Królestwo Polskie (1916-1918)

Niepodległość – 7 października 1918. Likwidacja – dekret Tymczasowego Naczelnika Państwa, w którym użyto po raz pierwszy nazwy "Republika Polska" - 22 listopada 1918.

Jednostka monetarna

marka polska

Strefa czasowa

UTC +1

Królestwo Polskie niem. Regentschaftskönigreich Polen (Polskie Królestwo regencyjne) – nazwa państwa początkowo zależnego od Niemiec i Austro-Węgier, powstałego na mocy Aktu 5 listopada wydanego 5 listopada 1916. Nie miało ono sprecyzowanych granic i choć formalnie uważane jest za sojusznika państw centralnych, w rzeczywistości nigdy nie istniało jako samodzielny byt państwowy, będąc całkowicie pod kontrolą Niemiec. Co więcej, niemieckie plany przewidywały aneksję zachodnich terenów dawnej Polski Kongresowej na rzecz Rzeszy. Tereny przeznaczone na aneksję przez Niemcy, czyli tak zwany "Polski pas graniczny" sięgały 30.000 km kwadratowych i były zamieszkane przez około 2,175,000 ludzi. Miały one ulec w ciągu 10 lat germanizacji, polska ludność miała być wypędzona, a na jej miejscu miano osiedlać kolonistów Niemieckich[1].

[edytuj] Działalność Tymczasowej Rady Stanu

Początkowo władza w królestwie leżała w rękach Tymczasowej Rady Stanu, która za pośrednictwem swojego Wydziału Wykonawczego przygotowywała się do przejęcia władzy w przekazywanych jej przez okupantów dziedzinach. Po jej dymisji 25 sierpnia 1917 związanej z kryzysem przysięgowym powstała tymczasowa do powołanej przez Radę Komisji Przejściowej Tymczasowej Rady Stanu, która przejęła od okupantów sądownictwo – 1 września i szkolnictwo – 1 października.

[edytuj] Regencja

Rada Regencyjna, od lewej: Ostrowski, Kakowski, Lubomirski

Od 12 listopada 1917 obowiązki głowy państwa do czasu powołania na tron króla Polski pełniła Rada Regencyjna w składzie: Zdzisław ks. Lubomirski, kard. Aleksander Kakowski i hr. Józef Ostrowski. Regenci powołali pierwszy polski rząd pod prezesurą Jana Kucharzewskiego. 12 lutego 1918 w związku z okolicznościami, jakie towarzyszyły traktatowi brzeskiemu, rząd zgłosił dymisję.

Nie udało się także wprowadzić na tron monarchy. Najwięcej zwolenników miała kandydatura Karola Stefana Habsburga, jednak wobec sprzeciwu Niemców i cesarza Austrii Karola I Habsburga, projekt ten upadł.

Nowy rząd pod kierownictwem premiera Jana Kantego Steczkowskiego został powołany przez Radę Regencyjną 4 kwietnia 1918.

9 kwietnia odbyły się wybory do Rady Stanu Królestwa Polskiego, quasiparlamentarnego organu Królestwa Polskiego. Rada składała się w większości z osób nominowanych przez Radę Regencyjną, w części z wirylistów, a w części z posłów wybieranych przez rady miejskie i sejmiki powiatowe.

W tym okresie istnienia Królestwa Polskiego polskie było sądownictwo, szkolnictwo, służba zdrowia i administracja. Funkcję parlamentu pełniła Rada Stanu wybrana 9 kwietnia 1918.

[edytuj] Miesiąc niepodległości

Rada Regencyjna 7 października 1918 ogłosiła niepodległość Polski. Rozwiązano Radę Stanu i zapowiedziano zwołanie Sejmu. Pięć dni później Rada Regencyjna pozbawiła generał-gubernatora warszawskiego Beselera władzy nad wojskiem polskim. 25 października powołano rząd Józefa Świeżyńskiego, który jako pierwszy nie starał się o akceptację władz okupacyjnych niemieckich i austro-węgierskich.

Zobacz w Wikiźródłach tekst Deklaracji Rady Regencyjnej przekazującej w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem

Królestwo Polskie stało się zalążkiem niepodległej II Rzeczypospolitej, powstałej po przekazaniu 14 listopada 1918 przez Radę Regencyjną uprawnień głowy państwa na rzecz Józefa Piłsudskiego i zmianie ustroju z monarchicznego na republikański (22 listopada 1918).