Góry Czarne (USA)
Z Wikipedii
Góry Czarne to stosunkowo mały, izolowany łańcuch górski w zachodniej Dakocie Południowej, wznoszący się na terenie Wielkich Równin. Region ten, z powodu swojego odcięcia od Gór Skalistych ma wiele cech geologicznej anomalii i jest prawdopodobnie pochodzenia wulkanicznego. Uważany był przez Indian północnoamerykańskich za miejsce święte, zwane przez nich Paha Sapa. Góry Czarne są najwyższym wzniesieniem leżącym w linii prostej między Górami Skalistymi a Alpami w Europie (nie licząc gór podwodnych w Oceanie Atlantyckim)
[edytuj] Cechy geograficzne
Góry leżą w zachodniej części Dakoty Południowej i rozciągają się aż do wschodniego Wyomingu.
- Długość geograficzna: 43°30' do 45° N.
- Szerokość geograficzna: 103° do 105° W
Łańcuch górski ma długość ok. 160 km i jest szeroki na 96 km. Jest niejako przedłużeniem wychodzącyh z Gór Skalistych pasm Bighorn i Gór Snieżnych. Góry wypiętrzają się z wysokości od 760 do 900 m n.p.m., a najwyższym szczytem jest Harney Peak (2207 m.). Odkryto tu złoto, ołów, węgiel, sól oraz złoża ropy naftowej.
[edytuj] Atrakcje turystyczne
Najbardziej znaną atrakcją turystyczną jest Mount Rushmore, czyli wykute w skale głowy czterech słynnych prezydentów USA. Podobny projekt, jednak dużo większy to Pomnik Szalonego Konia, wciąż niedokończony, dłuta rzeźbiarza polskiego pochodzenia - Korczaka Ziółkowskiego. Oba projekty wzbudzają pewne kontrowersje - część bardziej tradycyjnych Dakotów uważa, iż profanują one ich święte góry, wypaczają historię i uwłaczają pamięci bohaterów plemienia, pozostali Indianie nie mają jednak nic przeciwko wykorzystywaniu możliwości ekonomicznych i edukacyjnych, które stwarza istnienie obu centrów turystycznych.
Miasto Deadwood City było pierwszą osadą poszukiwaczy złota i jest miejscem, gdzie kręcono serial telewizyjny o tej samej nazwie dla telewizji HBO.
[edytuj] Spór o święte miejsce Indian
Góry Czarne (Black Hills, Paha Sapa) to jedne ze świętych gór Indian Ameryki Północnej, szczególne w ich kulturze miejsce święte wykorzystywane jako obszar tradycyjnych pielgrzymek, modlitw, ceremonii, poszukiwania wizji i składania ofiar przez Indian z wielu okolicznych plemion od czasów przed europejską kolonizacją Ameryki Północnej do dziś. Szczególny stosunek tradycyjnych Indian do Ziemi, w tym do Gór Czarnych traktowanych jako jedno ze świętych miejsc północnoamerykańskich Indian, bywa źródłem konfliktów z innymi użytkownikami gór, które ochronie podlegają tylko częściowo i nie zawsze z uwzględnieniem interesów tubylczych Amerykanów.
Pomimo zagwarantowania przez rząd Stanów Zjednoczonych prawa Siuksów do Gór Czarnych traktatami w Fort Laramie z lat 1851 i 1868 oraz wojen Indian Wielkich Równin w obronie ziem plemiennych w latach 60. i 70. XIX w., Góry Czarne stały się stopniowo obszarem amerykańskiego osadnictwa i eksploatacji przemysłowej, a ostatnio także - masowej turystyki. Zdaniem tradycyjnych Indian nie tylko gwałci to prawa własności Siuksów, ale także narusza ich prawa do wolności praktyk religijnych oraz świętość całych Gór Czarnych i znajdujących się w nich tubylczych sanktuariów (Bear Butte, Inyan Kara, czy Wind Cave).
Wyroki sądów amerykańskich z lat 80. XX w. potwierdziły historyczne prawa sześciu plemion Siuksów do Gór Czarnych i przyznały im wielomilionowe odszkodowania, jednak Siuksowie odmawiają ich przyjęcia (zgodnie z głoszonym przez nich hasłem "Góry Czarne nie są na sprzedaż!"). Domagają się zwrotu przynajmniej części Gór Czarnych w naturze (na mocy ustawy Kongresu) i większego udziału w zarządzaniu terenami publicznymi położonymi w górach, do których nadal wielu z nich pielgrzymuje w celach religijnych.
Zobacz artykuł główny: Spór o Góry Czarne
