Tokugawa Ieyasu
Tokugawa Ieyasu (徳川家康 Tokugawa Ieyasu; 31 januari 1543 - 1 juni 1616) was de stichter van het Tokugawa shogunaat van Japan. Hij staat bekend als een van de drie personen die het feodale Japan hebben verenigd (de andere twee zijn Oda Nobunaga en Toyotomi Hideyoshi).
Ieyasu was aanvankelijk daimyo (大名) van Mikawa (het oostelijk deel van de huidige Aichi prefectuur) waar zijn geboorteplaats Okazaki ligt. Onder het regime van Hideyoshi zag hij zich gedwongen in 1590 diens aanbod aan te nemen om het bestuur over de Kanto regio op zich te nemen. Wegens zijn invloed was Ieyasu een belangrijke bondgenoot van Nobunaga. Na de dood van Nobunaga werd Hideyoshi Japan's belangrijkste heerser, en werd Ieyasu tot een van de vijf regenten (tairo) benoemd die op Hideyoshi's zoon Toyotomi Hideyori moesten letten.
Toen Hideyoshi in 1598 overleed, was Hideyori slechts vijf jaar oud. Hij kwam onder de hoede van Toyotomi's trouwste bondgenoot Ishida Mitsunari, die het Toyotomi-bondgenootschap bij elkaar probeerde te houden. Ieyasu, zag hierin een gelegenheid om de macht te veroveren op de daimyo's die trouw gebleven waren aan Toyotomi, en bracht een "oostelijk leger" bij elkaar om het tegen Ishida op te nemen.
De daarop volgende slag bij Sekigahara (1600) eindigde in een vernietigende nederlaag voor Ishida's "westelijke leger". In 1603 werd Tokugawa Ieyasu shogun van bijna geheel verenigd Japan, een concept dat door Oda Nobunaga en Toyotomi Hideyoshi juist was verlaten. Ieyasu trad in 1605 af ten gunste van zijn zoon Tokugawa Hidetada. Het door Ieyasu gestichtte Tokugawa-shogunaat overleefde tot het midden van de negentiende eeuw. Terwijl Japan in die periode volledig was afgesloten van de buitenwereld, kende het vrede en stabiliteit.
Ieyasu had veel zonen. Hij stelde drie van hen aan als hoofd van naburige clans die de daimyo van de belangrijkste hans zouden zijn, en toekomstige shoguns zouden leveren. Het belangrijkste huis was dat van de Owari-clan, met een kasteel in Nagoya, een strategisch belangrijke plaats langs de Tokaido in de huidige prefectuur Aichi. Het volgende was de Kii (of Kishu)-clan in Wakayama. Deze plaats ten zuiden van Osaka en Kyoto (waar het shogunaat versterkingen bezat) bood een sterke positie in Kansai en op de Seto-zee. De achtste shogun, Yoshimune, werd geboren in de Kii-lijn. De derde was de Mito-clan. Hun gebied beheerste een belangrijk deel van de Kanto langs de kust van de Stille Oceaan. Andere zonen namen Matsudaira als achternaam aan (de achternaam die Ieyasu had geërfd) en werden daimyo's van minder belangrijke hans.
Hoewel zijn nazaten de Japanners verboden om naar het buitenland te gaan, was Ieayasu zelf actief betrokken bij buitenlandse handel. In zijn tijd reisden veel Japanners aan boord van schepen met een rood zegel naar havens in Zuidoost-Azië. Buitenlandse handelaren, waaronder Chinezen, Portugezen, Spanjaarden, Nederlanders, Engelsen, en Siamezen, werden verwelkomd in Japanse havens. William Adams, die als schipbreukeling van het Nederlandse galjoen De Liefde aan land spoelde, werd de buitenlandse adviseur van de eerste shogun.
Ieyasu's greep naar de macht behoort tot de bekendste verhalen in de Japanse geschiedenis. Het werd door James Clavell bewerkt voor zijn roman Shogun. In de roman (en de mini-televisieserie die volgde) komt Ieyasu voor onder de naam Toranaga.
Ieyasu werd na zijn dood bijgezet in een schrijn in Nikko. Zijn mausoleum Toshogu (日光東照宮) in Nikko is tegenwoordig een bekende toeristische bestemming. Sargent schreef in The Forest Flora of Japan (1894) dat een daimyo die te arm was om tijdens de begrafenis een stenen lantaarn te laten aanbieden, in plaats daarvan toestemming vroeg om een laan van sugi te laten aanplanten 'opdat toekomstige bezoekers tegen de hitte van de zon zouden zijn beschermd'. Het aanbod werd aanvaard; de laan, die nog steeds bestaat, is meer dan 65 kilometer lang en 'heeft zijn gelijke niet in statige grandeur'.
| Voorganger: geen |
Tokugawa Shogun 1603–1605 |
Opgevolgd door: Hidetada Tokugawa |
