KNSM-eiland
Het KNSM-eiland is een woonwijk op een schiereiland in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam. Het is genoemd naar de Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij (KNSM) die hier vroeger was gevestigd.
[bewerk] Geschiedenis
Met de aanleg in het IJ werd aan het eind van de 19e eeuw begonnen. Aanvankelijk was het eiland een golfbreker voor de Oostelijke Handelskade, net als het naastgelegen Java-eiland. Later werd het opgehoogd met baggerspecie uit het Noordzeekanaal. Op het haventerrein dat zo ontstond vestigde zich in 1903 de KNSM die tenslotte de gehele Surinamekade en Levantkade omvatte. Na de Tweede Wereldoorlog vierde KNSM in 1956 nog het 100-jarig bestaan, maar vervolgens zette de neergang in, onder meer als gevolg van de dekolonisatie van Nederlands-Indië en doordat van stukgoed werd overgeschakeld op containertransport. De activiteiten werden geleidelijk naar het Westelijk Havengebied verplaatst of gestaakt. In 1977 vertrok de KNSM definitief van het eiland en in de jaren tachtig namen krakers, kunstenaars en stadsnomaden bezit van het gebied.
In de jaren negentig werd het gebied herontwikkeld tot woonwijk, naar een plan uit 1988 van de architect Jo Coenen die ook zelf een gebouw ontwierp (Emerald Empire aan het oostelijke uiteinde). Anders dan op het Java-eiland werd op het KNSM-eiand een deel van de oude havengebouwen gehandhaafd. Ook het voormalig bedrijfspark van KNSM uit 1956 is behouden gebleven. Het werd in 1995 onder leiding van de oorspronkelijke ontwerpster Mien Ruys gerestaureerd en heet nu Mien Ruysplantsoen.
Alle vroegere havenloodsen zijn gesloopt, op Loods 6 na. Deze loods, in de jaren tachtig gekraakt door kunstenaars, is nu een ateliergebouw.
Andere gebouwen op het eiland zijn:
- Emerald Empire ontworpen door Jo Coenen. De positionering, op de punt van het eiland, in de hoek van IJ en Amsterdam-Rijnkanaal met uitzicht op de Oranjesluizen met de verbinding naar het IJsselmeer, geeft uitzicht op een continue stroom van verkeer over het water.
- Piraeus is ontworpen door de Duitse architecten Kollhoff en Rapp. Het is om een voormalig havengebouwtje heen gevlochten.
- Barcelona van de Belgische architect Bruno Albert, cirkelvormig rond een zuid-europees aandoende binnenplaats, afgesloten met een monumentaal ijzeren kunstwerk.
Het KNSM-eiland sluit aan op het Java-eiland via het Azartplein (met eindpunt van tramlijn 10).
