Eksurbanizacja
Z Wikipedii
Eksurbanizacja, często nazywana także urban sprawl, to proces rozlewania się miast w większe obszary mniej intensywnej urbanizacji. Proces ten rozpoczął się w II połowie XIX wieku wraz z rozwojem transportu szynowego, który umożliwił zmniejszenie kosztów transportu do poziomu umożliwiającego migrację z centrum miasta na lokalizacje podmiejskie, gdzie cena gruntów jest znacznie niższa niż w centrach miast. W latach 1850 - 1920 powstały pierwsze przedmieścia narosłe wokół systemów komunikacji szynowej. Liczyły one najczęściej 5-6 tysięcy mieszkańców i były naturalnie ograniczone odległością od stacji kolejowej, pokonywaną najczęściej pieszo.
Spis treści |
[edytuj] Era samochodu
Wraz z nadejściem ery samochodu nastąpiła prawdziwa rewolucja w rozwoju miast. Przedmieścia oderwały się od sieci transportu szynowego i zaczęły rozwijać się dla samochodu, tracąc naturalne ograniczenie w postaci ludzkiej skali i dystansów dostosowanych dla transportu pieszego. Gdy samochód zaczął stawać się substytutem komunikacji publicznej, przedmieścia zaczęły się gwałtownie rozrastać, ponieważ ich naturalna bariera - dystans pieszy - przestała się liczyć. Samochód wchłonął to, czym przedmieścia się szczyciły: przestrzeń.
[edytuj] Poruszanie się pieszo
Poruszanie się pieszo stało się niemożliwe ekonomicznie: inwazja motoryzacji uczyniła je niebezpiecznym, a rozrost przedmieść uczynił je bezcelowym. Starożytny rzymski standard dróg o szerokości 15 stóp dziś zmienił się w wielopasmowe arterie z wielopoziomowymi węzłami o powierzchniach 15-17 ha. Infrastruktura samochodowa ze swoją terenochłonnością wymaga ponad trzykrotnie większych powierzchni parkingowych od każdego budynku, w którym gromadzą się ludzie i każda budowla rozwleka się w wielkie połacie oddzielone od sąsiednich parkingiem, a ze względu na wymuszone przez parkingi kilkakrotne zwiększenie dystansów pomiędzy budynkami, chodzenie pieszo traci sens i skalę. Transport publiczny w takim rozrzedzeniu gęstości zaludnienia (14 osób na hektar) nie ma podstaw ekonomicznych i jego udział w USA spadł poniżej 3 % i nie istnieje on na prowincji, a czasem nawet i w bardzo dużych miastach, takich jak Phoenix (Arizona, USA), które to miasto zajmuje już 1200 km² i rozlewa się z prędkością pół hektara na godzinę.
[edytuj] Fazy eksurbanizacji
W Polsce pierwsza faza eksurbanizacji rozpoczęła się w II połowie XIX wieku. Przykładem jej wczesnej fazy jest worek urbanizacji narosły wzdłuż linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (ciąg miast satelickich wzdłuż linii kolejowej Warszawa Gł. - Grodzisk Mazowiecki).
Druga faza eksurbanizacji związana z erą samochodu osobowego zapoczątkowana została najszybciej w USA (lata 20. XX wieku). W Europie rozwinęła się w szczególności w latach 60. we Francji. Do Polski ta faza dotarła dopiero w latach 90. XX wieku i spowodowała niekontrolowany rozrost przestrzenny miast i rozwój stref podmiejskich. Już dziś da się zaobserwować silny spadek ludności centrów polskich miast i migrację na tereny podmiejskie.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Piśmiennictwo
- na podstawie: G. Wackermann, Hasło: exurbanisation; w: "Encyclopaedia Universalis" 2001.
