Krystian Lupa

Z Wikipedii

Krystian Lupa – (ur. 7 listopada 1943 w Jastrzębiu-Zdroju) – reżyser teatralny. W latach 1963-69 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, później reżyserię filmową w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi, a następnie reżyserię teatralną w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie w latach 1973-1977.

Po studiach związał się z dwoma teatrami: Teatrem im. Norwida w Jeleniej Górze, gdzie z grupą młodych aktorów prowadził poszukiwania nowych form teatralnego wyrazu i ze Starym Teatrem w Krakowie, który od 1984 stał się najczęstszym miejscem jego pracy.

Okres jeleniogórski to spektakle autorskie: "Przezroczysty pokój" (1979), "Kolacja" (1980), oraz inscenizacje sztuk Stanisława Ignacego Witkiewicza (polskiego prekursora teatru absurdu): "Nadobnisie i koczkodany" (1978), "Pragmatyści" (1981), "Maciej Korbowa i Bellatrix" (1986). Przedstawienia te, nazwane w manifeście reżysera "Teatrem Ujawnienia", traktowały teatr jako jedną z możliwości poznania i przekroczenia granic ludzkiej osobowości. Syntezą tego kierunku poszukiwań stał się spektakl wg powieści Alfreda Kubina "Po tamtej stronie" – 1985 ("Die andere Seite") – "Miasto snu" w Starym Teatrze w Krakowie, który był rodzajem podróży w głąb jaźni.

Następne spektakle powstałe w Teatrze Starym stanowiły zwrot w problematyce – podjęcie problemów etycznych oraz zgłebienie sytuacji duchowej człowieka w okresie wielkiej kulturowej przemiany. Były to: "Marzyciele" (1988) Roberta Musila, "Bracia Karamazow" (1990) wg Fiodora Dostojewskiego, "Szkice z Człowieka bez właściwości" (1990) wg Roberta Musila (spektakl zrealizowany w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej), "Malte" (1991) wg Rainera Marii Rilkego, "Kalkwerk" (1992) wg Thomasa Bernharda i "Lunatycy. Esch czyli anarchia" (1995) wg Hermanna Brocha.

"Kalkwerk" według powieści Thomasa Bernharda rozpoczął przygodę z twórczością tego pisarza ("Immanuel Kant" w Teatrze Polskim we Wrocławiu – 1996 i "Rodzeństwo" w Starym Teatrze – 1996) – która stała się okazją zgłębienia irracjonalnych mechanizmów osobowości i eksperymentów na temat "medialnego aktorstwa".

Syntezą refleksji na temat duchowych przemian człowieka formacji europejsko-chrześcijańskiej stała się adaptacja III tomu "Lunatyków" Brocha – spektakl "Lunatycy. Huguenau, czyli rzeczowość" w Starym Teatrze w Krakowie (1998).

W następnych realizacjach ("Powrót Odysa" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie i "Prezydentki" Wernera Schwaba w Teatrze Polskim we Wrocławiu – oba w 1999) – podjęte zostały penetracje nieświadomych kreacji mitycznych. W adaptacji powieści-testamentu Thomasa Bernharda "Auslöschung – Wymazywanie", Teatr Dramatyczny w Warszawie (2001), została podjęta radykalna próba penetracji kulturowych zafałszowań, w tym również – a może przede wszystkim – zafałszowań kondycji twórczej.

Krystian Lupa jest laureatem dwóch najpoważniejszych polskich nagród teatralnych: Nagrody im. Konrada Swinarskiego (1988) i Nagrody im. Leona Schillera (1992) oraz licznych festiwali krajowych i zagranicznych, m.in. Grand Prix dla "Lunatyków" za najlepszy spektakl zagraniczny we Francji w sezonie 1998/99. W lutym 2001 odznaczony został austriackim Krzyżem Honorowym I klasy za działalność w dziedzinie nauki i sztuki...

Od 1983 r. jest pedagogiem (od 1993 w stopniu profesora) w krakowskiej Wyższej Szkole Teatralnej, w latach 1990-1996 pełnił funkcję dziekana Wydziału Reżyserii.