Hartfalen

Hartfalen
ICD-10	I50.0
ICD-9	428.0

Hartfalen of hartzwakte (decompensatio cordis) is een aandoening waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed uit te pompen om aan de behoeften van de weefsels te voldoen. Onder normale omstandigheden bestaat er een evenwicht tussen de hoeveelheid bloed die het hart uitpompt (hartminuutvolume) en de behoefte van de weefsels aan zuurstof en voedingsstoffen. Bij veranderende behoefte van de weefsels wordt het hartminuutvolume daar aan aangepast. De weefsels regelen daarnaast zelf hun optimale doorbloeding door hun bloedvaten aan te spannen of juist te ontspannen.

Inhoud 1 Symptomen 2 Oorzaken 3 Diagnose 4 Behandeling 5 Prognose

[bewerk] Symptomen

Als gevolg van de verminderde pompfunctie van het hart krijgen veel organen, aanvankelijk met name bij verhoogde vraag, niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen meer. Dit leidt weer tot snelle vermoeidheid en tot kortademigheid bij geringe inspanning. Het lichaam tracht door regelmechanismen de vulling van het vaatbed te verhogen, dit zorgt er weer voor dat het lichaam vocht vasthoudt. Patiënten die lijden aan hartfalen hebben dan ook vaak last van meer vocht in het longvaatbed (vaak onjuist als 'vocht achter de longen' aangeduid), in ernstige gevallen uitmondend in longoedeem waardoor de kortademigheid sterk verergert, vooral bij platliggen. De symptomen lijken vaak op die van astma (kortademigheid, vermoeidheid; acute decompensatie heet daarom ook asthma cardiale). Verder blijft er vocht achter in de laagste gedeelte van het lichaam waardoor er dikke benen en enkels (perifeer oedeem) ontstaan. Als gevolg van de symptomen van hartfalen treden er in het lichaam compensatiemechanismen in werking. Deze kunnen op korte termijn een gunstige invloed hebben op de bovenstaande symptomen, maar op de lange termijn verergeren deze compensatie mechanismen juist het hartfalen. De patiënt komt dan in een vicieuze cirkel terecht.

[bewerk] Oorzaken

Oorzaken van hartfalen zijn:

• Verminderde hartspierfunctie:

  • De belangrijkste is het hartinfarct. Als gevolg van een hartinfarct is een gedeelte van de hartspier afgestorven en verlittekend en daardoor is een deel van de pompfunctie verloren gegaan.
  • Stofwisselingsziekten (cardiomyopathie) waardoor uiteenlopende lichaamstoffen in de spier opstapelen en uiteindelijk de spierfunctie nadelig beïnvloeden. b.v. ijzerstapeling (hemochromatose).
  • infectieus: hartspierinfecties (myocarditis) door virussen.
  • toxisch: alcohol, en bepaalde medicijnen tegen kanker beschadigen de hartspier.
  • metabool: gebrek aan bepaalde vitaminen leidt tot hartfalen ('natte beriberi' of shoshin).

• Verminderde pompfunctie:

  • Defect van de hartkleppen. Dit kan een lekkende hartklep (klepinsufficientie) zijn waardoor (een deel van) het bloed weer terugstroomt en weer dezelfde weg moet afleggen. Het kan ook door een hartklepvernauwing (stenose) komen waardoor de doorgang vernauwd is. Klepgebreken ontstaan soms door infectie, soms door degeneratie, en zijn ook wel eens aangeboren.
  • Hartritmestoornissen. Het hart is dan ook minder goed in staat om bloed rond te pompen.

• Een andere oorzaak kan ook liggen in de erfelijke aanleg, sommige vormen van hartfalen zijn genetisch bepaald. harttransplantatie is dan het uiterste en enige redmiddel. Overigens is in een deel van de gevallen de oorzaak van het hartfalen onbekend.

[bewerk] Diagnose

Hartfalen is niet één ziekte, maar een complex van symptomen voortvloeiend uit een hartziekte leidend tot verminderde hartfunctie. Bij een combinatie van symptomen kan de arts met behulp van verschillende technieken de ernst en oorzaak vaststellen.

• ECG.
• Rontgenfoto van de borstkas (thoraxfoto).
• Bloedonderzoek.
• Echocardiografie

Verder kan het hartfalen in verschillende klassen worden onderverdeeld:

• Klasse I: kortademigheid alleen bij flinke inspanning
• Klasse II: kortademigheid treedt op bij matige inspanning.
• Klasse III: kortademigheid treedt al op bij geringe inspanning
• Klasse IV: kortademigheid in rust.

[bewerk] Behandeling

Behandeling van hartfalen kan plaatsvinden met geneesmiddelen en soms, afhankelijk van de oorzaak, met behulp van een of meerdere operaties. Ook kan er gebruik worden gemaakt van een zogenaamde biventriculaire pacemaker of een ICD.

De geneesmiddelen die bij hartfalen worden voorgeschreven zijn o.a.

• ACE-remmers en ARB's: Doorbreken de compensatie mechanismen die het hartfalen verergeren.* Diuretica (plaspillen): deze stimuleren de vochtuitdrijving door de nieren waardoor de oedemen afnemen.
• Digoxine: Verbetert de contractiekracht van het hart.
• Antistollingsmiddelen: vermindert de kans op het vormen van stolsels in het aangedane hart.
• Beta-blokkers: verlagen de hartfrequentie met een gunstig effect op lange termijn

Op operatieve wijze kunnen defecte hartkleppen worden vervangen waardoor een oorzaak van het hartfalen kan worden weggenomen.

[bewerk] Prognose

Hartfalen is een chronische aandoening, en de vooruitzichten zijn op langere termijn meestal vrij slecht. Als de oorzaak niet kan worden behandeld (bijvoorbeeld door vervanging van een hartklep) is de levensverwachting statistisch gezien maar enkele jaren. De behandeling met geneesmiddelen leidt tot een vermindering van klachten en een vertraging van de progressie van de ziekte, maar kan de patiënt nooit meer helemaal genezen. Wanneer bij iemand hartfalen is geconstateerd wordt er naast medische therapie aangeraden om zo gezond mogelijk te leven door bijvoorbeeld te stoppen met roken.