Houthem

**Houthem**

Provincie	Limburg
Gemeente	Valkenburg aan de Geul
Inwoners	1470 (1 jan 2005)
Geografische ligging	50°52'24 NB 5°47'44 OL
Geografische ligging	{{{coordinaten}}}
Belangrijke verkeersaders	A79
Netnummer	043
Postcodes	6301 (Valkenburg)

Houthem (Limburgs: Houtem) is een kerkdorp in de gemeente Valkenburg aan de Geul, bestaande uit de kernen Houthem, Sint Gerlach, Vroenhof en Strabeek. Het dorp telt ongeveer 1700 inwoners en ligt aan de provinciale weg van Valkenburg naar Meerssen.

[bewerk] Geschiedenis

Houthem werd voor het eerst schriftelijk vermeld in een oorkonde uit 1096, maar bestond vermoedelijk al eerder. In de twaalfde eeuw leefde hier de kluizenaar Gerlachus, die rond 1164 overleed. Al gauw ontstond er een verering rond zijn graf, waarna nog diezelfde eeuw een klooster van de Norbertijnen in Houthem werd gesticht. Dit klooster werd aanvankelijk door zowel mannen als vrouwen bewoond, maar ontwikkelde zich uiteindelijk tot een adellijk vrouwenstift. In de achttiende eeuw werden het klooster en de kerk ingrijpend verbouwd. De kerk is een voorbeeld van laat-barok met zowel beschilderde gewelven als wanden. De maker van deze fresco's, die het leven van Gerlachus uitbeelden, was de Zuidduitse schilder Johann Adam Schöpf. De Norbertinessen bleven het klooster bewonen tot aan het Verdrag van Fontainebleau. Daarna stond het geruime tijd leeg, totdat het door de Fransen aan de meest biedende werd verkocht. Het klooster veranderde in een adellijk woonhuis. De kerk werd verkocht aan de gemeente Houthem en werd uiteindelijk parochiekerk. Het landgoed rondom het klooster is thans een luxe hotel en restaurant met Kneipp-kuurbaden.

De oorspronkelijke parochiekerk was gewijd aan Sint Martinus en lag in het oudste deel van Houthem, de kern Vroenhof. Hier werden restanten van een Romeinse weg aangetroffen. De Sint Martinuskerk werd in de twintiger jaren afgebroken. Op de fundamenten werd in 1929 een nieuwe kerk gebouwd die als kapel van een bejaardentehuis dienst ging doen.

Tot 1940 was Houthem een zelfstandige gemeente. In 1941 kwam het bij de nieuwe gemeente Valkenburg-Houthem, die bij gemeentelijke herindelingen in 1982 opging in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Het landgoed Sint Gerlach en de Sint Gerlachuskerk zijn momenteel de bekendste bezienswaardigheden van het dorp. Bij de kerk ligt ook een museum en een kapel met mozaïekwerk van de kunstenares Van Vlijmen. Bij het landgoed worden geregeld beeldententoonstellingen georganiseerd. De kern Sint Gerlach is beschermd dorpsgezicht, vanwege de aanwezigheid van diverse boerderijen van het zogeheten gesloten type. In de kern Strabeek bevindt zich een oud wegkapelletje, vermoedelijk uit de zeventiende eeuw. Verder is het dorp bekend om zijn natuurschoon. In de omgeving liggen nog diverse hellingbossen en het natuurontwikkelingsgebied Ingendael.

[bewerk] Bereikbaarheid

Houthem is bereikbaar per weg en per spoor. De trein stopt op het NS-station Houthem-St.-Gerlach.

Grotere afbeelding

[bewerk] Literatuur

Fons Heijnens, Houthem en St. Gerlach in de literatuur: een geannoteerde bibliografie over Houthem, Broekhem en Geulhem, hun inwoners en Sint Gerlach en zijn verering, Houthem 1993
A.G. Schulte e.a., Landgoed Sint Gerlach: kruispunt van culturen in het Land van *Valkenburg, Zwolle 1999
H.J.J. Philippens, Houthems verleden, Houthem 1983

[bewerk] Externe links

http://www.houthem.info

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Houthem op Wikimedia Commons.

Coördinaten:
50°52'24' NB, 5°47'44' OL

Gemeente Valkenburg aan de Geul
Dorpen: Berg \| Broekhem \| Houthem \| Oud-Valkenburg \| Schin op Geul \| Sibbe \| Valkenburg \| Vilt
Gehuchten: Emmaberg \| Geulhem \| Heek \| IJzeren \| Keutenberg \| Schoonbron \| Strabeek \| Terblijt \| Walem