Zenne
| Zenne | |
|---|---|
 |
|
| Lengte | 103 km |
| Hoogte van bron | 123 m |
| Debiet | - m³/s |
| Stroomgebied | - km² |
| Van | Naast |
| Naar | Dijle te Heffen |
| Stroomt door | Henegouwen, Waals-Brabant, Brussel, Vlaams-Brabant, provincie Antwerpen, |
 De vervuilde Zenne ter hoogte van Haren-Buda
|
|
De Zenne (Frans: Senne) is een rivier in België die in het gehucht Naast op 123 meter hoogte ten zuiden van Zinnik (Fr. Soignies) ontspringt. Na 103 kilometer vloeit ze op een hoogte van 5 m in Heffen (iets ten noorden van Mechelen) in de Dijle, samen met het Kanaal Leuven-Dijle. De bovenloop (tot Halle) is in de Paleozoïsche ondergrond ingesneden.
Inhoud |
[bewerk] Stroomgebied
Het stroomgebied van de Zenne heeft een oppervlakte van 1164 km².
Ze stroomt achtereenvolgens door Naast, Zinnik (Soignies), Horrues, Steenkerque, Roosbeek, Quenast, Tubeke (Tubize), Lembeek, Halle, Buizingen, Lot, Beersel, Ruisbroek, Drogenbos, Vorst, Anderlecht, Sint-Gillis, Brussel, Sint-Jans-Molenbeek, Laken, Schaarbeek, Neder-Over-Heembeek, Evere, Haren, Vilvoorde, Eppegem, Weerde, Zemst, Hombeek, Leest, Heffen tot aan het Zennegat in de Dijle. Vanaf Tubeke wordt ze door het kanaal Charleroi-Brussel ontdubbeld.
[bewerk] Vervuiling
In de verstedelijkte gebieden van Zinnik, Halle, Brussel en Mechelen krijgt de Zenne veel industrieel en huishoudelijk afvalwater te verwerken. In haar stroomgebied wonen anderhalf miljoen mensen. De Zenne wordt gezien als grootste bron van vervuiling van de Schelde. De rivier werd over een groot deel van haar loop gekanaliseerd en is onbevaarbaar.
Daarbij stroomt de rivier door de drie Belgische gewesten die een verschillend beleid voeren op het vlak van waterzuivering. Het huishoudelijk afvalwater van Brussel loopt nu (2004) nog ongezuiverd in de rivier. Intussen is begonnen met het bouwen van zuiveringsstations. In 2008 zal de waterzuivering in Waals-Brabant gereed zijn.
Vandaag de dag is de Zenne voorbij Brussel nog steeds een open riool. Er wordt echter hard werk gemaakt van verschillende zuiveringsinstallaties om van de Zenne opnieuw een leefbare waterloop te maken. Zo zal er tegen eind 2006 een grote zuiveringsinstallatie worden opgeleverd in de buurt van de Buda-brug.
[bewerk] Geschiedenis
Mechelaars spanden in de 15e eeuw een ketting over de Zenne om te verhinderen dat het stapelrecht op haver, zout en vis omzeild werd door schepen van of naar Brussel en Antwerpen.
Aan de brug in Heffen (Een deelgemeente van Mechelen), met aan de overkant een grote ronde vestingstoren, hing eeuwenlang de vermaarde tol-ketting (“Ceste Chayne de fer de Heffene”). Deze ketting die bijna constant een knarsend geluid maakte, zorgde ervoor dat de schepen niet verder konden varen zolang er geen tol werd betaald. Het ‘heffen’ van tol (van 1415-1785) gaf aan Heffen een naam en beruchtheid in de rest van Vlaanderen.
De vervuiling van de Zenne werd ernstig in de 19e eeuw. In 1863 werd de rivier beschreven als een modderig riool. Een cholera-epidemie te Brussel in 1865 met 3500 doden was de aanleiding om de rivier tussen 1867 en 1871 in de stad te overwelven (de rivier komt weer boven na de Van Praet-brug). Tijdens deze werken werden net zoals in Parijs grote boulevards aangelegd bovenop de Zenne. Zo ontstonden de Zuidlaan, de Anspachlaan, de Adolphe Maxlaan en de Emile Jacqmainlaan. Ook andere gemeenten voerden werken uit om de Zenne te overwelven: Zinnik tussen 1896 en 1933, Vilvoorde en Halle tussen 1933 en 1955. Toen deze overkoepeling niet afdoende bleek tegen overstromingen werd de loop van de rivier tussen 1931 en 1955 aangepast naar een omleiding die parallel loopt met de oude noord-westelijke stadswal, wat maakt dat de Zenne nu in Brussel tussen de Poincarélaan en de Zuiderlaan naar het noorden stroomt. Voorbij de Bergensesteenweg loopt de Zenne verder in de middenberm van de Slachthuizenlaan, om dan iets voorbij de slachthuizen van Anderlecht naast het Zeekanaal Brussel-Schelde uit te komen. Ze volgt het kanaal in noordelijke richting tot aan de Havenlaan; waar het kanaal verder rechtdoor loopt draait de Zenne hier onder de Sainctelettesquare naar rechts om onder de Willebroeksekaai verder te stromen. Pas na de Van Praet-brug komt de Zenne even terug "boven water" om ter hoogte van de verbrandingsoven van Neder-Over-Heembeek terug onder te duiken, en later ter hoogte van "de Marly" terug boven te komen. Van hier loopt de Zenne dan opnieuw grotendeels bovengronds.
De oude bedding van de Zenne, ter hoogte van de Beurs, werd in de jaren zeventig ingenomen door de Brusselse metro. De lokettenzaal van het premetrostation Beurs ligt in de oude overloopbekkens van de eerste Zenneoverkoepeling.
[bewerk] Zijrivieren
Zie ook stroomgebied van de Schelde. De belangrijkste zijrivieren van de Zenne zijn:
- Maalbeek (Grimbergen)
- Woluwe (Vilvoorde)
- Molenbeek (Laken)
- Neerpedebeek (Anderlecht)
- Zuunbeek (Sint-Pieters-Leeuw)
- Geleytsbeek (Drogenbos)
- Linkebeek (Drogenbos)
- Molenbeek (Lot)
- Senette (Zinnik)
- Brainette (Steenkerke)
- Gageolle
[bewerk] Trivia
- De naam Soignies (Zinnik) betekent woonplaats op de Zenne (Siniacum in het Gallo-Romeins). Heel veel namen langs de Zenne hebben iets met de Zenne te maken : Soignies (Zinnik), Sennette, Zoniënwoud, Zemst, het Zinneke, Samme, de Zuun.
- In Brussel is er een vzw "ZenneSenne", die ervoor ijvert de Zenne weer open te leggen in de stad. Zo organiseerde zij bijvoorbeeld al een "Zot van de Zenne"-dag.
- Het water van de Zenne is dermate vervuild dat ze enkele jaren geleden tussen Brussel en Vilvoorde ooit in brand heeft gestaan, en een interventie van de brandweer nodig was om ze te blussen.
- Geert van Istendael schreef de volgende verzen over de Zenne:
- Al is de stroom dan stinkend afgedropen,
- lees deze regels niet als doodsbericht.
- De tijden wisselen. Ooit zal het tij verlopen,
- ooit komt de Zenne weer aan het zonnelicht.
