Rechtshandeling
Een rechtshandeling in de theorie van het recht is een handeling die iemand uitvoert met de bedoeling een bepaald juridisch relevant gevolg tot stand te brengen. Het Nederlandse Burgerlijk Wetboek bevat geen definitie van de rechtshandeling, maar duidt in artikel 3:33 BW wel aan wat voor een rechtshandeling nodig is:
Een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.
Inhoud |
[bewerk] Civielrechtelijke rechtshandeling
De term 'rechtshandeling' wordt meestal gebruikt in het kader van de rechtsverhouding tussen burgers onderling, het civielrecht.
Een bekende soort rechtshandeling is die, waarmee een overeenkomst wordt gesloten. Andere rechtshandelingen kunnen bijvoorbeeld zijn: het maken van een testament, het aanspannen van een proces, het oprichten van een vereniging.
De rechtshandeling kan bestaan uit het plaatsen van een handtekening onder een contract, maar ook als iemand in een café een biertje bestelt is er al sprake van een rechtshandeling. In juridische zin sluit hij daarmee een koopcontract voor het biertje.
Niet elke handeling heeft juridische gevolgen. Niet altijd is het gevolg van een handeling voorzien of gewenst. Een handeling is een rechtshandeling dan en slechts dan, als hij juridische gevolgen heeft, die de bedoeling waren van die handeling.
Als een klant in een elektronicazaak zegt "Deze tv vind ik de mooiste.", is dat geen rechtshandeling. Hij heeft nog niet gezegd dat hij hem ook kopen wil en er is nog geen juridisch gevolg. Als hij zegt "Ik koop hem", en de verkoper zegt "Uitstekend!" is er wel een rechtshandeling: er is een koopcontract gesloten.
Als de televisiehandelaar bij het afleveren van het toestel een bocht verkeerd neemt en een verkeersbord omver rijdt, is er wel een juridisch gevolg. De man is namelijk aansprakelijk voor de schade. Er is echter geen sprake van een rechtshandeling, omdat dat gevolg niet de bedoeling van de handeling was.
[bewerk] Geldigheid
Het recht bepaalt wie een rechtshandeling kan en mag uitvoeren. Een kind van vijf is niet handelingsbekwaam en kan daarom nooit een rechtshandeling uitvoeren.
Voor bepaalde rechtshandelingen kan iemand toestemming van een ander nodig hebben. Voorbeelden:
- Een bestuur van een vereniging kan voor de aankoop van een gebouw of andere onroerende zaak de toestemming van de ledenvergadering nodig hebben.
- In Nederland heeft een gehuwde persoon toestemming van zijn of haar echtgenoot nodig om een overeenkomst van koop op afbetaling te sluiten.
[bewerk] Nietigheid
De wet bepaalt ook dat rechtshandelingen onder bepaalde omstandigheden nietig zijn. Dat wil zeggen, dat ze niet geldig zijn en geen enkel gevolg hebben. Zo staat in de Nederlandse wet :
- Een rechtshandeling die door inhoud of strekking in strijd is met de goede zeden of de openbare orde, is nietig.
Dus als iemand (puur theoretisch), een huurmoordenaar voor het gerecht sleept voor wanprestatie omdat hij de afgesproken moord niet heeft uitgevoerd, zal de burgerlijke rechter hem niet-ontvankelijk verklaren: zo'n contract telt niet. (Voor de strafrechter is het natuurlijk wel van belang).
[bewerk] Vernietigbaarheid
In andere gevallen kunnen ze vernietigbaar zijn, dat wil zeggen dat iemand ze door een mededeling aan de andere partij kan laten vernietigen, maar anders blijven ze gewoon geldig. Een voorbeeld hiervan is een rechtshandeling die zonder de vereiste toestemming is verricht.
[bewerk] Publiekrechtelijke rechtshandeling
Een bijzondere soort rechtshandeling is de publiekrechtelijke rechtshandeling. Dat is een handeling van een overheidsorgaan, waarmee die zijn taak en macht als overheid uitoefent. Voorbeelden hiervan zijn:
- het vaststellen van een wet of verordening,
- het verlenen of weigeren van een vergunning,
- het geven van een aanwijzing die een burger verplicht is om op te volgen.
- het aanstellen van een ambtenaar
Zie ook: Beschikking
Een stopteken van een politieambtenaar die een verkeerscontrole uitvoert is dus ook een rechtshandeling, maar dat wordt meestal niet zo genoemd.
Een uitspraak van een rechter is volgens de definitie ook een rechtshandeling, maar in de praktijk wordt de term 'rechtshandeling' daar niet voor gebruikt.
