Golanhoogten
De Golanhoogten (ook wel Golan, Golanhoogte, Golanvlakte of Golanhoogvlakte) is een hoogvlakte op de grens tussen Libanon, Syrië, Jordanië en Israël.
Het strategisch gelegen gebied wordt al sinds de oudheid hevig betwist. Meest recent, gedurende de zesdaagse oorlog van 1967, veroverde Israël het gebied op Syrië en annexeerde het in 1981. De VN veroordeelde zowel de verovering als de annexatie. Syrië legt ook een claim op de Golan, gesteund door enkele VN-resoluties. Libanon, en met name de Hezbollah, leggen een claim op een klein gedeelte van de Golan, maar die claim wordt niet door de VN gesteund.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Archeologische opgravingen tonen bewoning van het gebied sinds in ieder geval het Neolithicum.
Ook in Tenach en dus de Bijbel wordt de Golan genoemd, de hoogvlakte wordt hierin meestal het gebergte van Basjan genoemd, maar ook de naam Golan komt hierin voor (Jozua 20 en 21). Het gebied vormde onderdeel van het gebied van de stam Manasse.
Door de eeuwen heen ging het gebied van diverse rijken deel uitmaken, zoals het Assyrische Rijk, het Aramese Rijk, het Hellenistische Rijk van Alexander de Grote, het Romeinse Rijk, het Byzantijnse Rijk en het Ottomaanse Rijk.
In de 7e eeuw vond hier de slag bij Jarmoek plaats, waarbij de Arabieren Damascus veroverden en het later tot hoofdstad van het Arabische Rijk maakten. Uit Syrisch oogpunt is deze slag hierom zeer belangrijk. Door de eeuwen heen is de Golan een doorgangspunt geweest voor verkeer tussen Damascus, Jeruzalem en Caïro.
Tijdens de kruistochten bezetten kruisvaarders de Golan hoogvlakte enige tijd.
Vanaf de 15e eeuw vestigden zich steeds meer Druzen op de hoogvlakte. Vandaag de dag leven hier nog relatief veel Druzen, vooral in het noordelijke gedeelte van de Golan.
De slag om de Golan hoogvlakte vond plaats op 9 en 10 juni 1967, als onderdeel van de zesdaagse oorlog, waarbij Israël de hoogvlakte veroverde. Ook tijdens de Jom Kippoeroorlog werd er hevig om de Golan hoogvlakte gevochten. Een staakt-het-vuren-verdrag van mei 1974 stipuleert de ontruiming van de noordelijke Hermonberg, wapen- en troepenbeperkingen langs de grens en een smalle VN-zone. Het wordt door beide partijen meestal nauw gehonoreerd.
In 1981 werd de Golan hoogvlakte door Israël geannexeerd. Als gevolg hiervan werd de gewone Israëlische wetgeving hier van kracht. De annexatie wordt internationaal juridisch niet erkend.
[bewerk] Belang van de Golanhoogten
[bewerk] Strategisch belang
De hoogvlakte heeft een groot strategisch belang, zowel voor de Israëlische defensie, aangezien de afstand tot bijvoorbeeld de stad Haifa slechts enkele kilometers bedraagt, als voor de Syrische defensie, omdat de afstand tot de hoofdstad Damascus enkele kilometers bedraagt. Verder heeft Israël hier ook radarposten geplaatst.
Gedurende de 19 jaren dat de Golan door Syrië werd bestuurd, van 1948 tot 1967, werden vanuit de hoogvlakte de valleien aan de Israëlische zijde regelmatig onder vuur genomen en gebombardeerd, wat een groot probleem vormde voor de bewoners ervan. Ook trachtten de Syriërs water, dat volgens internationale verdragen uit de Golan via de Jordaan naar Israël en Jordanië zou moeten stromen, door middel van een kanaal om te leiden. In reactie vuurde Israël artillerie af. Het onvoltooide kanaal valt te bezichtigen op de Golan.
Wel is het zo, dat de mogelijkheid om langeafstandsraketten tijdens een oorlog in te zetten het strategische belang van de hoogvlakte minder groot heeft doen worden.
[bewerk] Economisch belang
Verder vormt het westelijke deel van het gebergte de oostelijke grens van het Meer van Tiberias, dat momenteel een belangrijke bron is voor zoet water voor Israël en eveneens een bron is in de watervoorziening van Jordanië. Op de Golan-hoogvlakte zelf bevinden zich ook diverse waterbronnen.
De grond op bepaalde delen van de Golan is zeer geschikt voor de druiventeelt ten behoeve van de wijnproductie. Het Israëlische bedrijf Golan Heights Winery exporteert diverse soorten wijnen wereldwijd (import van de wijn naar de EU is verboden). Ook andere landbouwgoederen worden hier verbouwd, en er vindt tevens veeteelt plaats.
De Golan trekt veel toeristen. Voorname trekpleisters zijn oudheden van de duizenden jaren dat de Golan bewoond is, waaronder Gamla en het kasteel Nimrod (Namroed). Voorts zijn er riviertjes in diepe dalen met watervallen, het wintersportoort op de Hermonberg, Druzische stadjes met eethuisjes en wijngaarden en wijnerijen. Voor zover deze bij de Golan horen (onduidelijk, want er bestaan verschillende westelijke grenzen), zijn er in het zuidoosten voorts stranden aan het Meer van Tiberias en Hamat Gader (al-Hamma), waar oudheden, baden en een krokodillenboerdij te bezichtigen zijn.
[bewerk] Recente onderhandelingen rond de Golanhoogten
De Golan wordt momenteel betwist door Syrië, Israël en voor een zeer klein gedeelte door Libanon.
[bewerk] Rond de grens van Syrië en Israël
Syrië wil controle over de gehele Golan, de oostelijke oever van het meer van Tiberias. Hafiz al-Assad, de vroegere president van Syrië, beloofde dat al deze gebieden (weer) deel uit zouden gaan maken van Syrië. Na zijn dood in 2000 zette zijn zoon, president Bashar al-Assad, dit streven voort. Verschillende Israëlische premiers beloofden wel een territoriaal compromis en verdesverdrag met Syrië na te streven, maar niet de gehele Golan te zullen ontruimen.
Tijdens de regeerperiode van Ehud Barak werden er vredesbesprekingen tussen Israël en Syrië gehouden, waarbij de teruggave van (gedeelten van) de Golan in het kader van 'land voor vrede' werd besproken. Wat er precies ter discussie stond wordt betwist. Barak hield als motto aan: 'de diepte van de terugtrekking wordt gelijk aan de diepte van de vrede'. In 2000, nog tijdens Baraks termijn, liepen de vredesbesprekingen tussen Israël en Syrië stuk.
In januari 2004 sprak de Syrische president Bashar al-Assad over het hervatten van de vredesbesprekingen. De Israëlische president Moshe Katsav nodigde hem uit naar Jeruzalem te komen voor vredesbesprekingen. De Golanhoogte zou dan ook aan bod komen. Bashar al-Assad nam de uitnodiging niet aan en de Israëlische premier Ariel Sharon eiste onvoorwaardelijke onderhandelingen.
Volgens Larssen van de VN en Egypte ging Syrië in november 2004 akkoord met onvoorwaardelijke onderhandelingen, maar dit wordt door Syrië ontkend. Israël verdenkt Syrië ervan dat het alleen wil onderhandelen om de Amerikaans-Franse druk om Libanon te ontruimen te verminderen. [1]
[bewerk] Rond de grens van Libanon en de Golanhoogten
Libanon en met name de Hezbollah-beweging beweren dat Israël nog altijd een stukje Libanon bezet zou houden, namelijk de Shebaa-boerderijen. De VN heeft echter in 2000 bepaald dat Israël zich van het gehele Libanese grondgebied heeft teruggetrokken. Volgens de VN behoren de de Shebaa-boerderijen bij Syrië (en dus bij de door Israël bezette Golan-hoogvlakte) en niet bij Libanon. Israël stelt dat dit kleine stukje land niet meer is dan een excuus om Israëliërs aan te vallen; men had het ontruimd als de VN dit had bepaald.
Hezbollah voert deze vermeende Israëlische bezetting van een stukje Libanon ook aan als een voorname reden voor het plaatsen van guerrillatroepen langs de Israëlische grens. De Verenigde Staten voeren druk uit op Libanon, Syrië en Iran, opdat de door deze landen gesteunde Hezbollah zich uit het grensgebied terugtrekt en de Libanese regeringstroepen de vrede (gaan) bewaren in Libanon.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Golan Heights op Wikimedia Commons. |
