Góra (województwo dolnośląskie)

Pierwsza wzmianka o wsi Góra pojawiła się już w 1155 r. w bulli papieża Hadriana IV, która opisuje posiadłości biskupstwa wrocławskiego. Nazwa miejscowości ma związek z położeniem na wzniesieniu terenu.

W drugiej połowie XIII wieku w niewielkiej odległości od wsi zaczęła się tworzyć osada typu miejskiego. Lokacji Góry na prawie niemieckim dokonał książę Henryk III Głogowski. Dokument lokacyjny zaginął; przypuszcza się, że nastąpiło to w 1288 lub 1289 r. Wówczas wieś Górę poczęto nazywać Starą Górą.

Rozwój miasta postępował bardzo szybko, gdyż w ciągu niewielu lat wykupiono od księcia szereg przywilejów: prawo targowe, handel solą i mennicę (poświadczona już w 1300 r.). W 1304 r. istniała już rada miejska z burmistrzem i rajcami. W 1319 r. Góra przeszła we władanie linii ścinawskiej Piastów śląskich, pod koniec XIV w. - Piastów cieszyńskich, a w 1506 r. - w ręce czeskie. W drugiej połowie XV stulecia nawiedziły Górę dwa wielkie pożary. Pierwszy całkowicie spopielił miasto. Drugi ponownie zniszczył świeżo odbudowane budynki. Prawdopodobnie po drugim pożarze mieszczanie przystąpili do budowy gotyckiego ratusza. Jego wieża zachowała się jako dzwonnica wzniesionego później zboru ewangelickiego. Ten ślad ratusza zniknął bezpowrotnie w 1966 r., kiedy to zbór rozebrano do fundamentów, a na jego miejscu powstał skwer, na którym obecnie znajduje się Pomnik Wolności.

O zamożności Góry stanowiło sukiennictwo. Nabrało także dużego znaczenia młynarstwo wiatrakowe. Podstawowym czynnikiem warunkującym pomyślny rozwój gospodarczy było dogodne położenie geograficzne - tuż przy granicy z Polską - co pozwoliło utrzymywać bardzo korzystne stosunki handlowe. W drugiej połowie XVI i w początkach XVII w. miasto przeżywało największy w swych dziejach rozkwit. Przed wojna trzydziestoletnią Góra liczyła 5 000 mieszkańców i posiadała 699 domów. Stawiało to ją w rzędzie śląskich miast średniej wielkości.

Wojna trzydziestoletnia przerwała ten rozwój. Obrządek luterański znalazł tu wielu wyznawców, toteż przymusowa rekatolicyzacja spowodowała, że z Góry i jej okolic wywędrowało 4 000 protestantów, którzy osiedlili się w granicach państwa polskiego.

W styczniu 1741 r. Góra wraz z innymi miastami śląskimi przeszła pod panowanie pruskie. W czasie wojny siedmioletniej miasto spotkała największa w jego historii klęska żywiołowa. W 1759 r. zostało podpalone przez wojska rosyjskie i doszczętnie strawione przez ogień. Dopiero po 25 latach odbudowa dobiegła końca. Zabudowano nawet puste place, które pozostały po wojnie trzydziestoletniej. Na przełomie XVIII i XIX stulecia położenie gospodarcze Góry zaczęło się zmieniać. Zmalała rola sukienników. Wpłynął na to z jednej strony rozwój przemysłu tekstylnego, z drugiej - protekcjonizm władz rosyjskich. Główną rolę zaczęło odgrywać młynarstwo i handel artykułami żywnościowymi.

W 1885 r. Góra została połączona linią kolejową z Bojanowem (w następnych latach z innymi miastami). W pobliżu stacji kolejowej wzniesiono największy zakład przemysłowy Góry - cukrownię (1889 r.). W tym czasie powstały także mleczarnia (1882 r.), młyn parowy z piekarnią (1892 r.) i rzeźnia (1892 r.) - oparte na rolniczym zapleczu.

Po I wojnie światowej powstanie granicy niemiecko-polskiej podkopało egzystencję ekonomiczną Góry. W okresie międzywojennym stała się miastem prowincjonalnym. W wyniku przegranej przez Niemcy II wojny światowej Góra wraz z całym Dolnym Śląskiem weszła w skład państwa polskiego. Została zasiedlona przede wszystkim przez Polaków z ziem przyłączonych do Związku Sowieckiego.

[edytuj] Zabytki

Wieża Głogowska - XV w.
Więzienie, dawna baszta obronna pełniąca także funkcję więzienia, uznawana również za relikt zamku - XIV/XVI w.
Mury obronne - XV w.
Kościół p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej XV/XVI w.
Kościół p.w. Bożego Ciała XV/XVI w.
Wieża Ciśnień - 1915 r.