Hemel
Een hemel is een religieus concept en duidt een plaats of bestaanssfeer aan waar men na de dood heen kan gaan en welke gekarakteriseerd wordt door het inherent aangenaam of gelukkig zijn van het leven daar. In veel van de wereldreligies en spirituele filosofieën wordt er een vorm van ofwel één of meerdere hemels erkend.
Soms wordt het woord hemel ook gebruikt als aanduiding voor het blauwe hemelgewelf (in het Nederlands ook wel uitspansel genoemd), de wolken of de ruimte. Men heeft verondersteld dat de oudste associaties van de relatie tussen hemel en het uitspansel teruggaan tot de oude astronomen, priesters of astrologen.
Inhoud |
[bewerk] Kenmerken
Veel religies hebben de hemel(s) voorgesteld als bevolkt met engelen, demonen, goden en godinnen. Soms (bijvoorbeeld in het boeddhisme en het hindoeïsme) wordt een leven in een hemel als een fijn-materieel of immaterieel (puur geestelijk) leven beschreven. Men heeft er dus geen fysiek lichaam zoals de mens (op aarde) dat heeft. Sommige religies (de monotheïstische religies) stellen zich de hemel voor als een plaats waar men het eeuwig leven heeft; in andere religies is het leven in een hemel slechts tijdelijk.
Door sommige moderne, orthodox in de leer zijnde, filosofen/theologen wordt verondersteld dat de hemel in een 'hogere dimensie' gesitueerd is. Drie-dimensionale wezens (zoals de mens dat is) kunnen zich de hemel daardoor niet voorstellen. Deze hogere dimensie 'omvat' als het ware ons heelal, welke een deelverzameling zou zijn van deze hogere dimensie. Zie ook de boeken van C.S. Lewis waarin dit nader wordt uitgewerkt.
[bewerk] Hemel in het monotheïsme
[bewerk] Jodendom
Het concept hemel is binnen de christelijke en islamitische religies duidelijker gedefinieerd dan in het jodendom. In de Joodse perceptie van het leven hierna is er soms sprake van "olam haba", de wereld die komen zal, maar het concept van leven na dit leven is in het Judaisme nooit zo officieel en systematisch uitgewerkt als in het christendom en in de islam. Het jodendom zou volgens vele rabbijnen een onafscheidbare eenheid van lichaam en ziel leren: als het lichaam sterft dan gaat de geest (wat in de joodse visie eerder een soort 'levengevende' kracht is, uitgaande van God, die het lichaam levend maakt dan een bewuste geest) terug naar God en is de 'bewuste persoon' er niet meer. Alleen bij de verrijzenis op het eind der tijden als geest en lichaam door God herenigd worden is men weer een compleet en bewust persoon.
[bewerk] Christendom
De hemel is binnen het christelijk geloof een belangrijke doctrine, omdat er na het leven een opwekking uit de dood is, waarna men ofwel de hel, het vagevuur (bij katholieken) of de hemel kan betreden. Over de toestand direct na de dood is het Nieuwe Testament niet echt duidelijk. Sommige stromingen nemen aan dat men na de dood niet bewust meer is totdat de doden allemaal opgewekt worden door God bij het laatste oordeel zoals ook in het jodendom geleerd wordt. Dit leren bv. de Jehova's getuigen (het 'herinneringsgraf') en ook verscheidene protestants evangelische kerken. Zij zeggen dat het concept van een ziel 'gevangen' in het lichaam en deze verlatend bij de dood een typisch grieks/ platonische leer is die in de eerste eeuwen het christendom is binnengeslopen. Andere menen dat men wel een bepaalde 'tussenstaat' ervaart totdat de ziel/geest definitief weer herenigt word met het opgestane lichaam. Zij beroepen zich op de parabel van Jezus over de arme Lazarus die na zijn dood in 'Abrahams schoot' rust terwijl de rijke in de hel zit. Maar volgens anderen is dit een allegorisch verhaal dat Jezus vertelde om te illustreren dat het gedrag tijdens het leven gevolgen heeft voor iemands uiteindelijke bestemming na de dood, terwijl het niet letterlijk over 'het leven na de dood' ging. Terwijl dus de tussenliggende status (tussen de dood en de terugkomst van Jezus Christus) niet helder is, zal de uiteindelijke vorm van de gelovigen een nieuw, uit de dood opgewekt lichaam zijn, in het "Nieuwe Jeruzalem" op de "Nieuwe aarde".
[bewerk] Islam
De hemel (Ar.: al-janna, djanna (de tuin)) is binnen de islam voorgesteld als een weelderige tuin. De hemel bestaat uit 7 lagen, zoals beschreven is in soera De Gelovigen. Soera Mohammed spreekt van rivieren van wijn, melk, honing en water. Met betrekking tot de wijn die haram op aarde is, moet in acht worden genomen dat de aardse beperkingen, zoals dronken worden, niet in de hemel aanwezig zijn. Mensen worden bediend door knapen en maagden. Het grootste genot is het aanschouwen van het aangezicht Gods (Soera De Resurrectie). Net als in het christendom zal het Beest komen, vernoemd in soera De Mieren, door Isa verslagen zal wordenen zal de bazuin schallen en de Dag des oordeels aanbreken.
[bewerk] Hemels in oosterse religies
In oosterse religies (en in een aantal westerse tradities) bestaat de leer van reïncarnatie en wedergeboorte, en is het concept hemel daardoor minder dominant dan in de monotheïstische religies.
Het concept hemel is vaak wel aanwezig, bijvoorbeeld in het boeddhisme, waar verschillende hemelen zijn; zij die goed karma hebben verworven worden opnieuw geboren als een deva (de boeddhistische term voor goden), in een hemel. Hun verblijf daar is echter niet eeuwig; na verloop van tijd sterven ook de devas, en zij worden daarna wederom wedergeboren ofwel als mens, dier, geest, in een hel of opnieuw in een andere of dezelfde hemel. In het boeddhisme is wedergeboorte in een hemel een goed of gunstig iets, maar het is niet het voornaamste doel van de religie; dat is het bereiken van het Nirvana.
[bewerk] Het verwerven van een hemels bestaan
Religies met een hemel verschillen in de manier waarop men deze kan verwerven of betreden.
- Sommigen (volgelingen van het universalisme) menen dat iedereen daar zal komen, hoe zij op aarde ook geleefd hebben.
- In religies als het boeddhisme, het hindoeïsme en sommige christelijke stromingen onderwijst men dat het betreden of wedergeboren worden in een hemel afhankelijk is van hoe men geleefd heeft. Indien met een goed of eerlijk leven geleefd heeft of veel goede daden verricht heeft, zal men na de dood (waarschijnlijk) in een hemel leven. Zij die niet goed geleefd hebben komen na de dood in de hel terecht; een pijnlijke plaats (in het christendom ook wel een plaats van straf).
- In de islam is het al of niet verwerven van de hemel geheel de beslissing van Allah: in principe heeft de gelovige daarop weinig invloed. Het helpt wel als de moslim tijdens zijn leven de geboden van Allah zoals vastgelegd in de koran, en uitgelegd door de moslimtheologen, in acht neemt. Dit weegt positief mee in het uiteindelijke oordeel. Maar uiteindelijk is de moslim niet zeker van zijn of haar behoud. Gelaten wacht men het oordeel van Allah af en zegt men: "Ins Allah" (als God het wil). Ongelovigen en afvalligen kunnen wel zeker zijn van de eeuwige straf.
- Veel stromingen in het christendom maken de toegang niet afhankelijk van het verrichten van goede werken, maar van geloof en vertrouwen in God, en het aannemen van het aanbod van genade. In de calvinistische opvatting gaat men naar de hemel niet op basis van wat men gedaan of onafhankelijk gekozen heeft, maar omdat men door God uitverkoren (uitgekozen) is voor deze gunst (zie predestinatie). Omdat binnen het Calvinisme ook de rechtvaardiging op basis van geloof speelt, ligt hier een gevoelige relatie.
