Archeofit
Z Wikipedii
Archeofit – gatunek roślin obcego pochodzenia, antropofit, który przybył do nas z innych rejonów geograficznych w czasach wczesnohistorycznych lub przedhistorycznych i występuje wyłącznie w siedliskach synantropijnych. Zwykle za graniczną datę przyjmuje się początek ery nowożytnej (przełom XV/XVI wieku) lub konkretnie rok 1500 lub 1492 – odkrycie Ameryki, które zapoczątkowało wymianę gatunków między Starym Światem (Europa, Azja, Afryka) i Nowym Światem. Rośliny, które przybyły do nas później zaliczane są do kenofitów.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie archeofitów
Do archeofitów należą np. liczne gatunki chwastów, których nasiona znaleziono w wykopaliskach archeologicznych. Zostały one przypadkowo przez ludzi zawleczone, albo też rozprzestrzeniły się samorzutnie za pomocą wiatru (anemochoria), czy zwierząt (zoochoria). Ciekawym sposobem rozsiewania się części archeofitów jest spejrochoria. Część taksonów archeofitów ma pochodzenie antropogeniczne (archaeophyta anthropogena).
Większość archeofitów występujących we florze Polski pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Zwykle rozprzestrzeniały się wraz z roślinami uprawnymi, a niektórym z nich udało się aklimatyzować w naturalnych siedliskach. Obecnie, w wyniku wprowadzenia skutecznych metod zwalczania chwastów tym gatunkom, które występują wyłącznie na polach uprawnych (np. kąkol polny, miłek letni) grozi całkowite wyginięcie.
Według badań prof. K. Rostańskiego z 1989 r. w Polsce było 141 gatunkow archeofitów, co stanowilo 4,8% ogólnej liczby gatunków roślin naczyniowych w naszej florze.
[edytuj] Podział archeofitów
- gatunki zawleczone (archaeophyta adventiva)
- gatunki powstałe pod wpływem działalności człowieka (archaeophyta anthropogena)
- gatunki, które zdołały przetrwać wyłącznie na siedliskach antropogenicznych (archaeophyta resistentia)
[edytuj] Lista archeofitów[1] :
(Wykaz obejmuje wiekszość gatunków roślin naczyniowych we florze Polski, jednak nie jest to pełna lista, gdyż nie ujęte są taksony występujące wyłącznie w górach (archeofitów wśród nich jest niewiele). Pominięto też drobniejsze taksony (podgatunki i odmiany), oraz gatunki co do pochodzenia których istnieją wątpliwości).
- bodziszek gołębi (Geranium columbinum)
- bodziszek kosmaty (Geranium molle)
- bodziszek porozcinany (Geranium dissectum)
- bylica piołun (Artemisia absinthium)
- chaber bławatek (Centaurea cyanus)
- chrząstkowiec większy (Polycnemum majus)
- chwastnica jednostronna, kurze proso (Echinochloa crus-galli = Panicum crus-galli)
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus)
- czarnuszka polna (Nigella arvensis)
- czechrzyca grzebieniowata, trybulka grzebieniowata (Scandix pectin-veneris)
- czosnek wężowy (Allium scorodoprasum)
- czyściec polny (Stachys arvensis)
- czyściec roczny (Stachys annua)
- dymnica drobnokwiatowa (Fumaria vaillantii)
- dymnica pospolita (Fumaria officinalis)
- dymnica różowa (Fumaria schleicheri)
- dziki bez hebd (Sambucus ebulus)
- gorczyca polna (Sinapis arvensis)
- groszek bulwiasty (Lathyrus tuberosus)
- grusza pospolita (Pyrus communis)
- iglica pospolita (Erodium cicutarium)
- jaskier polny (Ranunculus arvensis)
- jasnota biała (Lamium album)
- jasnota różowa (Lamium amplexicaule)
- jęczmień płonny (Hordeum murinum)
- kanianka lnowa (Cuscuta epilinum)
- kapusta czarna, gorczyca czarna (Brassica nigra)
- kapusta polna, rzepa, rzepik (Brassica campestris)
- kąkol polny (Agrostemma githago)
- kliksja oszczepowata (Klickxia elatine)
- kliksja zgiętoostrogowa (Klickxia spuria)
- kokornak powojowaty (Aristolochia clematitis)
- komosa kalinolistna (Chenopodium opulifolium)
- komosa mierzliwa (Chenopodium vulvaria)
- komosa murowa (Chenopodium murale)
- komosa strzałkowata (Chenopodium bonus-henricus)
- komosa zielona (Chenopodium suecicum = Ch. viride)
- krowiziół zbożowy (Vaccaria hispanica = V. pyramidata)
- kurzyślad polny (Anagallis arvensis)
- lepczyca rozesłana (Aperugo procumbens)
- lepnica francuska (Silene gallica)
- lepnica nocna, bniec dwudzielny (Silene noctiflora)
- lepnik zwyczajny (Lappula squarosa)
- lnica polna (Linaria arvensis)
- lnicznik siewny (Camelina sativa)
- lnicznik właściwy (Camelina alyssum)
- lulek czarny (Hyoscyamus niger)
- łoboda gwiazdkowata (Atriplex rosea)
- łoboda połyskująca (Atriplex nitens)
- mak piaskowy (Papaver argemone)
- mak polny (Papaver rhoeas)
- mak wątpliwy (Papaver dubium)
- maruna bezwonna (Matricaria perforata = M. indora = Tripleurospermum perforata)
- mierznica czarna (Ballota nigra)
- miłek letni (Adonis aestivalis)
- miłek szkarłatny (Adonis flammea)
- miotła zbożowa (Apera spica-venti)
- mlecz warzywny (Sonchus oleraceus)
- naradka wydłużona (Androsace elongata)
- nawrot polny (Lithospermum arvensis = Buglossoides arvensis)
- nostrzyk biały (Melilotus alba)
- nostrzyk żółty (Melilotus officinalis)
- ostróżeczka polna (Consolida regalis)
- ośmiał mniejszy (Cerinthe minor)
- owies głuchy (Avena fatua)
- owies szorstki (Avena strigosa)
- ożędka groniasta (Neslia paniculata)
- palusznik krwawy (Digitaria sanguinalis = Panicum sanguinale)
- palusznik nitkowaty (Digitaria ischaemum = Panicum lineare)
- parietaria lekarska (Parietaria officinalis)
- pieprzyca gruzowa (Lepidium rudrale)
- pieprzyca polna (Lepidium campestre)
- pokrzywa żegawka (Urtica urens)
- popłoch pospolity (Onopordum acanthium)
- portulaka pospolita (Portulaca oleracea)
- poziewnik wąskolistny (Galeopsis angustifolia)
- przetacznik ćmy (Veronica opaca)
- przetacznik lśniący (Veronica polita)
- przetacznik polny (Veronica arvensis)
- przetacznik rolny (Veronica agrestis)
- przetacznik trójlistkowy (Veronica triphyllos)
- przewiercień okrągłolistny (Bupleurum rotundifolium)
- przytulia fałszywa (Galium spurium)
- przytulia trójdrożna (Galium tricornatum = G. tricorne)
- psianka czarna (Solanum nirum)
- pszenica płaskurka (Triticum spelta)
- pszonacznik wschodni (Conringia orientalis)
- rdestówka powojowa (Fallopia convolvulus)
- rezeda żółta (Reseda lutea) – na południu
- roszponka bruzdkowana (Valerianella rimosa)
- roszponka warzywna (Valerianella locusta = V. olitoria)
- roszponka ząbkowana (Valerianella dentata)
- rumian polny (Anthemis arvensis)
- rumianek pospolity (Chamomilla recutita = Matricaria chamomilla)
- rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum)
- sałata kompasowa (Lactuca serriola)
- skrytek drobnoowockowy (Aphanes microcarpa)
- skrytek polny (Aphanes arvensis)
- smagliczka kielichowata (Alyssum alyssoides = A. calycinum), na północy
- sporek polny (Spergula arvensis)
- stokłosa dachowa (Bromus tectorum)
- stokłosa płonna (Bromus sterilis)
- stokłosa polna (Bromus arvensis)
- stokłosa żytnia (Bromus secalinus)
- stulicha psia (Descurainia sophia)
- stulisz lekarski (Sisymbrium officinale)
- szafirek miękkolistny (Muscari comosum)
- szczeć pospolita (Dipsacus fullonum = D. silvestris)
- szczwół plamisty (Conium maculatum)
- szparag lekarski (Asparagus officinalis)
- ślaz drobnokwiatowy (Malva pusilla)
- ślaz zaniedbany (Malva neglecta)
- ślaz zygmarek (Malva alcea)
- tasznik pospolity (Capsella bursa-pastoris)
- tobołki polne (Thlaspi arvense)
- werbena lekarska (Verbena officinalis)
- wilczomlecz drobny (Euphorbia exigua)
- wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia)
- wilczomlecz ogrodowy (Euphorbia peplus)
- wilczomlecz sierpowaty (Euphorbia falcata)
- wilczomlecz szerokolistny (Euphorbia platyphyllos)
- wilczypieprz roczny (Thymelaea passerina)
- włośnica okółkowa (Setaria. verticillata)
- włośnica sina (Setaria pumila = S. glauca)
- włośnica zielona (Setaria. viridis)
- włośnica zwodnicza (Setaria. decipiens = S. ambigua)
- włóczydło polne (Caucalis platycarpos = C. daucoides)
- wyczyniec polny (Alopecurus myosuroides)
- wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta)
- wyka siewna (Vicia sativa)
- wyżlin polny (Misopates orontium = Antirrhinum orontium)
- złocień polny (Chrysanthemum segetum)
- żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare)
- życica lnowa (Lolium remotum)
- życica roczna (Lolium temulentum)
[edytuj] Zobacz także
[edytuj] Źródła
- ↑ L. Rutkowski. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006.
