Eamon de Valera

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Eamon de Valera Éamonn de Bhailéara ur. 1882 zm. 1975
prezydent Irlandii
Okres urzędowania	od 25 czerwca 1959 do 24 czerwca 1973
Partia polityczna	Fianna Fáil
Poprzednik	Seán O'Kelly
Następca	Erskine Hamilton Childers

Eamon de Valera (Edward George de Valera, irlandzka pisownia Éamonn de Bhailéara, ur. 14 października 1882 zm. 29 sierpnia 1975) - bojownik o niepodległość Irlandii, polityk irlandzki, premier (taoiseach) i prezydent Irlandii. Doprowadził do uniezależnienia kraju od Wielkiej Brytanii.

Urodzony na emigracji, w Nowym Jorku w USA, syn Irlandki i Hiszpana. Po śmierci ojca w 1885 wrócił do Irlandii gdzie ukończył uniwersytet i został nauczycielem matematyki. W 1913 wstąpił do Irlandzkich Ochotników. Był jednym z przywódców powstania wielkanocnego, po którego upadku został aresztowany przez Brytyjczyków i skazany na śmierć. Prawdopodobnie fakt, że de Valera urodził się w USA spowodował zamianę kary śmierci na dożywocie.

Uwolniony po amnestii w 1917 został wybrany do parlamentu brytyjskiego, a także przywódcą Sinn Féin. W 1918 został ponownie aresztowany i internowany w Wielkiej Brytanii. W 1919 dokonał udanej ucieczki z więzienia, wrócił do Irlandii i został wybrany przez parlament irlandzki (Dáil Éireann) na jego prezydenta. Wkrótce wyjechał na półtorej roku do USA w celu rozpowszechniania irlandzkiej idei niepodległościowej i zebrania na ten cel funduszy (zebrał 6 milionów USD). Sprzeciwił się brytyjsko-irlandzkiemu traktatowi pokojowemu z 1921 (dzielącemu wyspę na dwie części) i na znak protestu ustapił ze stanowiska prezydenta i złożył mandat poselski, a następnie rozpoczął wojnę domową. Po przegranej wojnie został ponownie osadzony w więzieniu, gdzie spędził rok.

Po wystąpieniu z Sinn Féin założył w 1926 partię Fianna Fáil, z której ramienia został posłem w 1927. W 1932 został szefem rządu i doprowadził do usunięcia przysięgi na wierność koronie brytyjskiej, co było powodem trwającej 5 lat wojny celnej z Wielką Brytanią. De Valera wykorzystując nagłą abdykację króla brytyjskiego Edwarda VIII doprowadził do przyjęcia w 1937 nowej konstytucji, całkowicie uniezależniającą kraj od Wielkiej Brytanii.

W 1932 przewodniczył Radzie Ligi Narodów, a w 1938 Zgromadzeniu. W czasie II wojny światowej prowadził politykę neutralności. W 1948 w wyniku przegranych wyborów parlamentarnych ustąpił ze stanowiska premiera (Taoiseach wg konstytucji z 1937). Ponownie piastował to stanowisko w latach 1951-1954 i 1957-1959. Po rezygnacji w 1959 został wybrany w tym samym roku na stanowisko prezydenta republiki, które to piastował przez dwie kadencje do 1973. Zmarł 29 sierpnia 1975 w Dublinie.