Rechter
Een rechter is iemand die recht spreekt. De rechter velt een oordeel. Iemand kan spontaan als (scheids)rechter tussenkomen in een geschil, maar meestal wordt met het woord rechter een magistraat van de rechterlijke macht bedoeld. In dat geval zal men wie het oordeel betreft kunnen dwingen dat oordeel volgen. In veel landen maakt men een onderscheid tussen zittende en staande magistratuur. Rechters horen dan bij de eerste categorie. Een rechter bij een hogere rechtbank wordt in sommige landen raadsheer (conseiller) genoemd (ook voor vrouwen).
Inhoud |
[bewerk] Internationale rechters
Rechters bij internationale rechtbanken, zoals het Europees Hof van Justitie in Luxemburg, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg of het Internationaal Strafhof in Den Haag worden meestal gewoon rechter genoemd, al wordt het woord raadsheer ook gebruikt. Niet alle landen kennen dat onderscheid.
[bewerk] De rechter in Nederland
Een rechter wordt in Nederland voor het leven benoemd. Dit versterkt de onafhankelijkheid van de rechter, doordat hij niet bang hoeft te zijn zijn baan te verliezen. 'Voor het leven benoemd' houdt in dit geval overigens in 'tot zijn/haar zeventigste verjaardag'.
Een rechter bij een Gerechtshof of de Hoge Raad wordt raadsheer genoemd.
[bewerk] De (gewone) rechter
De rechter werkt in een van de negentien rechtbanken die Nederland rijk is. Rechtspraak bij de rechtbank kan enkelvoudig zijn (één rechter behandelt de zaak) of meervoudig (drie rechters behandelen de zaak). In gecompliceerde zaken behandelen soms zelfs nog meer rechters de zaak, hun aantal is echter altijd oneven.
Binnen de rechtbank zijn rechters werkzaam in sectoren. Het gaat hierbij om de sectoren bestuursrecht (inclusief het vreemdelingenrecht en per 1 januari 2005 het belastingrecht), civiel of handelsrecht, kanton en strafrecht. Het jeugd- en familierecht en vreemdelingenrecht is bij enkele rechtbanken in aparte sectoren ondergebracht.
Na de laatste reorganisatie binnen de rechtspraak zijn de kantongerechten opgegaan in de rechtbanken. De rechters werkzaam in de sector kanton worden kantonrechter genoemd en houden zich bezig met geschillen over kleine geldvorderingen, huurzaken, arbeidsrechtelijke zaken, overtredingen (strafrecht) en bestuursrechtelijke verkeersovertredingszaken (de Wet Mulder). Tot eind jaren '90 was het kantongerecht een zelfstandig rechtsprekend orgaan.
[bewerk] De Raadsheer
De raadsheer is rechter bij een Gerechtshof of de Hoge Raad. Een raadsheer kan een man of een vrouw zijn, een vrouwelijke raadsheer wordt niet raadsvrouw of raadsdame genoemd. Daarentegen is een raadsman een advocaat, die in een strafrechtelijke procedure een verdachte bijstaat. Hier wordt wel de vrouwelijke vorm "raadsvrouw" gebruikt.
[bewerk] Bijzondere gerechtelijke instanties
In het bestuursrecht zijn er ook nog afzonderlijke instanties zoals: de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven, die behoren tot de rechterlijke macht, en de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State valt niet onder de rechterlijke macht en haar leden heten geen rechters of raadsheren, maar staatsraden.
[bewerk] Aanspreektitel
Een rechter (en ook een griffier) bij een rechtbank wordt officieel aangesproken met "edelachtbare". De aanspreektitel van een raadsheer bij een gerechtshof is formeel "edelgrootachtbare" en van een raadsheer in de Hoge Raad "edelhoogachtbare". Tegenwoordig wordt ook steeds vaker "meneer de rechter" of "mevrouw de rechter" gebruikt.
[bewerk] De rechter in België
Ook in België zijn rechters vast benoemd en slechts gebonden door de wet en hun geweten. De macht van de rechter behoort hem persoonlijk toe, behoudens op het gebied van instructie.
[bewerk] Gewone rechters en raadsheren
België kent verschillende soorten rechters:
- vrederechters in het vredegerecht
- politierechter in de politierechtbank
- rechters in eerste aanleg in rechtbank van eerste aanleg
Bij die rechtbanken van eerste aanleg zijn er jeugdrechters, strafrechters, fiscale rechters in speciale kamers voor jeugdzaken, strafzaken of fiscale zaken. De handelsrechtbanken en de arbeidsrechtbanken kennen ook lekenrechters, respectievelijk rechter in handelszaken en rechter in sociale zaken genoemd.
De hoven van beroep, ook het arbeidshof, en het Hof van Cassatie hebben raadsheren.
Alle rechtbanken en hoven hebben een bepaald rechtsgebied, met uitzondering van het Hof van Cassatie, dat bevoegd is voor het hele land.
[bewerk] Plaatsvervangende raadsheren en rechters
Dit zijn eigenlijk advocaten, die benoemd zijn om de opgelopen achterstand weg te werken. Zij mogen geen praktijk hebben in het rechtsgebied waar zij als plaatsvervangend raadsheer of rechter een functie uitoefenen.
[bewerk] Toegevoegde rechters
Toegevoegde rechters oefenen hun ambt tijdelijk uit volgens de behoeften bij een of meer rechtbanken van eerste aanleg, koophandel of
Toegevoegde vrederechters en politierechters worden belast om samen met een of meer vrederechters, of rechter(s) in de politierechtbanken het vredegerecht en politierechtbank te bedienen.
[bewerk] Beroemde personen die (ook) rechter waren
- Francis Bacon
- Roman Herzog
- E.T.A. Hoffmann
- Thurgood Marshall
- Thomas More
- Pontius Pilatus
- Herbert Rosendorfer
- Salomo
- Bernhard Schlink
- Solon
[bewerk] Trivia
 |
- In landen met een Angelsaksische traditie dragen veel rechters pruiken. In Nederland en België gebeurt dat niet en draagt de rechter veelal een toga met bef. Deze ambtskleding wordt gedragen om duidelijk te laten zien dat de rechter er niet in persoon zit, maar in zijn hoedanigheid als onafhankelijke rechter.
- De Nederlandse kantonrechter Mr. Frank Visser is bij de NCRV te zien als bindend adviseur in het televisieprogramma De Rijdende Rechter.
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Judges van Wikimedia Commons. |
