrzelikach nie ma już chrząstek i mięśni gładkich. Pod względem anatomiczno-funkcjonalnym płuca można podzielić na gronka, które łączą się w zraziki, te w segmenty, a te zaś z kolei w płaty. Lewe płuco posiada dwa płaty (górny i dolny), a prawe trzy (górny, środkowy i dolny).
[edytuj] Płuca
Mają kształt stożka z podstawą na przeponie, położone są w klatce piersiowej i otoczone błoną surowiczą o dwóch ściankach - opłucnej ściennej i opłucnej płucnej. Pomiędzy nimi znajduje się jama opłucnej, w której panuje ujemne ciśnienie, a śladowa ilość płynu zmniejsza między nimi tarcie. Prawidłowa mechanika pracy płuc, która polega na naprzemiennym rozprężaniu i zapadaniu się, zależy w znacznym stopniu od prawidłowego funkcjonowania jam opłucnych.
[edytuj] Ruchy oddechowe
Wentylację płuc zapewniają ruchy ssąco-tłoczące klatki piersiowej. Wdech powodowany jest skurczem mięśni oddechowych: przepony rozpiętej na łuku żeber dolnych oraz mięśni międzyżebrowych, rozpiętych na żebrach. Rozciągnięcie klatki piersiowej we wszystkich trzech wymiarach prowadzi do zwiększenia objętości płuc i wytworzenia podciśnienia zasysającego powietrze. Wydech jest najczęściej aktem biernym. Rozluźnienie mięśni oddechowych sprawia, że klatka piersiowa i płuca kurczą się, a niewielkie nadciśnienie wytłacza powietrze z płuc i dróg oddechowych.
Przy wdechu powietrze dostaje się najpierw do jamy nosowej. Tam ulega ogrzaniu, nawilżeniu i, w znacznym stopniu, oczyszczeniu z kurzu, bakterii i innych drobnych zanieczyszczeń. Jest to możliwe dzięki wyścieleniu jamy nosowej silnie unaczynioną błoną śluzową z wielowarstwowym nabłonkiem migawkowym, zawierającym liczne komórki śluzowe. Następnie powietrze przepływa do gardła i krtani. W gardle krzyżują się drogi oddechowe i przewód pokarmowy, dlatego przy przełykaniu dochodzi do zatrzymania oddechu i zamknięcia dróg oddechowych przez nagłośnię. Przez krtań i tchawicę powietrze przechodzi do drzewa oskrzelowego, by dotrzeć w końcu do pęcherzyków płucnych, w których zachodzi właściwa wymiana gazowa.
[edytuj] Wymiana gazowa
Pęcherzyki płucne, zwykle o kształcie kulistym (czasem wskutek ucisku z zewnątrz półkulistym lub wielościennym), oplecione są gęstą siecią naczyń krwionośnych włosowatych. Zbudowane są z komórek nabłonkowych, które nazywane są pneumocytami. Tzw. bariera włośniczkowo-pęcherzykowa to przylegające do siebie ściany pęcherzyka i naczynia włosowatego. Poprzez tę barierę tlen dyfunduje do opływającej pęcherzyk krwi, a do światła pęcherzyka dostaje się dwutlenek wegla. Łączna liczba pęcherzyków płucnych wynosi ok. 300 milionów, a powierzchnia oddechowa to ok. 100 m². Średnica pęcherzyka płucnego wynosi 150-250 µm.
[edytuj] Podział powietrza w drogach oddechowych
- dopełniające - 2500 ml
- oddechowe - 500 ml (w jego obrębie dochodzi do wymiany gazowej podczas normalnego oddychania)
- zapasowe - 1200 ml
- zalegające - 1200 ml (potrzebne do utrzymania kształtu płuc)
[edytuj] Choroby układu oddechowego
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Choroby układu oddechowego.
[edytuj] Zachowania ograniczające możliwość zakażenia się chorobami układu oddechowego:
Ograniczeniem możliwości zakażenia się chorobami układu oddechowego jest właściwa higiena osobista, ograniczenie kontaktów z chorymi, unikanie dużych skupisk ludzkich, unikanie przebywania w zapylonym środowisku, zakrywanie nosa i ust przy kichaniu, częste wietrzenie pomieszczeń, uprawianie sportów, sprawność fizyczna, odpowiednia dieta, unikanie palenia, również biernego palenia.
[edytuj] Zobacz też
 |
Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii! Wikipedia:Wikiprojekt Nauki medyczne • Portal:Nauki medyczne |
|
