Program Mercury

Z Wikipedii

Hasło Program Mercury zostało specjalnie wyróżnione, jego skrót znajdował się w listopadzie 2006 na stronie głównej Portalu Astronautyka w rubryce Artykuł miesiąca. projekt | portal | kategoria

Program Mercury (ang. Project Mercury) – był pierwszym amerykańskim programem załogowych lotów kosmicznych, mającym na celu wyniesienie astronautów na orbitę okołoziemską. Program, realizowany początkowo przez NACA a następnie przez nowopowstałą NASA, trwał od 1959 do 1963 roku.

Nazwa programu pochodzi od imienia rzymskiego boga Merkurego.

Spis treści 1 Historia 2 Statek kosmiczny 3 Rakiety nośne 4 Astronauci 5 Loty 5.1 Bezzałogowe 5.1.1 Loty z małpami 5.2 Misje załogowe 5.2.1 Suborbitalne 5.2.2 Orbitalne 6 Godła misji Mercury 7 Ciekawostki 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Program Mercury rozpoczęto w roku 1957 z celem wysłania na orbitę Ziemi pierwszego Amerykanina. Jego realizację zapoczątkowała NACA, a kontynuowała nowo powołana NASA. W latach 1961-1963 na pojazdach z tej serii odbyto 6 lotów załogowych, w tym pierwszy amerykański załogowy lot kosmiczny Mercury 6.

Realizacja programu kosztowała, w przeliczeniu na wartość dolara z 1994 roku, półtora miliarda dolarów.

[edytuj] Statek kosmiczny

Masa: 1900 kg, długość: 2,89 m, średnica 1,8 m. Zasilanie z akumulatorów, maksymalny czas lotu 1,5 doby.

Pojazdy Mercury, nazywane kapsułami, były niewielkimi, jednoosobowymi statkami kosmicznymi. Astronauci żartowali, że do kapsuły Mercury się nie wsiada – ją się ubiera. Wnętrze kabiny miało jedynie 1,7 metra sześciennego objętości. We wnętrzu, oprócz astronauty, znajdowało się 120 wskaźników, 55 przełączników, 30 bezpieczników i 35 dźwigni. Pojazd zaprojektował Max Faget.

Podczas startu, bezpieczeństwo pojazdu i astronauty zapewniał system ewakuacji z platformy startowej. System składał się z rakiety na paliwo stałe zamontowanej na wieży nad pojazdem. W razie konieczności awaryjnego przerwania misji, rakieta włączała się na jedną sekundę, wynosząc kapsułę z dala od uszkodzonej rakiety. Pojazd opadał następnie na ziemię na spadochronie. System ewakuacyjny odrzucany był po wyłączeniu głównego silnika rakiety.

Do oddzielenia pojazdu od rakiety nośnej, kapsuła odpalała trzy małe rakiety na paliwo stałe.

Pojazd posiadał jedynie silniki manewrowe. Po wprowadzeniu pojazdu na orbitę, nie można było zmienić parametrów lotu. Pojazd posiadał trzy zestawy silników manewrowych dla każdej osi obrotu (X, Y i Z), zasilane z dwóch zbiorników paliwa. Zejście z orbity zapewniały trzy silniki hamujące na paliwo stałe, o dziesięciosekundowym czasie pracy. Jeden zapewniał energię wystarczającą do wyhamowania i zejścia z orbity nawet w wypadku awarii dwóch pozostałych.

Kapsuły Mercury można było całkowicie kontrolować sygnałami radiowymi z Ziemi. Było to zabezpieczenie na wypadek gdyby warunki panujące w kosmosie uniemożliwiły pilotowi normalne funkcjonowanie.

Na nosie pojazdu znajdowała się niewielka, metalowa klapa, nazywana spojlerem. W razie wejścia pojazdu w atmosferę nosem naprzód, opór powietrza opływającego spojler odwróciłaby pojazd do poprawnej pozycji osłoną termiczną naprzód.

NASA zamówiła 20 seryjnych pojazdów, produkowanych przez firmę McDonnell. 5 spośród nich, numery 10, 12, 15, 17 i 19 nigdy nie poleciało. Dwa bezzałogowe pojazdy, numer 3 i 4, uległy zniszczeniu podczas lotów. Pojazd numer 11 (Liberty Bell 7), zatonął podczas wodowania i został wydobyty z dna Atlantyku po 38 latach. Zbudowano także szereg pojazdów testowych i demonstracyjnych.

[edytuj] Rakiety nośne

Program Mercury korzystał z trzech typów rakiet nośnych: Little Joe, Redstone i Atlas. Little Joe był wykorzystywany do testów systemów ewakuacyjnych i procedur przerwania misji. Redstone był wykorzystywany do lotów suborbitalnych, a Atlas do wynoszenia kapsuły na orbitę.

Rakiety Atlas, wykorzystywane dotąd jako międzykontynentalne pociski balistyczne, wymagały wzmocnienia, gdyż kapsuła Mercury buła znacznie cięższa od głowic jądrowych, które stanowiły ich dotychczasowy ładunek.

Little Joe był rakietą na paliwo stałe, zaprojektowaną specjalnie na potrzeby programu Mercury.

Brano pod uwagę wykorzystywanie rakiet Jupiter, lecz ostatecznie zrezygnowano z nich ze względów budżetowych. Rozważano także wykorzystanie rakiet Titan w późnych misjach Mercury, lecz misje te nie doszły ostatecznie do skutku. Rakiety te wykorzystano ostatecznie w programie Gemini.

[edytuj] Astronauci

Pierwszą grupę amerykańskich astronautów wybrano spośród 110 kandydatów – pilotów wojskowych, wybranych ze względu na predyspozycje fizyczne i doświadczenie. 9 kwietnia 1959 ogłoszono wybór spośród tej grupy siedmiu przyszłych astronautów, znanych w literaturze jako Oryginalna Siódemka lub The Mercury Seven. Spośród tej siódemki, sześciu poleciało w kosmos w ramach programu Mercury. Deke Slayton został uziemiony ze względu na kłopoty z krążeniem. Ostatecznie poleciał dopiero w zamykającej pierwszy okres amerykańskich lotów kosmicznych misji Sojuz-Apollo.

Poczynając od pierwszego lotu Alana Sheparda w kapsule ochrzczonej Freedom 7, astronauci przyjęli zwyczaj nadawania swoim kapsułom Mercury nazwy kończącej się na cyfrę 7 – aby podkreślić, że na loty pracował cały zespół.

• M. Scott Carpenter (1925-)
• L. Gordon Cooper, Jr. (1927-2004)
• John H. Glenn. Jr. (1921-)
  (pierwszy Amerykanin na orbicie Ziemi)
• Virgil I. "Gus" Grissom (1926-1967)
• Walter M. Schirra, Jr. (1923-)
• Alan B. Shepard, Jr. (1923-1998)
  (pierwszy Amerykanin w kosmosie)
• Donald K. "Deke" Slayton (1924-1993)

[edytuj] Loty

W ramach programu wykonano 20 startów bezzałogowych. Nie wszystkie miały za zadanie lot w przestrzeń kosmiczną i nie wszystkie były udane. Piąty lot, w 1959 roku, wyniósł w kosmos małpę o imieniu Sam. Innymi zwierzęcymi pasażerami były małpa Miss Sam, a także Ham i Enos – szympansy.

[edytuj] Bezzałogowe

• Mercury-Jupiter – Misja odwołana w lipcu 1959 roku. Jupiter miał stanowić napęd suborbitalnej misji Mercury, jednak wariantu tego nigdy nie oblatano.
• Little Joe 1 – 21 sierpnia 1959 – test systemu ewakuacji w locie
• Big Joe 1 – 9 września 1959 – test osłony termicznej i połączenia pojazdu z rakietą Atlas
• Little Joe 6 – 4 października 1959 – Test aerodynamiki i wytrzymałości kapsuły
• Little Joe 1A – 4 listopada 1959 – tak, jak Little Joe 1
• Beach Abort – 9 maja 1960 – test systemu ewakuacji na wyrzutni
• Mercury-Atlas 1 – 29 lipca 1960 – pierwszy lot kapsuły Mercury na rakiecie Atlas
• Little Joe 5 – 8 listopada 1960 – pierwszy lot seryjnego pojazdu Mercury
• Mercury-Redstone 1 – 21 listopada 1960 – wystrzelona na wysokość 102 mm. Opadła na wyrzutnię na skutek awarii układów elektrycznych.
• Mercury-Redstone 1A – 19 grudnia 1960 – pierwszy lot kapsuły Mercury na rakiecie Redstone (rakieta)
• Mercury-Atlas 2 – 21 lutego 1961 – test pojazdu Mercury i rakiety Atlas
• Little Joe 5A – 18 marca 1961 – test systemu ewakuacji podczas startu w trudnych warunkach
• Mercury-Redstone BD – 24 marca 1961 – lot testowy w ramach rozwoju rakiety Redstone
• Mercury-Atlas 3 – 25 kwietnia 1961 – test pojazdu Mercury z rakietą Atlas
• Little Joe 5B – 28 kwietnia 1961 – test systemu ewakuacji podczas startu w trudnych warunkach
• Mercury-Atlas 4 – 13 września 1961 – test pojazdu Mercury i rakiety Atlas
• Mercury-Scout 1 – 1 listopada 1961 – test sieci namierzania kapsuł Mercury

[edytuj] Loty z małpami

• Little Joe 2 – 4 grudnia 1959 – małpa Sam wystrzelona na wysokość 85 kilometrów
• Little Joe 1B – 21 stycznia 1960 – małpa Miss Sam wystrzelona na wysokość 14 kilometrów
• Mercury-Redstone 2 – 31 stycznia 1961 – szympans Ham odbywa lot suborbitalny
• Mercury-Atlas 5 – 29 stycznia 1962 – szympans Enos wykonuje lot orbitalny, dokonując dwukrotnego okrążenia Ziemi.

[edytuj] Misje załogowe

[edytuj] Suborbitalne

• Mercury 3 (Freedom 7) – 5 maja 1961 – Alan Shepard
• Mercury 4 (Liberty Bell 7) – 21 lipca 1961 – Gus Grissom

[edytuj] Orbitalne

(Mercury 5 był pojazdem orbitalnym, lecz jego "załogę" stanowił szympans Enos. Patrz "Mercury-Atlas 5")

• Mercury 6 (Friendship 7) – 20 lutego 1962 – John Glenn
• Mercury 7 (Aurora 7) – 24 maja 1962 – Scott Carpenter (zastąpił Deke'a Slaytona)
• Mercury 8 (Sigma 7) – 3 października 1962 – Wally Schirra
• Mercury 9 (Faith 7) – 15 maja 1963 – Gordon Cooper
• Mercury 10 (Freedom 7-II) – Październik 1963 – misja odwołana

[edytuj] Godła misji Mercury

W przeciwieństwie do wszystkich kolejnych amerykańskich programów lotów załogowych, załogi poszczególnych misji pojazdów Mercury nie posiadały indywidualnych godeł czy naszywek. Jedynymi elementami graficznymi wyróżniającymi poszczególne misje były insygnia na pojazdach – każda z kapsuł posiadała własny znak graficzny, namalowany na poszyciu pojazdu.

[edytuj] Ciekawostki

Astronauci programu Mercury szkolili się między innymi w bazie sił powietrznych Langley w Hampton w stanie Virginia. Kilka mostów w Hampton nosi imiona astronautów z "oryginalnej siódemki", a główna ulica miasta nosi nazwę Mercury Boulevard.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Projekt Mercury (język angielski).