Tegelen
De tot het jaar 2001 zelfstandige gemeente Tegelen is deel van Venlo in Limburg.
Inhoud |
[bewerk] Naam
Tegelen ontleent zijn naam aan het Latijnse 'Tegula' dat dakpan betekent. Deze naam werd reeds door de Romeinse bewoners gebezigd wegens de goede klei die er werd gevonden voor potten en pannen bakkerijen.
[bewerk] Het Tiglien
Aan Tegelen is de naam voor het geologisch tijdvak het Tiglien (deel van het Pleistoceen) ontleend wegens de vele fossiele vondsten, die uit die periode stammen, die in de Tegelse klei zijn gedaan.
[bewerk] Geschiedenis
Bij opgravingen in Tegelen zijn verschillende Romeinse pottenbakkers- en dakpanovens gevonden. De Sint-Martinuskerk van Tegelen wordt al rond het jaar 800 vermeld in bisschoppelijke- en kloosterarchieven. Wegens de strategische ligging werden er al vroeg diverse kastelen en versterkte boerderijen gevestigd. Hiervan waren de belangrijkste het Kasteel Holtmühle en de Oude Munt. Gedurende de Middeleeuwen werd er dan ook geregeld strijd gevoerd in en om Tegelen en ook wegens de nabijheid van de vestingstad Venlo. In de loop der tijd werd in Venlo nog een kazerne gevestigd en in het nabije Blerick een fort waardoor er gedurende de 16e eeuw tm 18e eeuw regelmatig plunderende legers door Tegelen trokken.
Het is weinig bekend, dat Tegelen eeuwenlang tot het hertogdom Gulik heeft behoord, terwijl Venlo Gelders was. Tegelen was voor Venlo dus heel letterlijk 'buitenland' en vice versa. Dat feit verklaart dat het dialect van Tegelen duidelijk verschilt van dat van Venlo, en het verklaart ten dele ook de rivaliteit tussen beide stadsdelen, zie hiervoor Land van Gulik.
Na de Napoleontische tijd was dat voorbij en Tegelen ontwikkelde zich al vroeg in de 19e eeuw tot een regionaal industriecentrum. Eerst ontstonden er steen- en pottenbakkerijen, en later in de eeuw staal- en tabaksfabrieken. Na 1900 kwam hier de tuinbouw bij. De pottenbakkerskunst nam in Tegelen een hoge vlucht vanaf ongeveer 1750 tot de Tweede Wereldoorlog.
Het economische en sociale leven voor deze oorlog werd beheerst door een klein aantal fabrikantenfamilies die elkaar de bal toespeelden. Een berucht voorbeeld van hoe dezen hun werknemers behandelden en in hun macht hielden is een affaire die speelde in de Eerste Wereldoorlog. De kleiwarenfabrikanten beweerden dat ze door de economische blokkade van Duitsland bijna failliet waren en dat ze alleen konden overleven door de (al magere) lonen drastisch te verlagen. De arbeiders gingen in staking maar op een gegeven moment was de stakingskas leeg. Door bemiddeling van de Tegelse geestelijkheid gingen de arbeiders weer aan het werk, maar wel tegen een zeer schamel hongerloon. Achteraf kwam naar buiten dat de fabrikanten nooit op het punt van faillissement hadden gestaan maar daarentegen excorbitante winsten hadden opgestreken door hun zeer lage loonkosten. Dat ze inderdaad flink verdienden is nog steeds te zien aan de enorme villa's die deze fabrikanten bewoonden en die her en der in Tegelen staan.
Na de oorlogstijd nam het aantal fabrieken in Tegelen gestaag af. Alle ijzergieterijen, waardonder de Globe, bekend van haar putdeksels, verdwenen. Van de kleiwarenindustrie, inmiddels overgegaan in internationale handen, zijn nog drie fabrieken over. Van een steenfabriek, Canoy Herfkens, staat de schoorsteen er nog als aandenken aan een roemrucht verleden.
In 2001 werd Tegelen gemeentelijk samengevoegd met Venlo.
[bewerk] Cultuur
Tegenwoordig worden er nog cursussen keramiek en pottenbakken gegeven om de in eeuwen opgebouwde expertise te behouden voor het nageslacht. Dit gebeurt in keramisch centrum de Tiendschuur.
Tegelen heeft een rijk cultureel leven, met diverse toneel- muziek- en zangverenigingen, en als bekendste evenement de 5-jaarlijkse passiespelen die vele bezoekers trekken
[bewerk] Voormalige Burgemeesters (in opbouw)
- 1798-1806 G.J.A.Thijssen (functie heet eerst Agent daarna Maire)
- 1815-1817 Geen Burgemeester; Pruissisch
- 1818 (Functie heet nu Schout)
- begin 1800 Johannes Goossens
- 1848-1852 Gerardus Johannes de Rijck
- 1860 Louis Pierre Quillaume Hubert de Rijk
- vermeld 1911-1915 Carel van Basten Batenburg
- tot in 1927 M.W. Coenders
- 1961-na 1978 Mr. E.G.G.M. Rutten
- 1981-2000 Drs. Piet (P.J.M.) Visschers, laatste burgemeester !
[bewerk] Geboren in Tegelen
- Carla Beurskens (*1952), Nederlands atlete
- Huub Beurskens, Nederlands schrijver
- Chantal Janzen (*1979), Musicalster en actrice
- Huub Stapel, Nederlands acteur
- Ben Verbong, Nederlands filmregisseur
- André van den Heuvel, Nederlands acteur
- Frans Pollux, Leedzanger van Neet oet Lottum
