Palmvarens

bladeren en vrouwelijke kegel van Cycas revoluta

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Naaktzadigen

orde

Cycadales
Dumort.

Bladeren en mannelijke kegel van Cycas revoluta

Palmvarens (Cycadales) zijn een oude groep van zaadplanten die worden gekarakteriseerd door een grote kroon van samengestelde bladeren en een stevige stam. Het zijn groenblijvende, tweehuizige planten met grote, geveerde bladeren. Ze worden soms verward met palmen en varens, maar zijn aan beiden niet verwant. Het zijn naaktzadigen en dus eerder verwant aan de coniferen. Net als coniferen gebruiken ze kegels voor de bloei en zaadzetting. Palmvarens hebben geen echte vruchten.

Palmvarens worden aangetroffen in een groot gedeelte van de tropen en de subtropen in de hele wereld. Ze komen voor in Midden- en Zuid-Amerika (waar de grootste variatie aan soorten voorkomt), Australië, de eilanden in de Grote Oceaan, Japan, China, India, Madagaskar en zuidelijk en tropisch Afrika, waar minimaal 65 soorten voorkomen. Sommige soorten staan er bekend om dat ze kunnen overleven in semi-woestijnklimaten en kunnen groeien in zand of zelfs op rotsen. Ze zijn in staat om te groeien in de volle zon of in de schaduw en sommige soorten zijn tolerant voor zout. Hoewel ze een kleine onderdeel uitmaken van het plantenrijk, kwamen ze tijdens de Jura algemeen voor. Sago wordt gemaakt van deze planten.

Er zijn onderzoeken gepubliceerd waaruit zou blijken dat ze in staat zouden zijn tot stikstoffixatie in samenwerking met een cyanobacterie, die in de wortels leeft. Deze blauwalgen produceren een neurotoxine, bèta-N-methylamino-L-alanine (BMAA) die wordt gevonden in de zaadmantel van palmvarens.

[bewerk] Oorsprong

De fossielen van de palmvarens dateren van het vroege Perm, 280 miljoen jaar geleden. Er bestaat controverse over oudere fossielen die zouden stammen uit het Carboon, 300 – 325 miljoen jaar geleden. Omdat deze planten als een van de eerste het land koloniseerden, ontstond in de eerste miljoenen jaren een variatie aan soorten die groter was dan we nu kennen. Hoe groot deze variatie was blijft onbekend omdat er relatief weinig fossielen zijn gevonden. De gebieden waar palmvarens kunnen worden aangetroffen geven waarschijnlijk een indicatie over hun vroegere verspreiding over de supercontinenten Laurazië en Gondwana.

[bewerk] Taxonomie

Er zijn momenteel 305 beschreven soorten, in 10 – 12 geslachten in 2 -3 families (afhankelijk van het taxonomische gezichtspunt).

De familie Strangeriaceae omvat nog maar drie bestaande soorten, die waarschijnlijk van Gondwanaanse oorsprong zijn omdat er fossielen zijn gevonden in lagen uit het Vroege Krijt in Argentinië, die dateren van 70 – 135 miljoen jaar geleden. Deze familie wordt niet altijd erkend; de planten worden dan ingevoegd in de volgende familie.

De familie Zamiaceae is meer divers met gevonden fossielen daterend van het Midden-Trias (Muschelkalk) tot het Eoceen (54 – 200 miljoen jaar geleden) in Noord- en Zuid-Amerika, Europa, Australië en Antarctica, wat impliceert dat deze familie al aanwezig was voor het uiteenvallen van Pangea.

De familie Cycadaceae is waarschijnlijk een vroege afsplitsing van de andere palmvarens, met fossielen uit het Eoceen (38 – 54 miljoen jaar geleden) uit China en Japan , wat aangeeft dat deze familie uit Laurazië stamt. Cycas is het enige geslacht in deze familie en bevat 99 soorten, en is daarmee het grootste geslacht binnen de palmvarens. moleculaire gegevens hebben recent aangetoond dat de Cycas-soorten in Australazië en de oostkust van Afrika daar relatief recent zijn gearriveerd, wat suggereert dat er adaptieve radiatie zou hebben plaatsgevonden. De huidige radiatie zou het gevolg kunnen zijn van radiatie van een paar vooroudersoorten die op bepaalde plekken in Laurazië en Gondwana voorkwamen, of zou kunnen worden verklaard door genetische drift volgend op de afsplitsing van reeds ontwikkelde geslachten. Beide verklaringen houden rekening met het strikte endemisme van de soorten op de verschillende continenten.