Stemband
De stembanden zijn twee membranen in het strottenhoofd. Zij zijn vergroeid met twee kleine bekervormige kraakbeentjes (bekerkraakbeentjes of arytenoïden). Deze kunnen door middel van kleine spiertjes worden bewogen, waardoor de stembanden aangespannen of ontspannen kunnen worden.
Als tijdens het uitademen de stembanden gespannen zijn, ontstaat aan de stembanden een toenemende luchtdruk. Wanneer deze een drempelwaarde bereikt, worden deze opengedrukt en neemt de luchtdruk tijdelijk af, waardoor de aangespannen stembanden snel weer sluiten. Door de druk, sluiten zij zich weer, waarna het proces zich herhaalt (het Bernoulli-effect). De aldus ontstane trilling in de stembanden wordt overgedragen aan de passerende luchtstroom. Hoe harder de stembanden gespannen worden, hoe hoger de trillingsfrequentie is en hoger de toonhoogte van de stem wordt.
Een Nederlandse mannenstem heeft een frequentie van rond de 110 Hz, een Nederlandse vrouwenstem van ongeveer 220 Hz en een Nederlandse kinderstem van ongeveer 300 Hz. De gemiddelden voor sprekers van andere Europese talen liggen daar niet ver van af. Japanners en andere Aziaten hebben gemiddeld veel hogere stemmen.
Hoe langer de stembanden zijn, hoe lager de stem klinkt. De lengte van de stembanden is doorgaans evenredig met de afmeting van het strottenhoofd, vandaar dat bij de plotselinge groei van het strottenhoofd in de puberteit bij jongens de stem ineens veel lager wordt en ze de baard in de keel krijgen.
Zonder stembanden is het alleen mogelijk te spreken door te fluisteren. Na een laryngectomie (verwijderen van de larynx, het strottenhoofd) vanwege kanker kan de functie van de stembanden overgenomen worden met een apparaatje dat een (dalende) zoemtoon geeft dat tegen de keel gezet wordt, door gebruik te maken van het opboeren van ingeslikte lucht (oesophagusspraak) en daarmee de stem volume te geven of door middel van een klein klepje tussen de luchtpijp en de keel waardoor bij uitademing lucht naar de keel- en mondholte kan worden geperst.
| {{{afb_links}}} | Luchtwegstelsel | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Strottenhoofd (Larynx) - Strotklepje (Epiglottis) - Luchtpijp (Trachea) - Luchtpijpvertakkingen (Bronchi) - Bronchioli - Longblaasjes (Alveolen) - Longen |
