Bursztyn bałtycki

Z Wikipedii

Bursztyn bałtycki (sukcynit, „bałtyckie złoto”) – odmiana bursztynu, substancja organiczna, żywica kopalna, która powstała w warunkach naturalnych co najmniej przed 40 milionami lat; pochodzi z utworów trzeciorzędowych (od eocenu po miocen dolny).

Żywica wydostawała się ze zranień, pęknięć pni i gałęzi drzew. Mówi się o dwóch przyczynach tego zjawiska, po pierwsze, takim zwiększonym wypływem żywicy drzewa broniły się osłaniając zranienia, blokując dostęp wirusom i pasożytniczym grzybom. Po drugie mogła być to reakcja drzew na zachodzące zmiany klimatu, znaczne wahania temperatury i wyjątkową aktywność wulkaniczną. Przetrwała ona do naszych czasów w formach dokumentujących sposób jej powstawania i przemieszczania.

Spis treści 1 Właściwości 2 Występowanie 3 Znaczenie: 4 Bibliografia

[edytuj] Właściwości

• Chemizm: jako surowiec jest bardzo niejednorodny pod względem składu elementarnego (składa się on z: węgla od 61 do 81 %, wodoru od 8,5 do 11 %, tlenu około 15%, siarka, jako składnik wtórny może występować w ilości do kilku procent. Bursztyn zawiera także inne pierwiastki i minerały.
• Twardość w skali Mohsa: 2 - 3, a jego mikrotwardość kształtuje się od 19,9 do 29 kg/mm²
• Barwa - żółtawa o różnych odcieniach, bywa mlecznobiały, brunatny, czerwonawy. Także niebieskawy lub zielonawy (bardzo rzadko). Jest przezroczysty, przeświecający lub mętny - zależy od ilości zawartych w nim pęcherzyków powietrza.
• Współczynnik załamania światła: 1,539-1,542
• Połysk - woskowy,
• Gęstość - 0,96 -1,096 g/cm³; jest lekki, jego gęstość jest porównywalna z gęstością wody morskiej

• Bursztyn bałtycki jako jedyny wśród żywic kopalnych zawiera dużo (od 3-8%) kwasu bursztynowego, najwięcej w korze, swojej zewnętrznej warstwie.
• wyjątek stanowi znajdowany w okolicach Gdańska gedanit.
• w dotyku jest ciepły, a
• ogrzany w dłoni przyjemnie pachnie,
• w słonej wodzie pływa, zaś w słodkiej tonie
• ma zdolność do uzyskiwania ładunku elektrycznego
• przy potarciu; ładuje się ujemnie, korzystnie dla człowieka.
• pali się jasnym płomieniem
• łatwo poddaje się obróbce
• bursztyn zmienia się pod wpływem działania światła
• gwałtownie podgrzany pęka.
• temperatura mięknienia bursztynu to około 150°C, a
• topi się on przy temperaturze 350°C.
• bursztyn poddaje się barwieniu przy pomocy substancji organicznych, a także syntetycznych
• bursztyn można poddawać termicznemu procesowi klarowania oraz barwienia, a także prasowania.

Właściwością bursztynu jest trudność w jego identyfikacji. Najlepszym sprawdzianem jest spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni (IRS). Wyznacznikiem diagnostycznym jest charakterystyczny i wyraźny odcinek krzywej zwany ramieniem bałtyckim, który tworzy się w przedziale pasm 1200-1260 cm^-1.

[edytuj] Występowanie

Występuje głównie wzdłuż południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego: w Danii, Niemczech, Polsce, Rosji, na Litwie – okolice Kłajpedy i Łotwie oraz rzadziej w Szwecji. Na terenie Polski bursztyn występuje także w nagromadzeniach plejstoceńskich i holoceńskich na obszarach polodowcowych w strefie nadmorskiej.

Miejsca występowania: W Polsce bursztyn bałtycki występuje w złożach:

• w okolicach Zatoki Gdańskiej, Mierzei Wiślanej, u nasady Mierzei Helskiej
• w okolicach Lubartowa; także na:
• na Polesiu Wołyńskim
• w okolicach Bitterfeldu.
• na Pólwyspie Sambia – Rosja (okolice Kaliningradu).

[edytuj] Znaczenie:

• Niekiedy zawiera bardzo cenne z punktu widzenia naukowego i wyjątkowo atrakcyjne dla kolekcjonerów inkluzje, często doskonale zachowanych organizmów zwierzęcych i roślinnych .
• Bursztyn bałtycki od najdawniejszych czasów był używany jako kamień ozdobny i leczniczy. *Ozdoby i amulety wyrabiano z niego już w paleolicie.
• Handlowano nim w całej Europie.
• Niezwykłym powodzeniem cieszył się w Cesarstwie Rzymskim. Wyprawy po niego były organizowane od V w. p.n.e. i wiodły tzw. szlakiem bursztynowym od Adriatyku do wybrzeży M. Bałtyckiego.
• Ciągle należy do wysoko cenionych kamieni ozdobnych. Wykonuje się z niego przedmioty użytkowe i ozdobne oraz biżuterię, często o dużej wartości artystycznej.
• Najbardziej znanym dziełem jest Bursztynowa komnata (zaginęła bez wieści podczas II wojny światowej).
• Jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i medycynie.
  • Największa znana bryła ważąca 9,75 kg została znaleziona w 1860 r. w okolicach Kamienia Pomorskiego. (Obecnie okaz ten znajduje się w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie).
  • Najciekawsze kolekcje można podziwiać w : Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Zamkowym w Malborku.

Zobacz też: bursztyn, szlak bursztynowy

[edytuj] Bibliografia

• B.Kosmowska-Ceranowicz 2001: Polski Jubiler Nr 3(14) Bursztyn i inne żywice kopalne świata. Bursztyn bałtycki - sukcynit. Warszawa
• G.Gierłowska 2004: Uroda bursztynu/The Beauty of Amber. Gdańsk
• G.Gierłowska 2005: O dawnych kolekcjach bursztynu i gdańskiej jaszczurce. Zalesie/Gdańsk