Niszczyciele typu 1936
Z Wikipedii
Niszczyciele typu 1936 (Diether von Roeder) - seria niemieckich okrętów klasy niszczycieli z okresu II wojny światowej. 6 okrętów tego typu, wraz z 16 niszczycielami wcześniejszych typów 1934 i 1934A, stanowiły jedyne niemieckie okręty tej klasy na początku wojny. Pięć z nich utracono w 1940 roku pod Narwikiem.
Spis treści |
[edytuj] Historia rozwoju
Niszczyciele typu 1936 (typu 36) stanowiły dalsze rozwinięcie typu 1934 - pierwszych niemieckich niszczycieli skonstruowanych po I wojnie światowej i odejściu Niemiec od ograniczeń ilości i wielkości okrętów nałożonych traktatem wersalskim. W braku możliwości szybkiego nadrobienia ilości okrętów, Niemcy zdecydowali wówczas projektować wielkie niszczyciele, przewyższające niszczyciele potencjalnych przeciwników, czego efektem były typy 1934/1934A, 1936 i kolejne. Nowe niszczyciele były powiększone w stosunku do poprzedniego typu. Rząd niemiecki przy tym zaniżał podawaną oficjalnie wyporność standardową nowych niszczycieli typu 1936, określając ją jedynie na 1811 t, co mieściło się w górnej granicy wyporności dla wielkich niszczycieli - liderów flotylli, określonej w traktacie londyńskim z 1930 (1850 ton). W rzeczywistości, z wypornością od 2411 t stanowiły jedne z największych niszczycieli przedwojennych, porównywalnych jedynie z francuskimi wielkimi niszczycielemi (klasy contre-torpilleur).
Na okrętach typu 1936, mimo, że projekt opracowano jeszcze przed wejściem do służby i badaniami pierwszych niszczycieli typu 1934/34A, zdołano poprawić szereg ich wad. Przede wszystkim, na skutek zmiany obwodów części dziobowej i zastosowania łukowato wydłużonej stewy dziobowej, poprawiły się ich własności morskie, kiepskie w poprzednim typie. Ponadto zwiększono niezawodność siłowni, opierając się na nieco bardziej dopracowanych kotłach Wagnera i zastosowano lepsze turbiny. Uzbrojenie pozostało takie samo, wygląd okrętów zmienił się w niewielkim stopniu.
Dalsze niemieckie niszczyciele okresu II wojny światowej, typów 1936A i 1936B, w prostej linii wywodziły się z okrętów typu 1936.
[edytuj] Okręty
Pierwszym okrętem serii był "Diether von Roeder", od którego nazywany jest także nieoficjalnie typ niszczycieli. Wszedł on do służby 29 sierpnia 1938. Cztery dalsze okręty weszły do służby jeszcze przed wybuchem wojny, a ostatni szósty we wrześniu 1939. Ich nazwy pochodziły od nazwisk niemieckich oficerów marynarki i marynarzy poległych podczas I wojny światowej. Cała seria okrętów została zamówiona 6 stycznia 1936 w stoczni Deschimag w Bremie i tam zbudowana. Ich koszt budowy wynosił po 12,874 mln reichsmarek.
| Z-17 "Diether von Roeder" (51) | 9.9.1936 | 19.8.1937 | 29.8.1938 | zatopiony 13 kwietnia 1940 |
| Z-18 "Hans Ludemann" (53) | 9.9.1936 | 1.12.1937 | 8.10.1938 | zatopiony 13 kwietnia 1940 |
| Z-19 "Hermann Künne" (52) | 5.10.1936 | 22.12.1937 | 12.1.1939 | zatopiony 13 kwietnia 1940 |
| Z-20 "Karl Galster" (42) | 14.9.1937 | 15.6.1938 | 21.3.1939 | → ZSRR, złom. po 1956 |
| Z-21 "Wilhelm Heidkamp" (43) | 15.12.1937 | 20.8.1938 | 20.6.1939 | zatopiony 11 kwietnia 1940 |
| Z-22 "Anton Schmitt" (41) | 3.1.1938 | 20.9.1938 | 24.9.1939 | zatopiony 11 kwietnia 1940 |
[edytuj] Ocena i opis konstrukcji
Niszczyciele typu 1936 miały architekturę typową dla niszczycieli, z pokładem dziobowym podniesionym na ok. 40% długości kadłuba. Kadłub okrętów dzielił się na 15 przedziałów wodoszczelnych. Okręty miały trzy kotłownie i dwie maszynownie, przedzielone innymi przedziałami w celu zwiększenia odporności na uszkodzenia (w układzie, od dziobu: kotłownia, kotłownia, przedział kotła pomocniczego, kotłownia, maszynownia, przedział mechanizmów pomocniczych, maszynownia). Spaliny z kotłowni były odprowadzane przez dwa kominy. Na okrętach zastosowano nie do końca dopracowane kotły parowe Wagnera pracujące pod wysokim ciśnieniem roboczym pary (70 atm), które na okrętach typu 1934 powodowały częste awarie, lecz na okrętach typu 1936 polepszono ich sprawność (większość okrętów typu zresztą szybko utracono, więc trudno powiedzieć więcej o ich sprawności). W porównaniu z typem 1934, ulepszono siłownie, zwłaszcza turbiny oraz zwiększono zapas paliwa, lecz w dalszym ciągu ich wadą był stosunkowo niewielki zasięg (będący pośrednią przyczyną utraty 5 niszczycieli typu 34/34A i 5 typu 36 pod Narvikiem). Przy dobrej dzielności morskiej, okręty te rozwijały jednak wysoką prędkość 38 węzłów (główny okręt "Diether von Roeder" na próbach osiągnął 40,45 w.). Trzy ostatnie niszczyciele Z20-Z22 otrzymały jeszcze wydłużoną o 2 metry "atlantycką" stewę dziobową.
Uzbrojenie niszczycieli typu 1936, podobnie jak typu 1934, było dość silne, jednakże ich wadą okazał się stosunkowo mały zapas amunicji - 120 pocisków na działo (plus po 20 pocisków oświetlających). Działa były chronione pancernymi maskami przeciwodłamkowymi grubości 8 mm. Jak na początek wojny, dysponowały one także silnym uzbrojeniem przeciwlotniczym (w toku wojny stało się ono jednak niewystarczające i pod koniec wojny było ono dodatkowo zwiększane na jedynym ocałałym niszczycielu tego typu). Silne było również uzbrojenie torpedowe; oprócz ośmiu wyrzutni dodatkowo okręty zabierały maksymalnie do ośmiu torped zapasowych (zwykle 4), co nie było powszechnie spotykane na niszczycielach.
[edytuj] Służba okrętów w skrócie
Okręty typu 1936 po wybuchu II wojny światowej działały na Morzu Północnym, m.in. stawiając defensywne zagrody minowe na wodach niemieckich (operacja Westwall). Od października 1939 do lutego 1940 część okrętów uczestniczyła w stawianiu ofensywnych zagród minowych u wybrzeży Wielkiej Brytanii, na których następnie zatonęły liczne statki i kilka okrętów brytyjskich. Z wyjątkiem "Karla Galstera", pozostałe pięć niszczycieli wzięła udział w ataku na Norwegię (operacji Weserübung), transportując na pokładach żołnierzy niemieckich i wchodząc w skład grupy zajmującej Narwik. Wszystkie one zostały następnie zniszczone lub samozatopione w toku dwóch bitew morskich pod Narwikiem 11-13 kwietnia 1940 (wraz z 5 niszczycielami typu 1934). Ostatni pozostały niszczyciel "Karl Galster" służył następnie wraz z niszczycielami typu 1934 operując z baz zachodniej Francji, następnie od 1941 przeciw ZSRR i konwojom alianckim w Arktyce, z baz w Norwegii, a pod koniec wojny działał w cieśninach duńskich. Po wojnie został przekazany ZSRR.
"Diether von Roeder" (Z-17) - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Uczestniczył w jednej operacji stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zdobył dwa małe norweskie patrolowce "Michael Sars" i "Kelt". 10 kwietnia 1940 podczas bitwy pod Narwikiem został poważnie uszkodzony przez brytyjskie niszczyciele i unieruchomiony, po czym 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został wysadzony w powietrze przez załogę w porcie w Narwiku.
"Hans Ludemann" (Z-18) - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył w dwóch operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik. 10 kwietnia 1940 podczas bitwy pod Narwikiem został lekko uszkodzony przez brytyjskie niszczyciele. 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został samozatopiony przez załogę, następnie dobity torpedą brytyjskiego niszczyciela HMS "Hero".
"Hermann Künne" (Z-19) - w maju 1939 wziął udział w zajęciu Kłajpedy. Po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył aż w czterech operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik. Uczestniczył 10 kwietnia 1940 w bitwie pod Narwikiem z brytyjskimi niszczycielami. 13 kwietnia 1940 podczas drugiego starcia pod Narwikiem został po wyczerpaniu amunicji wyrzucony na brzeg przez załogę i przełamany na skutek wybuchu (spowodowanego storpedowaniem przez niszczyciel HMS "Eskimo" lub samowysadzeniem okrętu).
"Karl Galster" (Z-20) - po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym i w cieśninach duńskich. Od października 1939 do stycznia 1940 uczestniczył w trzech operacjach stawiania min u wybrzeży Anglii. Do kwietnia 1940 w remoncie, w czerwcu 1940 wziął udział w operacji Juno - atakowaniu alianckich transportów ewakuacyjnych z Norwegii. Od września do grudnia 1940 operował z baz zachodniej Francji. Od czerwca do listopada 1941 działał przeciw ZSRR w Arktyce. Po remoncie, od czerwca 1942 ponownie działał w Norwegii, lecz 3 lipca 1942 uszkodził śrubę i wał na skale podwodnej. Po remoncie, ponownie działał w Norwegii od marca do listopada 1943, biorąc m.in. udział w rajdzie na Spitsbergen we wrześniu. Od maja 1944 do końca wojny działał w rejonie cieśnin duńskich, m.in. eskortując konwoje. Pod koniec wojny miał uzbrojenie przeciwlotnicze: 6 x 37 mm (3xII) i 15 x 20 mm (1xIV, 4xII, 3xI). Kapitulacja Niemiec zastała go w Kopenhadze.
Po wojnie w 1946 przekazany ZSRR i wcielony do służby pod nazwą "Procznyj", w składzie Floty Południowo-Bałtyckiej. 30 listopada 1954 został przekształcony na hulk koszarowy PKZ-99, a 25 czerwca 1956 wycofany ze służby i następnie złomowany.
"Wilhelm Heidkamp" (Z-21) - od 10 września 1939 był okrętem flagowym niemieckiego Dowódcy Niszczycieli (FdT / FdZ). Po wybuchu II wojny światowej działał na Morzu Północnym. Od października 1939 do lutego 1940 uczestniczył aż w czterech operacjach stawiania min na wodach angielskich. Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zatopił norweski pancernik obrony wybrzeża "Eidsvold". 10 kwietnia 1940 w bitwie pod Narwikiem storpedowany przez brytyjski niszczyciel HMS "Hardy" w porcie w Narwiku i ciężko uszkodzony, przewrócił się i zatonął 11 kwietnia 1940 (straty: 83 ludzi).
"Anton Schmitt" (Z-22) - Od początku 1940 działał na Morzu Północnym, brał udział w jednej operacji stawiania min na wodach angielskich (styczeń-luty 1940). Wziął udział w kampanii norweskiej, w grupie zajmującej Narwik - 9 kwietnia 1940 zdobył mały norweski patrolowiec "Senja". 11 kwietnia 1940 w bitwie pod Narwikiem zatonął storpedowany przez brytyjski niszczyciel HMS "Hunter" w porcie w Narwiku (straty: 52 ludzi).
[edytuj] Dane techniczne:
- wyporność:
- standardowa: 2411 t
- pełna: 3415 t
- wymiary:
- długość: 123 m (Z20 - Z22: 125 m)
- długość na linii wodnej: 120 m
- szerokość: 11,8 m
- zanurzenie: 4,3 m
- napęd: 2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM (6 kotłów parowych), 2 śruby
- prędkość maksymalna: 38 w
- zasięg: 2020 mil morskich przy prędkości 19 w
- zapas paliwa: 787 t mazutu
- załoga: 323
Uzbrojenie i wyposażenie:
- 5 dział 127 mm SK C/34, w pojedynczych stanowiskach, osłoniętych maskami (VxI). Długośćlufy L/45 kalibrów, donośność maksymalna 17.400 m, kąt podniesienia +30°, masa pocisku 28 kg, rzeczywisty kaliber 128 mm.
- 4 działka przeciwlotnicze 37 mm LC/30 podwójnie sprzężone (2xII)
- 6 działek przeciwlotniczych 20 mm (6xI)
- 8 wyrzutni torpedowych 533 mm (2xIV), 12-16 torped
- 18 bomb głębinowych (zrzutnia bg)
- możliwość zabrania 60 min morskich
- szumonamiernik GHG
- system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska C34/Z
| Okręty niemieckie z okresu II wojny światowej | |
|---|---|
| Pancerniki | |
| Typu Bismarck: Bismarck | Tirpitz | Typu Scharnhorst: Gneisenau | Scharnhorst |
| stare typu Deutschland: Schlesien | Schleswig-Holstein | |
| Krążowniki ciężkie | |
| typu Admiral Hipper Admiral Hipper | Blücher | Lützow | Prinz Eugen | Seydlitz | |
| typu Deutschland : Admiral Graf Spee | Admiral Scheer | Lützow (ex. Deutschland) | |
| Krążowniki lekkie | |
| typu Emden: Emden | typu Königsberg: Karlsruhe | Köln | Königsberg |
| typu Leipzig: Leipzig | ulepszone typu Leipzig: Nürnberg |
| Okręty podwodne | Lotniskowce |
| I | II | VII | IX | X | XI | XIV | XVII | XVIII | XXI | XXIII | Graf Zeppelin | Flugzeugträger B |
| Niszczyciele | |
| Typ 1934 | Typ 1934 A | Typ 1936 | Typ 1936 A | Typ 1936 A (Mob) | Typ 1936 B | |
