Stelling van Amsterdam
De Stelling van Amsterdam was een verdedigingslinie, gelegen op 10 tot 15 kilometer rond het centrum van Amsterdam. De stelling is 135 kilometer lang, bevat 42 forten en is aangelegd van 1880 tot 1920. Onderdeel van de stelling is het pantserfort Pampus in de voormalige Zuiderzee.
In 1996 werd de Stelling van Amsterdam door UNESCO op de Werelderfgoedlijst geplaatst.
Inhoud |
[bewerk] Functie
Primair was de Stelling van Amsterdam een waterlinie. In geval van vijandelijkheden zouden grote delen van het gebied rond Amsterdam onder water worden gezet. De vijand zou dan niet kunnen oprukken. Amsterdam zou fungeren als nationaal reduit, als het laatste bastion van Nederland. De forten werden gesitueerd op plaatsen waar de waterlinie wordt doorkruist door dijken, wegen, of spoorlijnen. Op die plaatsen zou de oprukkende vijand niet door het water worden tegengehouden, zodat hij op deze plekken onder vuur genomen moest kunnen worden. In het militaire jargon stonden deze wegen etc. bekend als accessen. De aanleg van de Stelling van Amsterdam werd geregeld in de Vestingwet van 1874.
[bewerk] Bouw en voorbereiding
Tijdens de voorbereiding van de aanleg van de fortificaties bleek dat de plannen al door de technische ontwikkeling ingehaald waren. De zandlichamen die als fundering dienden moesten eerst meerdere jaren inklinken alvorens de forten zelf gebouwd konden worden. De komst van de brisantgranaat (die bij het treffen van het doel explodeerde) maakte het noodzakelijk om de forten in plaats van metselwerk van beton te vervaardigen, waarmee echter op dat moment nog niet op die schaal ervaring was opgedaan in Nederland. Er werden eerst uitgebreide proeven gedaan waarbij betonconstructies werden beschoten met het zwaarste geschut dat op dat moment te verkrijgen was. Eerst in 1897 kon met de aanleg van de eigenlijke forten worden begonnen (van enkele werken was de aanleg -van baksteen- stilgelegd).
[bewerk] Staat van "dienst"
De Stelling van Amsterdam heeft nooit dienst gedaan, en door de opkomst van het vliegtuig verloor de stelling na de Eerste Wereldoorlog snel aan militaire betekenis. Hij bleef echter grotendeels behouden, en de militaire status werd pas in in 1963 opgeheven.
In 1996 is de Stelling van Amsterdam in zijn geheel op de UNESCO werelderfgoedlijst geplaatst.
De dijk door de Haarlemmermeerpolder, die het mogelijk maakte het zuidelijk deel van de polder onder water te zetten terwijl het noordelijk deel voedsel voor Amsterdam kon blijven produceren, wordt doorsneden door de A4.
[bewerk] De 42 Forten van de Stelling
[bewerk] Noordfront
- Fort bij Edam
- Fort bij Kwadijk
- Fort benoorden Purmerend
- Fort aan de Nekkerweg
- Fort aan de Middenweg
- Fort aan de Jisperweg
- Fort bij Spijkerboor
[bewerk] Noordwestfront
- Fort bij Markenbinnen
- Fort bij Krommeniedijk
- Fort aan den Ham
- Fort bij Veldhuis
- Fort aan de St. Aagtendijk
- Fort Zuidwijkermeer
- Fort bij Velsen
- Fort bij IJmuiden
[bewerk] Westfront
- Fort Benoorden Spaarndam
- Fort Bezuiden Spaarndam
- Fort bij Penningsveer
- Fort bij de Liebrug
- Fort aan de Liede
[bewerk] Zuidwestfront
- Fort bij Vijfhuizen
- Fort bij Hoofddorp
- Fort bij Aalsmeer
[bewerk] Zuidfront
- Fort bij Kudelstaart
- Fort de Kwakel
- Fort aan de Drecht
- Fort bij Uithoorn
- Fort bij Waver-Amstel
- Fort in de Botshol
- Fort aan de Winkel
[bewerk] Zuidoostfront
- Fort bij Abcoude
- Fort bij Nigtevecht
- Fort bij Hinderdam
- Fort Uitermeer
- Vesting Weesp
[bewerk] Zuiderzeefront
- Fort Pampus
- Diemerdam
- "Werk aan het IJ voor Durgerdam" (Vuurtoreneiland)
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- website Stelling van Amsterdam, een stadsmuur van water
- website van de Stichting Stelling van Amsterdam
| {{{afb_links}}} | Werelderfgoed in het Koninkrijk der Nederlanden |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Beemster - Ir. D.F. Woudagemaal - Stelling van Amsterdam - Molens bij Kinderdijk-Elshout - Rietveld-Schröderhuis - Schokland en omgeving - Historische binnenstad van Willemstad op Curaçao |
|||
