Halldór Laxness
Halldór Kiljan Laxness (geboren als Halldór Guðjónsson) (23 april, 1902 – 8 februari, 1998) was een 20e eeuwse IJslandse auteur van boeken als Onafhankelijke mensen, Salka Valka: roman van een menschenleven, Het herwonnen paradijs, De klok van IJsland, en Het visconcert. Hij won de Nobelprijs voor de literatuur in 1955.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Halldór Kiljan Laxness was de zoon van Guðjón Helgason (geboren 1870) en Sigríður Halldórsdóttir (geboren in 1872). Hij werd geboren in Reykjavik, daarna verhuisde de familie in 1905 naar Laxnes in Mosfellssveit. Veertig jaar later verhuisde hij naar Gljúfrasteinn even buiten Mosfellsbær.
Op vroege leeftijd begon hij boeken te lezen en verhalen te schrijven, en toen hij 14 jaar was werd zijn eerste artikel geplaatst in Morgunblaðið onder de initialen H.G. Niet veel later schreef hij een artikel (over een oude klok) onder zijn eigen naam in dezelfde krant. Gedurende zijn carrière schreef hij 51 romans, poëzie, veel krantenartikelen, toneelstukken, reisverhalen, korte verhalen en meer.
Hij was twee keer getrouwd en had vier kinderen. Laxness stierf op 95-jarige leeftijd.
Er zijn verschillende biografieën over Laxness geschreven, waarvan sommige controversieel van aard zijn, zoals het driedelige werk van Hannes Hólmsteinn Gissurarson. De weduwe van Laxness heeft een rechtszaak aangespannen tegen Gissurarson wegens vermeende schending van copyright. De eendelige biografie van Halldor Guðmundsson heeft een IJslandse literaire prijs voor beste non-fictie boek van 2004 gewonnen.
In 2005 ging in het IJslandse Nationale Theater een toneelstuk van Ólafur Haukur Símonarson in première, getiteld Halldór í Hollywood (Halldór in Hollywood) over de jaren die Laxness daar doorbracht.
[bewerk] Katholicisme
Aan het eind van 1922, ging Laxness in het klooster van de abdij in Clervaux in Luxemburg. Laxness werd gedoopt en deed belijdenis aan het begin van 1923. Bij deze gelegenheid nam hij de familienaam Laxness aan en voegde Kiljan toe achter zijn voornaam Halldór. Killian was een Ierse martelaar en heilige. (N.B.: de meeste IJslandse namen kennen geen familienaam.)
Binnen de muren van de abdij deed hij aan zelfstudie, las boeken, studeerde Frans, Latijn, theologie en filosofie. Het was op deze plek dat hij het verhaal Undir Helgahnjúk schreef, dat in 1924 gepubliceerd werd.
Laxness gaf het boek uit onder zijn nieuwe naam; Halldór Kiljan Laxness. Tijdens zijn verblijf in de abdij werd Laxness vroom en zelfs orthodox. Spoedig na zijn doop werd hij lid van een groep die er voor bad dat Noord-Europa weer katholiek zou worden.
Laxness schreef over zijn katholicisme in het boek Vefarinn mikli frá Kasmír, uitgegeven in 1927.
[bewerk] Socialisme, oorlog, onafhankelijkheid
Laxness begon te neigen naar het socialisme nadat hij naar de Verenigde Staten was afgereisd om films te maken. Dit wordt duidelijk in zijn Atómstöðin waarin het gevecht van gewone mensen wordt beschreven die proberen een plaats te vinden in een nieuwe IJslandse maatschappij die gecontroleerd wordt tijdens de koude oorlog door de invasie van een Amerikaanse luchtmachtbasis in de harten en zielen van politici.
[bewerk] Publicaties
De volgende lijst is een gedeeltelijke lijst van alle publicatie van of over Laxness:
- 1919: Barn náttúrunnar, roman
- 1923: Nokkrar sögur, korte verhalen
- 1924: Undir Helgahnúk, roman
- 1925: Kaþólsk viðhorf, essay
- 1927: Vefarinn mikli frá Kasmír, roman
- 1929: Alþýðubókin, artikelen
- 1930: Kvæðakver, gedichten
- 1931: Salka Valka (Deel I) - Þú vínviður hreini, roman
- 1932: Salka Valka (Deel II) - Fuglinnn í fjörunni, roman
- 1933: Fótatak manna, korte verhalen (zie Þættir)
- 1933: Í Austurvegi, reisverhalen
- 1934: Straumrof, toneelstuk
- 1934: Sjálfstætt fólk (Deel I) - Landnámsmaður Íslands, roman
- 1935: Sjálfstætt fólk (Deel II) - Erfiðir tímar, roman
- 1935: Þórður gamli halti, korte verhalen (zie Þættir)
- 1937: Dagleið á fjöllum, artikelen
- 1937: Heimsljós - Ljós heimsins (later getiteld, Kraftbirtíngarhljómur guðdómsins), roman
- 1938: Gerska æfintýrið, reisverhalen
- 1938: Heimsljós (Deel II) - Höll sumarlandsins, roman
- 1939: Heimsljós (Deel III) - Hús skáldsins, roman
- 1940: Heimsljós (Deel IV) - Fegurð himinsins, roman
- 1942: Vettvángur dagsins, artikelen
- 1942: Sjö töframenn, korte verhalen (see Þættir)
- 1943: Íslandsklukkan (De klok van IJsland, Deel I) - Íslandsklukkan, roman
- 1944: Íslandsklukkan (Deel II) - Hið ljósa man, roman
- 1946: Íslandsklukkan (Deel III) - Eldur í Kaupinhafn, roman
- 1946: Sjálfsagðir hlutir, essays
- 1948: Atómstöðin, roman
- 1950: Reisubókarkorn, artikelen
- 1950: Snæfríður Íslandssól, toneelstuk (naar Íslandsklukkan)
- 1952: Gerpla, roman
- 1952: Heiman eg fór, roman/reisverhalen
- 1954: Silfurtúnglið, toneelstuk
- 1954: Þættir, verzamelde korte verhalen
- 1955: Dagur í senn, artikelen
- 1957: Brekkukotsannáll, roman
- 1959: Gjörníngabók, artikelen
- 1960: Paradísarheimt, roman
- 1961: Strompleikurinn, toneelstuk
- 1962: Prjónastofan Sólin, toneelstuk
- 1963: Skáldatími, artikelen
- 1964: Sjöstafakverið, korte verhalen
- 1965: Upphaf mannúðarstefnu, artikelen
- 1966: Dúfnaveislan, toneelstuk
- 1967: Íslendíngaspjall, artikelen
- 1968: Kristnihald undir Jökli, roman
- 1969: Vínlandspúnktar, artikelen
- 1970: Innansveitarkronika, roman
- 1970: Úa, toneelstuk (naar Kristnihald undir Jökli)
- 1971: Yfirskygðir staðir, artikelen
- 1972: Guðsgjafaþula, roman
- 1972: Norðanstúlkan, toneelstuk (naar Atómstöðin)
- 1974: Þjóðhátíðarrolla, artikelen
- 1975: Í túninu heima, memoires I
- 1976: Úngur eg var, memoires III
- 1977: Seiseijú, mikil ósköp, artikelen
- 1978: Sjömeistarasagan, memoires II
- 1980: Grikklandsárið, memoires IV
- 1981: Við heygarðshornið, artikelen
- 1984: Og árin líða, artikelen
- 1986: Af menníngarástandi, artikelen
- 1987: Dagar hjá múnkum, memoires
- 1987: Sagan af brauðinu dýra, kort verhaal
- 1992: Jón í Brauðhúsum, kort verhaal
- 1992: Skáldsnilld Laxness
- 1996: Fugl á garðstaurnum og fleiri smásögur, korte verhalen
- 1997: Únglíngurinn í skóginum, gedicht
- 1998: Perlur í skáldskap Laxness
- 1999: Úngfrúin góða og Húsið, kort verhaal
- 2000: Smásögur, korte verhalen
- 2001: Gullkorn úr greinum Laxness
- 2001: Kórvilla á Vestfjörðum og fleiri sögur, korte verhalen.
- 2001: Laxness um land og Þjóð
[bewerk] Referenties en externe links
In het IJslands:
- Hannes Hólmsteinn Gissurarson. 2003. Halldór. Deel I van de biografie van Laxness. Almenna bókafélagið, Reykjavík.
- Hannes Hólmsteinn Gissurarson. 2004. Kiljan. Deel II van de biografie van Laxness. Bókafélagið, Reykjavík.
- Hannes Hólmsteinn Gissurarson. 2005. Laxness. Deel III van de biografie van Laxness. Bókafélagið, Reykjavík.
- Halldór Guðmundsson. 2004. Halldór Laxness. JPV, Reykjavík [1].
- Hallberg, Peter. 1970. Hús skáldsins: um skáldverk Halldórs Laxness frá Sölku Völku til Gerplu. Reykjavík. Mál og menning.
- Íslenska alfræðiorðabókin H-O. 1990. Redactie: Dóra Hafsteinsdóttir and Sigríður Harðardóttir. Örn og Örlygur hf., Reykjavík.
- Bibliografie
- Halldór Laxness
- Gljúfrasteinn, de website van het Halldór Laxness museum in verschillende talen
In het Engels:
- Biografie van de Nobelprijs website
