Strafrecht - België
Strafrecht, in België, is het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde handelingen strafbaar worden gesteld (materieel strafrecht) met aanvullend de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht wordt toegepast (formeel strafrecht).
Inhoud
|
[bewerk] De strafwet
Het materieel strafrecht omvat het Strafwetboek van 5 oktober 1867, de complementaire wetten, zoals de Wet van 4 oktober 1867 op de verzachtende omstandigheden, de Wet op de Jeugdbescherming, de Wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie (Probatiewet), en dergelijke, alsook allerlei bijzondere wetten, zoals de Vreemdelingenwet, de Wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme en xenophobie ingegeven daden, de Wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer (Wegcode) en in feite alle rechtstakken die strafbepalingen bevatten, met name ook het fiscaal recht en sociaal recht.
[bewerk] Omschrijving van een misdrijf
Een misdrijf is een gedraging die door de wet omschreven is en waarop een straf is gesteld. Het gaat om positieve gedragingen (daden, handelingen) en negatieve gedragingen (onthoudingen, verzuimen). Ze dienen door de wet omschreven zijn. Enkel de wet kan de materiële rechtsbron zijn van misdrijven en straffen. Er moet bovendien een straf op gesteld zijn (een gevangenisstraf of een strafrechtelijke boete).
[bewerk] Voorwaarden
| Voorwaarden voor een misdrijf in het Belgisch strafrecht | |||
| Voorwaarde | Verklaring | ||
| Materiële gedraging | Het eigenlijke gedrag telt, niet de gedachte of intentie het gedrag te stellen. Wanneer het gaat om een begonnen misdrijf, dan is dit een poging en is de straf naargelang het misdrijf begonnen is minder. |
||
| Schuld of opzet | De schuld of opzet wordt verweten of toegerekend aan de dader. Het kan gaan om opzet of om nalatigheid of verzuim. Wanneer minderjarigheid, krankzinnigheid, overmacht of dwaling bewezen worden, de schuldopheffingsgronden, wordt er in plaats van een straf een of meerdere maatregelen voorgesteld ter bescherming, beveiliging of opvoeding. |
||
| Wederrechterlijk karakter | Het onrechtmatig karakter domineert hier. In bepaalde gevallen kan een burger zich verplicht zien om onrechtmatige daden te stellen. We spreken dan van rechtvaardigingsgronden zoals bij
|
||
| Strafwaardigheid | De daad of het gedrag moeten in het strafwetboek als strafbaar staan vermeld. | ||
[bewerk] Indeling van de misdrijven
Indeling volgens ernst
Indeling naar handeling en motief
- Gedraging : materieel element (handelen of verzuim)
- Opzet : moreel element (schuldvorm waarmee het gedrag is gesteld)
[bewerk] Rechtvaardigingsgronden
De rechtvaardigingsgronden rechtvaardigen een anders ontoelaatbaar gedrag, en zijn opgesomd in de Strafwet:
- Artikel 70 Strafwetboek
Artikel 70 stelt dat er geen misdrijf is wanneer het feit door de wet is omschreven en door de overheid bevolen wordt.
Onder artikel 70 vallen bijvoorbeeld heelkundige ingrepen, boksen, een officier van de Gerechtelijke Politie die een verdachte aanhoudt en de huiszoeking door een gerechtsdeurwaarder. De toestemming van het slachtoffer zelf is geen rechtvaardigingsgrond. De Strafwet en dus ook artikel 70 beschermen in het bijzonder de maatschappelijke belangen.
- Artikel 467 Strafwetboek
Artikel 467 stelt dat er noch misdaad noch wanbedrijf is wanneer de doodslag, verwondingen en de slagen geboden zijn door de ogenblikkelijke noodzaak van de wettige verdediging van zichzelf of van een ander.
Het gaat om een verdediging die in verhouding tot de aanval én onmiddellijk noodzakelijk moet zijn.
- De noodtoestand
Een overtreding kan gebeuren om een hoger rechtsgoed te beschermen, bijvoorbeeld de snelheidsovertreding door de bestuurder van een ziekenwagen.
[bewerk] Schulduitsluitingsgronden
De schulduitsluitingsgronden beschouwen iemand als ontoerekenbaar voor een misdrijf, en zijn opgesomd in de Strafwet:
- Artikel 71 Strafwetboek
Artikel 71 stelt dat er niet van een misdrijf wordt gesproken wanneer de dader in staat van krankzinnigheid is of wanneer hij gedwongen werd door een macht die hij niet heeft kunnen weerstaan.
- In het geval van krankzinnigheid is de wil niet aanwezig. De dader kan dus niet bestrafd worden maar internering is wel mogelijk.
- In het geval van overmacht is er sprake van een dwang vreemd aan de persoon van de dader die van buitenaf op hem werkt, een onweerstaanbare drang vreemd aan passies, dronkenschap of intoxicatie.
[bewerk] Strafbare Poging en Strafbare deelneming
- Strafbare poging (artikel 51 Strafwetboek)
- Strafbare deelneming (artikel 66 Strafwetboek)
[bewerk] Omstandigheden
[bewerk] Straffen
Een straf is een leed dat door de rechterlijke macht wordt opgelegd als sanctie voor een misdrijf.
[bewerk] Opdeling volgens de Strafwet
- Criminele straffen (voor een misdaad)
- Correctionele straffen (voor een wanbedrijf)
- Politiestraffen (voor een overtreding)
[bewerk] Hoofd - en bijkomende straffen
- Hoofdstraffen
- Vrijheidsstraffen (hechtenis en gevangenisstraf)
- Boete
- Werkstraf
- Bijkomende straffen
- Boete
- Bijzondere verbeurdverklaring
- Afzetting
- Ontzetting
- Publicatie van vonnissen en straffen
[bewerk] Burgerlijke gevolgen van het misdrijf
- Wettelijke/gerechtelijke onbekwaamheid
Bij een criminele veroordeling van levenslange opsluiting of opsluiting van 10 tot 15 jaar en langer, kan de veroordeelde het recht van beheer en beschikking van goederen verliezen. De veroordeelde blijft wel bekwaam wat zijn persoon betreft.
- Teruggave
De veroordeelde moet de ontvreemde goederen teruggeven of de aangerichte schade vergoeden.
- Gerechtskosten
De gerechtskosten (dagvaarding, kosten voor oproepen getuige en voor specifieke onderzoekshandelingen) worden ambtshalve aan de veroordeelde opgelegd. Advocatenkosten zijn geen gerechtskosten.
- Schadevergoeding
Enkel nadat de benadeelde zich burgerlijke partij heeft gesteld, kan hij aanspraak maken op een schadevergoeding. De schadevergoeding is een sanctie geregeld door artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek.
[bewerk] Andere maatregelen
Een maatregel is geen straf omdat het niet tot doel heeft leed toe te voegen aan de persoon in kwestie.
Een maatregel heeft integendeel tot doel:
- de (her)opvoeding en verzorging van de betrokkene
- de bescherming van de maatschappij
[bewerk] Strafbedeling en strafuitvoering
De strafbedeling of strafrechtspleging worden beschreven in het Wetboek van strafvordering van 27 november 1808 en een aantal complementaire wetten, zoals de Wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis.
[bewerk] Actoren van het strafproces
- Verdachte, Dader, Mededader, Medeplichtige
- Slachtoffer
- Burgerlijk Aansprakelijke partij
- Vrijwillig of gedwongen tussenkomende partij
- Politie
- Openbaar Ministerie
- Procureur des Konings
- Onderzoeksrechter
- Raadkamer en Kamer van Inbeschuldigingsstelling
- Vonnisgerechten
[bewerk] Verloop van het strafproces
- Vooronderzoek
- Onderzoek ter zitting en straftoemeting
[bewerk] Internering
[bewerk] Gevangeniswezen
- Effectieve gevangenisstraf
- Beperkte hechtenis en weekendarrest
- Voorwaardelijke invrijheidstelling
