Tokugawa Ieyasu
Z Wikipedii
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się czego brakuje i – jeśli jesteś w stanie – uzupełnij braki.
Tokugawa Ieyasu (徳川 家康 ur. 31 stycznia 1543, zm. 1 czerwca 1616) – założyciel dynastii szogunów Tokugawa, sprawował realną władzę w Japonii od 1600 roku do abdykacji w 1605.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Dzieciństwo (1543-1556)
Tokugawa Ieyasu urodził się 31 stycznia 1543 roku w prowincji Mikawa jako Matsudaira Takechiyo. Jego ojcem był Matsudaira Hirotada (1526-1549), władca Mikawy. Hirotada spędził większość swego życia walcząc z klanami Oda i Imagawa. Rodzina Matsudaira była podzielona. Jedna jej część chciała zostać wasalami klanu Imagawa, podczas gdy druga (do której należeli Hirotada i Takechiyo) była stronnikami klanu Oda. Napięcia pomiędzy obiema frakcjami rodziny były powodem zabójstwa ojca Hirotady (dziadka Takechiyo), Matsudairy Kiyoyasu (?-1536). Hirotada w przeciwieństwie do swego ojca i większości swojej frakcji rodziny postrzegał klan Imagawa jako mniejsze niż Oda zagrożenie. Lojalność Hirotady wobec Imagawy sprawiła, że reszta jego rodziny zaczęła wspierać Odę silniej niż kiedykolwiek wcześniej. W 1548 roku, gdy klan Oda zajął Mikawę Hirotada zwrócił się o pomoc do Imagawy Yoshimoto, który przewodził klanem Imagawa. Yoshimoto zgodził się pomóc pod warunkiem, że Hirotada przekaże mu swego syna Takechiyo jako zakładnika do zamku w Sumpu. Hirotada przystał na ten warunek wbrew protestom rodziny Matsudaira. Takechiyo z grupą służących zostali wysłani do Sumpu w roli zakładników.
Oda Nobuhide, przywódca klanu Oda dowiedział się o tym układzie i zaatakował orszak Takechiyo w trakcie jego podróży do Sumpu. Takechiyo został porwany i uprowadzony do zamku Kotowari w prowincji Owari. Nobuhide zagroził Hirotadze egzekucją syna, jeśli ten nie zdecyduje się zerwać swoich więzów z Imagawą. Hirotada odpowiedział, że poświęcenie swojego syna będzie najlepszym sposobem, aby ukazać wagę jaką przywiązuje do sojuszu z klanem Imagawa. Takechiyo nie został stracony. W 1549 roku Hirotada zmarł z przyczyn naturalnych. Niedługo potem umarł Nobuhide. Obie śmierci były potężnym ciosem zarówno dla osłabionego klanu Oda jak i dla Matsudairy, która teraz pozostała bez przywódcy. Wzmocniła się za to pozycja klanu Imagawa. Jego przywódca, Yoshimoto wysłał armię pod dowództwem swojego wuja, Imagawy Sessai aby ta zaatakowała zamek Ody Nobuhiro, najstarszego syna Nobuhide oraz nowego przywódcy klanu Oda. Sessai, który był również błyskotliwym dyplomatą, wziął Nobuhiro za zakładnika. Negocjując z drugim w kolejności synem Nobuhide, Odą Nobunagą, zaoferował zwrócenie zamku oraz oszczędzenie życia Nobuhiry, jedynie pod warunkiem powrotu Takechiyo do Imagawy. Nobunaga przystał na te warunki i zarówno Nobuhiro jak i zdobyty zamek zostały zwrócone klanowi Oda. Sessai natomiast powrócił z Takechiyo do Sumpu. Podczas gdy Takechiyo dorastał w Sumpu jego ród w Mikawa z obawą o swą przyszłość spoglądał na rosnącą przewagę Imagawy i osłabiony klan Oda.
[edytuj] Dojście do władzy (1556-1584)
W 1556 roku Takechiyo uzyskał pełnoletność i przyjął imię Matsudaira Motoyasu. Zezwolono mu na powrót do rodzinnej Mikawy. Na rozkaz Imagawy brał udział w rozlicznych bitwach z klanem Oda. Motoyasu wygrał swoją pierwszą bitwę w Terabe, dzięki czemu zaistniał po raz pierwszy na szerokiej arenie japońskiego życia politycznego. Do tego czasu Oda Nobuhiro zmarł i przywództwo nad klanem Oda przejął Oda Nobunaga, młodszy brat Nobuhiro. Po zwycięskiej kampanii klan Matsudaira zaczął domagać się od Imagawy większej autonomii. W 1560 roku Yoshimoto zgromadził armię liczącą 20 000 ludzi (wielu z nich pochodziło z Mikawy) i pomaszerował na podbój ówczesnej stolicy Japonii – Kioto. Był pierwszym daimyo, który odważył się na ten krok od 1538. Motoyasu miał wyruszyć z swymi siłami z Mikawy i zaatakować fortecę w Marune. Po zdobyciu fortu, Motoyasu i wojownicy z Mikawy zostały w Marune aby bronić swej zdobyczy. Dzięki temu wojska Motoyasu uniknęły krwawej Bitwy pod Okezahamą, która odbyła się blisko Nagoi (w okolicach dzisiejszej miejscowości Arimatsu). W tym starciu klan Imagawa został pokonany, a sam Imagawa Yoshimoto poległ na polu walki. Motoyasu ze swymi ludźmi wycofał się do Mikawy. Po śmierci Yoshimoto postanowił ostatecznie uwolnić się spod wpływów klanu Imagawa.
Motoyasu zdecydował sprzymierzyć się z klanem Oda, potajemnie zawierając układ z Odą Nobunagą. Utrzymanie tajemnicy było niezbędne, gdyż większość rodu Marsudaira – w tym także żona Motoyasu oraz jego syn, Hideyasu byli w dalszym ciągu przetrzymywani w roli zakładników w Sumpu przez nowego przywódcę klanu Imagawa, syna Yoshimoto, Imagawę Ujizane. W 1561 Motoyasu ze swoimi wojskami zdobył należącą do Imagawy fortecę Kaminojo. Krok ten był znakiem dla Nobunagi, że Motoyasu nie jest już lojalny wobec Imagawy. Motoyasu zabił dowódcę załogi zamku, Udono Namogochi, a jego żonę oraz dwóch synów wziął za zakładników. Ujizane uważając ród Udono za wasali bardziej wartościowych od rodu Matsudaira, uwolnił żonę i syna Motoyasu w zamian za rodzinę Udono.
Uzyskawszy, po uwolnieniu rodziny niezależność od Imagawy, Motoyasu postanowił wyciągnąc klan Matsudaira z kryzysu dzięki reformie oraz uspokoić napięcia w rodzinnej Mikawie. Wynagrodził również i wzmocnił swych wasali przez rozszerzenie ich posiadłości ziemskich. W 1566 roku poobsadzał zamki w Mikawie swoimi najważniejszymi wasalami (m.in. Honda Tadakatsu, Ishikawa Kazumasa, Koriki Kiyonaga, Sakai Tadatsugu, Sakikabara Yasumasa)
W 1564, Motoyasu pokonał Mikawa Monto, militarystyczną grupę sprzeciwiającą się rodowi Mastudaira. Prawie stracił przy tym życie w wyniku odniesionej rany postrzałowej. W 1565 zaatakował klan Imagawa w prowincji Totomi. Rok później wysłał petycję do Cesarza Ogimachi. Prosił w niej o pozwolenie na zmianę imienia na Tokugawa Ieyasu. Krok ten świadczył o tym, że zaczął on wywodzić swoje pochodzenie od klanu Minamoto przez klan Nitta, a w ostateczności od Rodu Cesarskiego. W tym czasie zaprojektował drzewo genealogiczne, które miało być dowodem na jego pochodzenie od rodu Fujiwara. Fakt ten skłania współczesnych historyków do twierdzenia, że jego dążenia do udowodnienia cesarskiego pochodzenia były jedynie fabrykacją (tak jak to miało miejsce wcześniej w wypadku Ashikagi) mającą na celu legitymizacje własnych dążeń.
Pomimo tego iż ród Tokugawa był miał wielkie znaczenie symboliczne, ciągle nie mógł egzystować w oderwaniu od klanu Oda, co czyniło go poddanym samego Ody Nobunagi. Gdy ten w 1568 roku zdobył Kioto stając się w ten sposób faktycznym władcą Japonii, oddziały Tokugawy stanowiły znaczną część wojsk Nobunagi. W tym samym czasie Ieyasu czynił starania prowadzące do powiększenia swoich ziem. Razem z Takedą Shingenem, przywódcą klanu Takeda zawarli porozumienie, w myśl którego dzielili między siebie resztę posiadłości Imagawy. W 1570 roku wojska Ieyasu ostatecznie zajęły Totomi, Surugę oraz stolicę Imagawy, Sumpu. Już w tym okresie sojusz z Takedą zaczynał się chwiać. Ieyasu posunął się nawet do tego, że dał schronienie pokonanemu wrogowi, Imagawie Ujizune. Obiecał mu również zwrot Totomi i Surugi. Jednocześnie Ieyasu próbował zawrzeć kolejny sojusz z Uesugim Kenshinem, przywódcą klanu Uesugi i głównym wrogiem klanu Takeda. Gdy zapewnił sobie wsparcie Uesugi, Ieyasu przeniósł swoją stolicę z Hammatsu w Mikawie do Totomi, które leżało bliżej ziem Shingena.
Po całkowitym wchłonięciu swoich ziem w sfere wpływów klanu Tokugawa, klan Imagawa stał się wasalami Tokugawy, związanego silnym przymierzem z Uesugi. Tokugawa i Takeda stanęli na krawędzi wojny. Ieyasu ciągle mógł liczyć na wsparcie klanu Nobunaga, mimo tego, iż Oda Nobunaga uważał niektóre z jego posunięć za niebezpieczne i prowokacyjne. W 1570 Ieyasu poprowadził swoją 5-tysięczną armię do pomocy Nobunadze w Bitwie pod Anegawą przeciwko klanom Asai oraz Asakura. Ruch ten wzmocnił sojusz z Nobunagą, choć był ostatnią pomocą udzieloną temu ostatniemu w ciągu następnych dwóch lat przez Tokugawę. Nobunaga nie mógł liczyć później na pomoc Ieyasu, poniewaź w 1971 ten został zaatakowany przez klan Takeda.
W 1572 roku wojska Takedy zajęły należący do Ieyasu zamek Futamata, zaś Shingen pokonał Ieyasu w bitwie pod Mikatagaharą, gdzie Ieyeasu prawie stracił życie walcząc na czele swoich oddziałów. Takeda Shingen zmarł w 1573 roku. Jego miejsce zajął jego syn i dziedzic Takeda Katsuyori, który rok później zdołał zdobyć fortecę w Taketenjin. Czas przewagi Takedy mimo tego zbliżał się do końca. W 1575 Katsuyori zaatakował zamek Nagashino w Mikawie. Odpowiedzią Ieyasu było zwrócenie się o pomoc do Nobunagi. Gdy Oda Nobunaga zwlekał z atakiem na Takedę, Ieayasu zagroził zawarciem pokoju z Takedą i atak na klan Oda w Owari i Mino. To skłoniło Nobunagę do działania. Poprowadził on swoją armię w inwazji na Mikawę. Liczące 38 000 wojska klanów Oda i Tokugawa odniosły zdecydowane zwycięstwo nad Takedą 28 czerwca 1575 roku. Mimo klęski oddziałom Takedy udawało się przez kilka kolejnych lat nękać terytoria Tokugawy i Ody.
W 1579 żona Ieyasu oraz jego najstarszy syn, Tokugawa Nobuyasu zostali oskarżeni o spiskowanie z Takedą Katsuyori w celu zabicia Nobunagi. Żona Ieyasu została ścięta, a Nobuyasu musiał popełnić seppuku. Po jego śmierci Ieyasu wyznaczył swojego ulubionego syna (trzeciego w kolejności), Tokugawę Hidetadę na swojego następcę. W swoim wyborze powodował się również tym, iż jego drugi syn został wybrany do adopcji przez innego potężnego samuraja, Toyotomiego Hideyoshiego.
W 1582 roku na ziemie Takedy nastąpił kolejny atak połączonych wojsk klanów Oda i Tokugawa. Tym razem sojusznicze armie ostatecznie pokonały klan Takeda. Takeda Katsuyori razem ze swym najstarszym synem i dziedzicem, Takedą Nobukatsu popełnili seppuku. Po wyeliminowaniu zagrożenia w postaci klanu Takeda, Ieyasu mógł pomóc Nobunadze w jego kampanii mającej na celu zjednoczenie Japonii. W zamian za tą pomoc Ieyasu została powierzona kontrola de jure nad prowincją Suruga (m.in. Sumpu) oraz ziemiami graniczącymi z posiadłościami klanu Hojo. Klany Tokugawa i Hojo zostały połączone sojuszem ponieważ Ieyasu był w przyjacielskich stosunkach z Hojo Ujinorim, młodszym bratem przywódcy klanu, Hojo Ujimasą.
Pod koniec roku 1582 Ieyasu przebywający w Sakai, w prowincji Settsu otrzymał wiadomość o tym, że Oda Nobunaga został zamordowany przez przywódcę klanu Akechi, Akiechiego Mitushide. Ieyasu niezwłocznie powrócił do Mikawy, obawiając się tego, iż sam mógłby paść ofiarą zamachu. Wcześniej nie planował ataku na klan Akechi, ale teraz skorzystał z sytuacji i zajął prowincje Kai i Shinano, rozgramiając klan Akechi w bitwie pod Yamazaki. Hojo Ujimasa poczuł sie zagrożony postępami Tokugawy i wysłał swoje oddziały do Kai. Nie doszło jednak do walki i klany Hojo i Tokugawa szybko zawarły pokój. Aby zachować twarz, Ieyasu oddał część ziem z prowincji Shinano i Kai w posiadanie Hojo. W tym czasie Ieyasu rozpoczął reformę swojej administracji, opierając ją na rozwiązaniach poznanych u klanu Takeda. Jednocześnie wcielił oddziały Takedy do armii Tokugawy. W 1583 roku głównymi kandydatami do władzy nad całą Japonią byli Toyotomi Hideyoshi (przybrany ojciec drugiego syna Ieyasu) oraz Shibata Katsuie. Ieyasu pozostał neutralny w ich zmaganiach. Hideyoshi pokonał Katsuie w bitwie pod Shizugatake w tym samym roku. Po przegranej Shibata Katsuie popełnił seppuku. Toyotomi Hideyoshi oraz klan Toyotomi stali się rzeczywistymi władcami Japonii.
[edytuj] Na drodze do Sekigahary (1584-1600)
W 1584, Ieyasu zdecydował się wesprzeć Odę Nobukatsu, najstarszego syna i dziedzica Ody Nobunagi. Miało to na celu sprowokować Hideyoshiego do walki. Po śmierci Nobunagi potęga klanu Oda osłabła i została przyćmiona przez Tokugawę (sprawujący władzę Toyotomi byli jednak klanem silniejszym od nich obu). Przy przyzwoleniu Ody Nobukatsu, wojska Tokugawy zajęły tradycyjne miejsce obrony klanu Oda, fortecę w Owari, w celu sprowokowania uderzenia sił Hideyoshiego. Armia Hieyoshiego wkroczyła do Owari rozpoczynając tym samym kampanię Komaki. W jej trakcie Oda Nobukatsu zerwał sojusz z Tokugawą oraz zawarł rozejm i sprzymierzył się z Hideyoshim. Iyeasu zwyciężył tylko w jednej znaczącej bitwie tej kampanii, pod Nagukate. Ostatecznie w 1584 zawarto rozejm pomiędzy sojuszem Toyotomi-Oda a klanem Tokugawa. Klan Oda i jego ziemie (w tym Owari) zostały wcielone do posiadłości Toyotomiego, czym zakończył swój polityczny żywot. Ieayasu udał się do Osaki w 1585 i złożył przyrzeczenie zaprzestania walki przeciw Hideyoshiemu.
Kampania Komaki sprawiła, że pomimo obietnicy złożonej przez Ieyasu, Hideyoshi był nieufny wobec jego poczynań. Tylko w jednym wypadku (Kampania Odawara z 1590 roku) Toyotomi i Tokugawa walczyli po jednej stronie. W 1585 Ishikawa Kazumasa opuścił Ieyasu i przyłączył się do Hideyoshi'ego, po czym Ieyasu zreformował całą wojskową strukturę klanu Tokugawa w oparciu o model Takedy. Tokugawa nie wziął udziału w przeprowadzonej przez Hideyoshiego inwazji na Shikoku i Kiusiu ani w pacyfikacji Honsiu, choć pełnił funkcję pośrednika w konflikatch między klanami Toyotomi i Hojo w latach osiemdziesiątych XVI wieku. Ieyasu wspierał Hojo Ujimasę, choć w końcu klan Tokugawa zdecydował o wsparciu Toyotomiego w roku rozpoczęcia Kampanii Odawara(1589).
W przeprowadzonej w 1590 roku przez Hideyoshiego inwazji na ziemie klanu Hojo, Ieyasu uczestniczył na czele swoich sił liczących 30 000 ludzi. Siły sojuszu Toyotomi-Tokugawa oblegały miasto Odawara. W trakcie tej kampanii układ między Hideyoshim i Ieyasu zacieśnił się. Hideyoshi zaproponował Ieyasu osiem prowincji Kanto w zamian za pięć prowincji będących tradycyjnymi posiadłościami klanu Tokugawa, a wcześniej Matsudaira. Klan Hojo został pokonany w 1590 roku. Jego ziemie zostały włączone do posiadłości Toyotomiego, co zakończyło 450-letnią historię klanu Hojo.
Ieyasu chętnie przystał na propozycję Hideyoshiego i oddał prowincje Mikawa, Totomi, Suruga, Shinano oraz Kai i przeniósł swą siedzibę do zamku w Edo w regionie Kanto. Ieyasu stał się w tym czasie jednym z najpotężniejszych możnowładców, z którym należało się liczyć. Dodatkowo fakt, że jego ziemie były otoczone przez morze i góry pozwolił Tokugawie trzymać się z dala od głównego nurtu wydarzeń politycznych oraz względną niezależność od Toyotomiego.
W 1592 roku Hideyoshi uderzył na Koree, co było wstępem do jego planów podboju Chin, Indii. Mimo szybkiego zajęcia koreańskiej stolicy, wojska japońskie były ciągle nękane przez oddziały partyzanckie w rejonach górskich. Siły Tokugawy nie brały udziału w inwazji. W jej trakcie Ieyasu pozostał na Kiusiu, prawdopodobnie dlatego, aby Hideyoshi mógł zapewnić sobie kontrolę nad klanem Tokugawa. W trakcie jego nieobecności, wasale Ieyasu mogli pracować nad konsolidacją nowych posiadłości klanu. W 1598 roku Japończycy wycofali się z Korei, a Ieyasu powrócił do Edo.
W 1593 przyszedł na świat syn i następca Hideyoshiego, Toyotomi Hideyori. W 1598 Hideyoshi zorganizował spotkanie, podczas którego powołał sześciu regentów, którzy mieli rządzić Japonią po śmierci Hideyoshiego, a do czasu uzyskania Hideyoriego pełnoletności. Szóstkę regentów, tairo dla Hideyoriego stanowili: Maeda Toshiie, Mori Terumoto, Ukita Hideie, Uesugo Kagekatsu, Kobayakawa Takekage oraz Tokugawa Ieyasu. Pozostała piątka była wasalami Ieyasu, dodatkowo lojalnymi wobec Hideyoshiego. Ieyasu był najbardziej znaczącym możnowładcą pośród sześciu regentów.
[edytuj] Ieyasu regentem (1598-1603)
Toyotomi Hideyoshi zmarł jeszcze w 1598. Jego następcą był jego syn i dziedzic Hideyori, który został powierzony w opiekę jednemu z regentów, Maedzie Toshiie. Wkrótce po śmierci Hideyoshiego Ieyasu zaczął wiązać się sojuszami z kilkoma wrogimi klanowi Toyotomi rodzinami, co miało prowadzić do odizolowania pozostałych członków rady regentów. Gdy rok później umarł Toshiie, Ieyasu poprowadził swe wojska na Fushimi i zajął zamek w Osace, co rozłościło pozostałych czterech regentów. Opozycją wobec Ieyasu przewodził Ishida Mitsunari, który nie należał do grona regentów i miał za sobą próbę zamachu na Ieyasu w 1599 roku. Kilku z generałów podległych Ieyasu planowało zabić Ishidę, lecz ten paradoksalnie znalazł schronienie u boku Ieyasu.
Przyjaźń między Ieyasu i Ishidą miała wkrótce dobiec końca. Japonia podzieliła się na dwie części – "obóz wschodni" dowodzony przez Tokugawę Ieyasu oraz "obóz zachodni" wokół Ishidy Mitsunari. Mitsunari planował uderzyć jako pierwszy. W tym celu sprzymierzył się z Regentem Uesugim Kagekatsu, którego lenna leżały niedaleko stolicy Ieyasu, Edo. Ishida chciał związać wojska Ieyasu na tyle długo, aby siły obozu zachodniego mogły zająć Edo, co miałoby doprowadzić do ostatecznej klęski frakcji wschodniej. W czerwcu 1600 roku wojska Kagekatsu i Ieyasu starły się ze sobą. Ieyasu i sprzymierzone z nim klany Date i Mogami pokonały Uesugiego, po czym Ieyasu poprowadził swe wojska do zwycięstwa nad klanem Ishida w październiku. Wojskom Ishidy udało się mimo tego odbić Fushimi z rąk Ieyasu, choć zajęło im to wiele czasu.
W międzyczasie w prowincji Shinano Ieyasu bez wyraźnego powodu rozmieścił liczące 36 000 wojska klanu Tokugawa pod dowództwem swojego syna i dziedzica, Tokugawy Hidetady. Ieyasu wiedział ponadto, że klan Kobayakawa z Kobayakawą Hideakim planowały odejść ze stronnictwa Ishidy oraz, że klan Mori miał pozostać neutralny.
Bitwa pod Sekigaharą rozpoczęła się 21 października 1600 roku. Po stronach Ishidy i Tokugawy walczyło w niej w sumie 160 000 ludzi. Wojska klanów Kobayakawa i Mori pozostały w górach, co miało bez wątpienia decydujący wpływ na wynik bitwy. Hidetada, wezwany z Shinano przez Ieyasu nie zdążył przybyć na czas. Gdy wydawało się, że klęska Tokugawy jest przypieczętowana, Mori i Kobayakawa pospieszyły mu na pomoc, wspierając atak sił Ieyasu, które w efekcie odniosły druzgocące zwycięstwo nad Ishidą. Zachodnia frakcja została rozniesiona, Kobayakawa i Mori wzmocnili swój sojusz z Tokugawą. W ciągu kilku dni po bitwie Ishida Mitsunari i inni zachodni generałowie zostali ścięci. Tokugawa Hidetada w końcu przybył po tym, jak bitwa została definitywnie zakończona. Tokugawa Ieyasu był teraz faktycznym władcą Japonii.
Wkrótce po bitwie pod Sekigaharą, Ieyasu rozdysponował ziemie wśród lojalnych mu wasali. Ci którzy zaprzysięgli mu służbę przed bitwą pod Sekigaharą znani byli jako daimyo fudai, podczas gdy ci, którzy byli jego wasalami od czasów bitwy nazywali się daimyo tozama. Ieyasu pozostawił posiadłości niektórych zachodnich daimyo – na przykład klanu Shimazu nietknięte, ale większość z nich pozostała bez ziem. Toyotomiemu Hideyoriemu jakkolwiek pozwolono wieść cichy żywot zwykłego obywatela na zamku w Osace, gdy Tokugawa rządził Japonią.
[edytuj] Szogun Tokugawa Ieyasu (1603-1605)
W 1603 roku Tokugawa Ieyasu otrzymał w wieku 60 lat tytuł 'szoguna' z rąk Cesarza Go-Yozei. Dziedzicem Ieyasu był jego syn Tokugawa Hidetada. Ieyasu rozpoczął czasy szogunatu Tokugawa, trzeciej dynastii szogunów po Minamoto oraz Ashikaga.
Niespodziewanie, po krótkim czasie Ieyasu abdykował w roku 1605. Jego następcą był jego syn, Tokugawa Hidetada, drugi szogun z rodu Tokugawa.
