Municipium
Municipium (meervoud municipia) was de Latijnse technische en juridische term voor een bepaald politiek statuut van een stad in het Romeinse Rijk.
De term werd gebruikt voor een stad die bij het Rijk was ingelijfd, en waarvan de burgers het (beperkte) Romeinse burgerrecht bezaten, maar tegelijk ook hun zelfstandig bestuur behielden, uitgezonderd inzake recht en buitenlandse politiek.
De burgers van een municipium deelden in alle lasten van de "echte" Romeinen ("eadem munia capiunt" = "ze dragen dezelfde lasten", vandaar het woord muni-cipium), vooral dienst- en belastingplicht, en hadden het recht om handel te drijven (ius commercii) en om een wettig huwelijk af te sluiten (ius conubii), of één van beide, maar misten het actieve (ius honorum) en passieve stemrecht (ius suffragii).
Sinds de oorlog tegen Pyrrhus verleenden de Romeinen de titel municipium niet meer aan Italische steden maar voltooiden zij de verovering van Italië door het stichten van coloniae. Ingevolge de Lex Iulia van 90 v. Chr. werden alle autonome steden van Italië municipia.
In Nederland waren destijds twee municipia:
- Forum Hadriani. De officiële naam was "Municipium Aelium Cananefatium". Dit was de hoofdstad van de Cananefaten op de plaats waar nu Voorburg is.
- Ulpia Noviomagus Batavorum. De hoofdstad van de Bataven bij het Romeinse legerkamp in Nijmegen.
In België was er destijds één municipium:
- Municipium Tungrorum (Tongeren; zie R. Nouwen, Het Municipium Tungrorum en de cohors II Tungrorum milliaria equitata c.L., in Limburg - Het Oude Land van Loon 76 (1997), pp. 299-348; Ibid., Atuatuca Tungrorum. The First Known Municipium of Gallia Belgica?, in ZPE 115 (1997), pp. 278-280.)
