Mondharmonica
De mondharmonica is een blaasinstrument dat qua toonvorming sterk verwant is aan de trekzak. Het werd door Christian Friedrich Buschmann in 1821 ontworpen. In plaats van met een balg wordt lucht met de mond door de openingen geblazen of gezogen. De luchtstroom brengt een doorslaande tong in trilling die een toon ten gehore brengt. De mondharmonica is doorgaans wisseltonig; blazen en zuigen levert een verschillende toon.
De eenvoudigste mondharmonica's zijn diatonisch: deze mondharmonica's bevatten louter tonen uit 1 bepaalde majeurtoonladder. Een mondharmonica in C produceert bijv. de tonen:
Door middel van speciale speltechnieken (zoals buigen en overblowing) kunnen ook de tussenliggende tonen worden geproduceerd op een diatonische mondharmonica.
Voor chromatisch spel zoals dat in jazz nodig is, wordt vaak een chromatische mondharmonica gebruikt, die in feite bestaat uit twee diatonische harmonica's boven elkaar die een halve toon van elkaar verschillen. Met een schuif kan de lucht tot een van de twee toonrijen toegelaten worden, waardoor alle chromatische tonen beschikbaar zijn; hierdoor komen overigens de tonen F en C meerdere malen op het instrument voor.
De mondharmonica is een instrument dat over de hele wereld verspreid is, en het was het eerste instrument dat door mensen buiten de dampkring werd bespeeld (astronaut Wally Schirra tijdens Gemini VI, 1966). Ook Nederland kent veel mondharmonica-spelers, waarvan een aantal zich hebben verenigd in het Harmonica Instituut. Enkele presidenten van de Verenigde Staten speelden mondharmonica, waaronder Theodore Roosevelt en Ronald Reagan.
Bekende mondharmonicaspelers zijn o.a. Larry Adler, Toots Thielemans, Stevie Wonder, Little Walter.
Er zijn over de gehele wereld mondharmonicaorkesten waarbij een aantal bijzondere mondharmonica's worden gebruikt:
[bewerk] Piccolomondharmonica
Een Piccolomondharmonica of gewoon piccolo is een klein soort mondharmonica met minder aanblaasgaten en tongen dan een 'gewone' mondharmonica. Het instrument wordt veelal slechts als ondersteuning of begeleiding bespeeld in mondharmonicaorkesten.
[bewerk] Akkoordmondharmonica
Een akkoordmondharmonica is een mondharmonica waarop meestal op vier gaatjes tegelijk geblazen of gehaald wordt. Er zitten alle majeur-, septiem-, mineur, overmatige- en verminderde akkoorden op.
[bewerk] Basmondharmonica
Een basmondharmonica is een mondharmonica die speciaal geconstrueerd is om losse tonen in het basregister te spelen. Het instrument wordt voornamelijk in mondharmonicaorkesten gebruikt.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Harmonicas van Wikimedia Commons. |
