Heloten
De Heloten (Oud-Grieks: Εἵλωτες) waren de oorspronkelijke bewoners van het gebied rond Sparta; door de Spartiaten werd deze pre-Dorische bevolking verslagen en tot slaaf gemaakt. Zij verzorgden de levensbehoeften van Sparta, zodat de Spartiaten zich met het leger konden bezighouden. De meeste heloten bewerkten een stuk land, een klèros (κλῆρος). De heloten werden door de spartanen geminacht. Zij werden mishandeld en werden zelf vermoord tijdens bepaalde rituelen. Toch is het voor huidige historici niet geheel duidelijk of wat de oude schrijvers hierover schreven de waarheid was. Veel van de geschriften komen van vijanden van Sparta en kunnen gebruikt zijn als propaganda.
Alleen de staat beschikte over het recht de heloten vrij te laten en niet de burger wiens grond ze bewerkten. Dit kon gebeuren ter beloning van militaire prestaties in het Spartaanse leger waarin ze als lichtgewapenden opgenomen konden worden. De eerste slaven kwamen waarschijnlijk uit de stad Helos, waarvan ze hun naam danken, heloten. Het aantal heloten is later aangegroeid door de annexatie van Messenië.
In de 7e eeuw kwamen de Heloten meerdere malen in opstand, vooral in Messenië.
