Zilversmid
Dit artikel zou samengevoegd moeten worden met edelsmid, of er dient een duidelijker afbakening tussen beide artikelen te worden gemaakt (Overleg).
Een zilversmid is een ambachtsman of -vrouw die is gespecialiseerd in het bewerken van edelmetaal. In tegenstelling tot wat veel mensen denken zegt de term zilversmid of goudsmid niets over het metaal waar de persoon mee werkt. Maakt de smid grote gebruiksvoorwerpen zoals schalen, bokalen en andere grote gebruiksvoorwerpen, vaak zijn dit kerkelijke voorwerpen die voor de rite gebruikt worden, dan is er sprake van een zilversmid. Maakt de smid kleine siervoorwerpen en of sieraden dan spreekt men van een goudsmid. Behalve de grootte van de voorwerpen is er nog een verschil in de technieken die een zilversmid gebruikt ten opzichte van de technieken die een goudsmid gebruikt. In principe kun je dus een goudsmid zijn die enkel met zilver werkt of een zilversmid die alleen maar met goud werkt.
Edelsmeden gebruiken al sinds eeuwen dezelfde methoden om het zilver te smeden.
Inhoud |
[bewerk] De basistechnieken
[bewerk] Gieten
Bij het gieten van zilver werd, net als bij het gieten van brons, de verloren-wasmethode, of cire perdu, gebruikt. Bij het gieten van kleinere objecten werd ook wel een gedroogd rugschild van een inktvis gebruikt waar de te gieten voorstelling werd uitgesneden. Dit materiaal wordt ook wel zeeschuim genoemd. Deze techniek werd vooral toegepast op beelden.
[bewerk] Hameren
Om een schaal- of vaasvormig object te maken wordt een plaat zilver gewalst tot het de gewenste dikte heeft bereikt. Door het vervormen van het zilver wordt het steeds brosser, om dit tegen te gaan wordt het warm gemaakt, dit heet uitgloeien. Het gewalste materiaal wordt dan bewerkt op een zachte boomstronk, omdat het dunne zilver kwetsbaar is geworden. Er wordt met een goed gepolijste bolhamer, om sporen te voorkomen, op de plaat zilver gehamerd, waarbij de staak wordt gebruikt om vorm te geven aan het zilver.
Om een vaas te maken wordt een plaat zilver helemaal in de vorm van de vaas, of zelfs theepot, gehamerd. Om in het voorwerp te komen heeft de zilversmid een trilijzer, waarbij hij met de hamer op de steel van het trilijzer slaat waardoor de trillingen geleid worden tot in het hoofd van het ijzer, die dan tegen het zilver slaat.
[bewerk] Afwerkingstechnieken
[bewerk] Slijpen
Het zilveren object wordt met puimsteen of houtskool geslepen, waarna het voorzichtig in zuur wordt gedompeld. Dit in zuur dompelen heet in vaktermen uitkoken. Dit wordt gedaan om het koper uit de buitenste laag van het zilver te verwijderen waardoor uiteindelijk de buitenzijde van puur zilver is.
[bewerk] Groeneren of bruineren
Groeneren of bruineren wordt gedaan om de gaatjes in de buitenste laag weg te werken. Dit proces duurt erg lang. Voor dit proces is de giebelton uitgevonden, in deze ton worden honderden kogeltjes en zeepsop gedaan waarna er allerlei zilveren objecten in worden rondgedraaid. Doordat de kogeltjes op het oppervlak vallen worden de gaatjes langzaam dichtgeslagen. De zeepsop zorgt ervoor dat het zilver niet te erg wordt beschadigd.
[bewerk] Decoratietechnieken
[bewerk] Ciceleren
Dit is dezelfde techniek als bij de basistechnieken, hier wordt echter in plaats van een bolhamer een ponsje gebruikt. De decoratie wordt in het oppervlak geslagen met een pons.Als ondergrond wordt er pek of lood gebruikt
[bewerk] Graveren
Met een graveersteker wordt er een dun stukje metaal uit het zilver gestoken.
[bewerk] Zagen
Bij deze techniek wordt er een gaatje in het zilver geboord waar de decoratie moet beginnen, waarna hier een zaagje in gezet wordt. Met het zaagje wordt daarna de voorstelling uitgezaagd en het zaagsel wordt opgevangen in een schootdoek om te hergebruiken. Deze techniek wordt ook ajour genoemd.
[bewerk] Filigraine
Er wordt een draad van hele kleine korreltjes zilver gemaakt waarmee het zilveren object wordt versierd. Soms worden er zelfs hele voorwerpen van deze korreldraadjes gemaakt, zoals mandjes en juwelendoosjes.
[bewerk] Vergulden
Vergulden is een simpele, maar doeltreffende methode. Door het zilver te vergulden vermijd je dat het corrodeert, goud corrodeert namelijk niet.
[bewerk] Emaille
Om zilver te versieren wordt ook wel de email techniek gebruikt. Zonder al te veel kosten heb je een kleurrijk versierd zilveren object.
[bewerk] Bekende zilversmeden
- Adam van Vianen
- Paulus van Vianen
- Jan van Nouhuys
- Wouter van Baalen
- Gabriëlle Schreuder
- Jeroen van Woerkens
