Stoa
De Stoa of het stoïcisme is een filosofische stroming uit het late hellenisme en het Romeinse Rijk. Het is de tegenhanger van het epicurisme. Het woord stoa (meervoud: stoai) komt uit het Grieks en betekent 'zuilengang', .
Zeno van Citium is de grondlegger van het stoïcisme en aanhangers van de Stoa waren onder meer Griekse filosofen als Cleanthes, Chrysippus en Posidonius van Apamea en bekende Romeinen als Cicero, Seneca, Marcus Aurelius en Epictetus.
Inhoud |
[bewerk] Doel
De onverstoorbaarheid of apatheia bereiken door:
- beoefening van de deugd of askèsis
- studie van de filosofie en de wetenschap
Het stoïcisme houdt in dat men geen waarde moet hechten aan zijn omgeving. Geluk moet ontstaan door je eigen geestelijke verrijking. Aangezien niemand zijn omgeving echt goed kan beïnvloeden is het niet realistisch daar geluk uit te putten. Alles wat je hebt (inclusief je vrienden en familie) moet je beschouwen als iets wat niet echt je eigendom is. Het lot kan het namelijk elk moment van je afnemen, waardoor je geluk snel weer verdwijnt. Het enige wat echt van jou is, zijn je eigen gedachten.
[bewerk] Kosmologie
Het heelal wordt geordend door het Verstand of de Zin (= Λογος / Ratio). Dit is tegelijk:
- de noodzakelijke wetmatigheid van het wereldgebeuren én
- de voorzienigheid die alles doelbewust schikt tot welzijn van het geheel
Deze opvatting leidt tot pantheïsme, de goden van het volksgeloof worden symbolisch verklaard als vormen waarin de Ratio zich aan de mensen openbaart. De ziel, een soort "vurige adem", heeft als edelste deel het verstand, het kenvermogen, dat de mens brengt tot de kennis van de Natuur en van de Ratio De stoa geloven eveneens in een "heilig vuur", hetwelk samenhangt met de pantheïstische leer. Uit dit vuur werden eens alle zielen geschapen, en zullen ze na de dood van een persoon weer naartoe. Het stelt een oergeest voor, in welk elk individu versmelt.
[bewerk] Moraal
De wijze onderwerpt zich volledig aan de Ratio en daarom
- leeft hij volgens de natuur
- is hij passieloos en waarheidslievend
- leeft hij volkomen redelijk, begrijpt de wereldorde en erkent en aanbidt de Ratio in haar
- beoefent hij de ascese: de deugd is de inspanning om aan de natuur gelijkvormig te worden en deze brengt de mens tot zijn levensdoel, de onbewogenheid (apathie) d.i. de onderdrukking en afwezigheid van alle gevoelens en hartstochten, want die zijn als hinderlijke ziekten. Je kan volgens de Stoa dus alleen gelukkig worden als je onafhankelijk bent van je omgeving. Je moet als wijze (d.i. iemand die hier in geslaagd is) de rede = Ratio volgen, zodat je het goede doet.
[bewerk] Sociaal-politieke opvattingen
De Stoïcijn streeft naar een goede verstandhouding met de evenmens, in wie ook de Logos leeft, hij verwerpt alle geweld, tegen zowel mens, als dier, als natuur. Hij voelt zich, als wereldburger (kosmo-politès), verheven boven alle grenzen van ras, geslacht, nationaliteit, stand, geaardheid, enzovoort.
[bewerk] Invloed van de Stoa
Het Stoïcisme was een hoogstaande leer, die vele nobele intellectuelen heeft aangetrokken. Het beleefde nog een nabloei in de 1e / 2e eeuw na Christus, met namen als Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius. Ook het vroege christendom schijnt bepaalde gedachten aan de Stoïcijnen ontleend te hebben (vb. Aanhef van het Johannes-evangelie, brieven van Paulus, ...)
