Maria-Tenhemelopneming
Maria-Tenhemelopneming is in de Oosters-orthodoxe Kerken en de Rooms-Katholieke Kerk de feestdag van de opneming "met lichaam en ziel" van Maria in de hemel.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaansgeschiedenis
Na het concilie van Efeze (431), waar Maria de titel "Moeder van God" (Theotokos) kreeg toebedeeld, kende de Mariaverering een sterke opgang. De oudste feesten 'Maria Boodschap' en de 'Opdracht in de tempel' waren nog vooral op Christus zelf gericht. Later ontstonden feesten waarbij Maria als "heilige" werd geëerd: 'Maria Geboorte' en 'Maria-Tenhemelopneming'. Dit laatste werd in 582 door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd. Op 15 augustus werd voor die tijd al de verjaardag van de kerkwijding van een aan Maria toegewijde basiliek op de weg tussen Betlehem en Jeruzalem gevierd. Rome nam het feest van Maria-Tenhemelopneming over in de zevende eeuw onder paus Sergius I. Het geloof in de Tenhemelopneming van Maria dateert aldus uit de oudheid.
De Transitus Mariae-geschriften uit de zesde eeuw geven aan dat de dood van Maria als theologische vraagstelling toen reeds actueel was.
Aanvankelijk was de naam voor deze feestdag 'Dormitio Mariae' (ontslaping van Maria). Onder invloed van apocriefe teksten en volkslegenden werd vanaf de achtste eeuw de term 'Tenhemelopneming van Maria' gebruikt. De Bijbel zelf schrijft nergens dat Maria in de hemel is opgenomen.
[bewerk] Dogma-verklaring
Tijdens het eerste Vaticaans concilie (1869-1870) hadden 200 bisschoppen om de dogmatische definitie van de lichamelijke tenhemelopneming van Maria gevraagd. In 1950 kondigde Paus Pius XII officieel het dogma fidei van de Tenhemelopneming af en bevestigde het in de Apostolische Constitutie Munificentissimus Deus.
De protestantse gemeenschap reageerde negatief.
De reactie van de Oosters-orthodoxe Kerken was positief. Zij zagen het als een bevestiging van wat zij al eeuwen met de nodige luister vierden. Zij hebben echter geen specifieke dogmatische formulering hieromtrent.
[bewerk] Iconografie
In de westerse iconografie wordt Maria-Tenhemelopneming meestal uitgebeeld als Maria die door Christus ten hemel wordt gevoerd. Een voorbeeld is het hierboven weergegeven schilderij van Titiaan.
In de Oosters-orthodoxe Kerken wordt bij deze voorstelling vaak simultaan drie taferelen getoond: 1° het inslapen (dormitio) van Maria met de apostelen rond haar sterfbed verzameld, 2° de eigenlijke tenhemelopneming en 3° de kroning van Maria in de hemel. Op oude mozaïeken en iconen is het tweede tafereel vaak de voorstelling van Christus die de ziel van zijn Moeder - uitgebeeld als een kindje - mee ten hemel neemt. Deze manier van uitbeelden is onder meer terug te vinden in de zesde eeuwse "Verlosser-in-Chora kerk" in Istanbul, het vroegere Constantinopel.
[bewerk] Actuele viering
In de Rooms-Katholieke Kerk is Maria-Tenhemelopneming een hoogfeest en wordt steeds op 15 augustus gevierd. In veel landen, waaronder België, Frankrijk, Italië, Slovenië en Spanje is het een vrije dag. Het in de volksmond gebruikte "Maria Hemelvaart" is volgens het katholieke geloof niet correct omdat "Maria niet zelf ten hemel opsteeg" maar "door God in de hemel werd opgenomen".
In de Oosters-Orthodoxe Kerken wordt het feest nog traditioneel aangeduid met het "Ontslapen van Maria" of het "Ontslapen van de Moeder Gods". Aan de viering gaat ook thans nog een voorbereidende vasten en een "voorfeest" op 14 augustus vooraf. De naviering duurt tot en met 23 augustus.
In de Russisch-orthodoxe Kerk wordt het feest gevierd op 28 augustus, dit vanwege het uiteenlopen van de Juliaanse kalender en Gregoriaanse kalender.
| Mariafeesten in de Katholieke Kerk |  |
| Maria Moeder van God - Maria Lichtmis - Maria Boodschap - Maria Visitatie (ook wel: Maria Middelares) - Onbevlekt Hart van Maria - Maria van de berg Karmel - Maria Tenhemelopneming - Maria Koningin - Maria Geboorte - Heilige Naam van Maria - Onze-Lieve-Vrouw van Smarten - Maria van de rozenkrans - Opdracht van Maria in de tempel - Maria Onbevlekte Ontvangenis |
