Vorkoeta (stad)

Vorkoeta
	yandexkaart
Kerngegevens
Deelgebied:	Komi
Federaal district:	Noordwestelijk
Oppervlakte:	### km²
Inwoners:	84.914 (volkstelling 2002)
Bevolkingsdichtheid:	###/km²
Coördinaten:	67°30′NB 64°02′OL
Hoogte t.o.v. zeeniveau:	169 meter
Tijdzone:	UTC+3
Postcodes:	169900-169945
Netnummer:	(+7) 82151
OKATO-nummer:	87410
Politiek
Burgemeester:	Igor Sjpektor
Officiële website:	www.vorkuta.ru (ru)
Lijst van steden in Rusland

Vorkoeta (Russisch: Воркута; Zurjeens: Вӧркута; Nenets: Варкута) is een mijnbouwstad in de Russische republiek Komi op 160 kilometer ten noorden van de poolcirkel en 904 kilometer ten noordoosten van Syktyvkar in het Steenkoolbekken van Petsjora in het noordoosten van Europees Rusland. Het is de oostelijkste stad van Europa en ligt tussen de uitlopers van de Arctische Oeral en het Paj-Choj-Gebergte aan de gelijknamige rivier Vorkoeta (zijrivier van de Oesa). De stad ligt op de permafrost van de Bolsjezemelskaja toendra en het Noord-Russisch Laagland. Vorkoeta werd gesticht tijdens de periode van de goelagkampen en was het bestuurlijk centrum van meerdere van deze kampen.

[bewerk] Geschiedenis

Vorkoeta werd gesticht in 1931 als een nederzetting met stedelijk karakter, nadat er in de zomer van 1930 tijdens een expeditie steenkool werd gevonden. De naam is afkomstig uit het Nenets: 'vark' = "beer" en 'varkoeta' = "krioelende beren".

De leiders van de Sovjet-Unie waren zeer geïnteresseerd in de exploitatie van de steenkoolvoorraden omdat er grondstoffen nodig waren voor de industrialisatie. Bij Vorkoeta werd vanaf 1932 een van de beruchtste werkkampen van de goelag gevestigd, waar onder andere veel trotskisten zaten. Op 28 december 1941 werden Vorkoeta en de 11 kampen eromheen ^[1] verbonden met Oechta, Konosja, Kotlas, de kampen van Inta en de rest van Rusland door een spoorlijn, die door dwangarbeiders was aangelegd. De weg zou eigenlijk pas gereed moeten komen, maar werd door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in rap tempo afgebouwd, ten koste van vele duizenden levens. In januari 1942 brak een kleine opstand uit in een van de kampen, die echter snel werd neergeslagen en waarna een grote zuiveringsoperatie werd uitgevoerd die aan duizenden mensen het leven kostte.^[2] In de oorlogsjaren werd de stad in snel tempo uitgebreid; er werden 29 nieuwe mijnen geopend en meer dan 7 miljoen ton steenkool verstuurd naar de defensieindustrie in onder andere de Oeral en naar de belegerde stad Leningrad. Niet verwonderlijk kreeg Vorkoeta daarom de status van stad op 26 november 1943. De vrije bevolking bestond namelijk uit niet veel meer dan 5000 mensen die woonden in houten barakken, de rest bestond uit gevangenen. Vorkoeta was het grootste werkkamp van het Europese deel van de goelag van de Sovjet-Unie en diende als bestuurlijk centrum voor veel andere kleinere kampen en sub-kampen, waaronder Kotlas, Petsjora en Izjma. Na de oorlog werd de stad verbeterd en uitgebreid. Een aantal van de houten openbare gebouwen, als het dramatheater en de bioscoop, kregen zelfs een vermelding in de Grote Sovjet Encyclopedie vanwege hun architectuur. In de zomer van 1948 brak opnieuw een opstand uit. Ditmaal door de geheime Democratische beweging van Noord-Rusland, waaraan 2000 man deelnamen. De groep wist tot op 60 kilomter van Vorkoeta te komen, maar toen waren de autoriteiten in Moskou gewaarschuwd en werden de opstandelingen bestookt door vliegtuigen, tanks en gevechtsesquadrons. De 120 man die het overleefden werden naar de cementfabrieken van Vorkoeta gestuurd, waar ze overleden door de honger, kou en het zware werk.^[3] Op 24 juli 1953, vlak na de dood van Stalin, brak de Vorkoetaopstand (zek-opstand) uit vanuit mijn nr. 29 onder 150.000 van de destijds 300.000 kampbewoners, gevolgd door opstanden in andere kampen zoals in Norilsk. De opstand was overgeslagen van een andere opstand op 17 juni in de DDR. Uiteindelijk werd deze opstand echter op bloedige wijze neergeslagen door het Rode Leger en de NKVD waarbij een aantal massaexecuties werden uitgevoerd en waarna veel kampen onder Nikita Chroesjtsjov werden opgedoekt in de jaren '50. Sommige bronnen spreken echter van kampen in Vorkoeta die in werking bleven tot in de jaren '80. Tijdens de Koude Oorlog was er een basis voor strategische bommenwerpers gevestigd.^[4]

Na de val van de Sovjet-Unie werden veel van de mijnen gesloten omdat ze onrendabel waren geworden. Net als in andere delen van Rusland braken in de jaren '80 en '90 protesten uit onder mijnwerkers die soms meer als een jaar geen loon meer ontvingen. ^[5] Het aantal inwoners van de stad is inmiddels gedaald tot onder het niveau van 1959 en is door het zware klimaat en de slechte economische omstandigheden zal dit mogelijk verder dalen.

[bewerk] Economie

Vorkoeta is een industriestad die zijn hoogtepunt had bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1990. De stad heeft een afnemend aantal mijnen, die door de lange afstanden en de hoge kosten van exploitatie onrendabel zijn geworden. Verder heeft de stad onder andere een thermische centrale, een rendierfokkerij en een aantal andere bedrijven voor de voedselproductie en bouwbedrijven.

In 2006 lanceerde burgemeester Sjpektor een plan voor de bouw van een nieuw Goelagkamp inclusief prikkeldraad, wachttorens en wachthonden waar toeristen vrijwillig 3 dagen lang kunnen worden opgesloten voor minimaal 450 dollar. Het idee is echter met scepsis ontvangen vanwege de afgelegen locatie van Vorkoeta. Een groot aantal mensen is bovendien tegen de bouw, onder andere omdat voormalige goelagkampen rond de stad ook niet worden onderhouden ter nagedachtenis aan de voormalige goelaggevangenen.^[6]

[bewerk] Geografie

Vorkoeta ligt in de subarctische zone. De gemiddelde jaarlijkse luchttemperatuur bedraagt -6°C. De minima en maxima zijn -52,4°C en 33°C. Vorkoeta kent gemiddeld slechts 67 vorstvrije dagen per jaar, terwijl de winter gemiddeld 225 tot 235 dagen duurt; gemiddeld van 9 augustus tot 24 juni. Het klimaat is er extremer dan in bijvoorbeeld Olymjakon (koudste plaats van het Noordelijk Halfrond) omdat er veel meer wind staat. In de zomer blaast de wind met 20 m/sec en in de winter met meer dan 40 m/sec. Het klimaat maakt het gebied ongeschikt voor landbouw. Het gebied is bezaaid met meren, moerassen en rivieren, die deel uitmaken van het stroomgebied van de Petsjora.

[bewerk] Bevolking

In 2001 bestond de bevolking uit meer dan 80 etniciteiten. 70% hiervan waren Russen, 13% Oekraïeners, 4% Tataren, 2,5% Wit-Russen, 1,3% Tsjoevasjen en 7,3% anderen. In 1998 was verder ongeveer 2 procent Komi. Verder leefden er toen Nenetsen, Chanten en Evenken.

Door gebrek aan geld zijn na de opheffing van de kampen veel ex-gevangen gebleven en wonen nog steeds in de barakken van de kampen.

[bewerk] Cultuur

Vorkoeta heeft een dramatheater en een poppentheater, een bioscoop, museum voor locale geschiedenis, een aantal cultuurpaleizen en 20 bibliotheken, meer dan 180 sportcentra, 9 zwembaden en een stadion.

Ontwikkeling van het inwoneraantal
Jaar	1938	1959	1970	1979	1989	2002
Bevolking	± 12.000	83.200	90.000	101.100	115.600	84.900

[bewerk] Geboren in Vorkoeta

Andrei Sokolov - Franse schaker uit Rusland

[bewerk] Noten

↑ (en) Hill, F., Gaddy, C. G., (2003) Siberian Curse: How Communist Planners Left Russia Out in the Cold Brookings Institution Press, Washington, VS. p. 128. ISBN: 0815736452
↑ (en) Ivanova, G. M., (2000) Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System M.E. Sharpe, New York, VS. p.44-45
↑ (ru) Nikolaj Morozov, ВОРКУТА
↑ (en) Weapons of Mass Destruction (WMD): Vorkuta
↑ (en) Vorkuta Miners Hold Authorities Prisoners
↑ (en) Mosnews Russian Arctic City Mayor Wants to Send Tourists to Forced Labor Camp for $450 - 9 augustus 2006

[bewerk] Zie ook

Perm-36

[bewerk] Externe links

Website voor het 60-jarig bestaan als stad (ru)
"Don't Forget Vorkuta: A Soviet Holocaust" - over de opstand van 1953

[bewerk] Foto's

Steden in de autonome republiek Komi

Bestuurlijk centrum: Syktyvkar

Categorieën: Stad in Rusland | GOELAG | Republiek Komi