Verdachte

Een verdachte is iemand ten aanzien van wie het redelijk vermoeden bestaat dat hij een bepaald strafbaar feit gepleegd heeft. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens formuleert een aantal rechten, zoals het zwijgrecht, het recht op een eerlijk proces, binnen een redelijke termijn, enz.

[bewerk] De verdachte in het Nederlandse strafrecht

Het Wetboek van Strafvordering formuleert dit als volgt:

artikel 27
Lid 1: Als verdachte wordt vóórdat de vervolging is aangevangen, aangemerkt degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan eenig strafbaar feit voortvloeit.
Lid 2: Daarna wordt als verdachte aangemerkt degene tegen wien de vervolging is gericht.

Elke verdachte heeft bepaalde rechten. Dit is geregeld in het Wetboek van Strafvordering (Eerste Boek, titel II).

Deze rechten zijn onder andere:

Het recht op een zelfgekozen raadsman (zie artikel 28, lid 1 Wetboek van Strafvordering)
Het recht op contact met zijn raadsman (zie artikel 28, lid 2 Wetboek van Strafvordering)
Het recht om te zwijgen (zie artikel 29, lid 1 Wetboek van Strafvordering)
Het recht om kennis te nemen van de processtukken (toegang tot sommige stukken kan echter geweigerd worden indien het belang van het onderzoek dat vordert)

[bewerk] De verdachte in het Belgische strafrecht

Het Belgische Wetboek van strafvordering formuleert de meeste rechten van de verdachte als regels of beperkingen voor de magistraten.

Een verdachte is strictu sensu slechts verdachte tijdens het vooronderzoek. Hij wordt in verdenking gesteld door het gerechtelijk onderzoek. Hij is gedaagde, beklaagde, betichte en beschuldigde in de verschillende fasen wanneer hij voor criminele feiten voor een assisenhof, dus voor een volksjury gebracht wordt. Alleen voor het Hof van Assisen is hij beschuldigde. Hij wordt in beschuldiging gesteld; de inbeschuldigingstelling wordt eerst door een kamer van inbeschuldigingstelling (KIB) uitgesproken.

Een verdachte kan vrijgeproken worden, of als veroordeelde dader, mededader of medeplichtige het assisenhof verlaten.

Als dader is de veroordeelde schuldig bevonden aan de hem opgelegde misdrijven
Als medeplichtige heeft de persoon bijgedragen tot het misdrijf, geen noodzakelijke hulp heeft geboden, maar wel onderrichtingen heeft gegeven, wapens, werktuigen of andere middelen heeft verschaft, onderdak heeft verleend en/of op de hoogte was van het misdrijf.
Als mededader heeft de veroordeelde rechtstreeks aan het misdrijf heeft meegewerkt, noodzakelijke hulp heeft verleend of rechtstreeks tot het misdrijf heeft aangezet. In Nederland noemt men iemand die nauw met een dader heeft samengewerkt een medepleger. Hij kan dezelfde straf krijgen als een dader (in tegenstelling tot een medeplichtige).