Centraal Station
 |
 |
 |
 |
 |
Een Centraal Station is (in zijn oorspronkelijke betekenis) een spoorwegstation dat door meerdere spoorwegmaatschappijen bediend wordt en daarmee het belangrijkste station van een stad is. Sinds de verschillende particuliere spoorwegmaatschappijen begin 20e eeuw zijn opgegaan in een nationale spoorwegmaatschappij is de betekenis in het dagelijks taalgebruik verschoven naar het grootste spoorwegstation van een stad. In België en Nederland wordt een centraal station met het achtervoegsel "-Centraal" aangeduid (in België met, in Nederland zonder streepje). Niet veel stations hebben dit achtervoegsel, in België zijn dit drie stations, in Nederland vijf.
[bewerk] Nederland
Vanwege concurrentie en belangentegenstellingen tussen spoorwegmaatschappijen is de totstandkoming van Centraal Stations een moeizaam proces geweest. Amsterdam kreeg in 1889 een Centraal Station, Utrecht in 1938, Rotterdam in 1954 en Den Haag pas in 1975. De term Centraal Station werd dan ook als overwinningskreet gevoerd en is door de spoorwegen altijd gereserveerd geweest voor die stations waar voordien de onpraktische situatie bestaan heeft dat een stad werd bediend door meerdere stations. Hiermee heeft 'Centraal Station' een zelfde betekenis als het Amerikaanse 'Union Station'.
In 1987 werd voor het eerst van dit principe afgeweken bij de opening van Almere CS. Hier drukte de term 'CS' de ambitie van de nieuwe stad Almere uit om tot de grote steden van Nederland te gaan behoren. Zo bleek dat 'Centraal Station' een aanduiding is die een stad status kan geven. Toen in 1997 in Leiden een nieuw station werd geopend claimde deze gemeente dat haar station, in reizigers gemeten de vijfde van Nederland, ook recht had op de aanduiding CS. NS heeft toen haar beleid voor stationsnaamgeving moeten heroverwegen. Besloten werd de grootste stations de aanduiding 'Centraal' te geven, kleinere stations zouden zo nodig de aanduiding 'Centrum' kunnen krijgen. In 1997 werd Leiden als eerste 'Leiden Centraal' gedoopt. In de jaren daarna kregen Amsterdam CS, Rotterdam CS, Den Haag CS en Utrecht CS eveneens de aanduiding 'Centraal'. Almere CS werd gedegradeerd tot Almere Centrum.
Andere partijen, waaronder stads- en streekvervoer, volgen over het algemeen niet de fijne nuances van de naamgevingspolitiek van de spoorwegen. Voor hen is 'CS' gewoon het belangrijkste station van een stad. Vaak wordt ook de voorkeur gegeven aan de aanduiding 'CS' boven 'Centraal', waarschijnlijk omdat het gewoon korter is. Zo is het heel normaal een bus te zien met als eindbestemming 'Zwolle CS' of 'Groningen CS'. Hiermee wordt aan 'Centraal Station' dezelfde betekenis gegeven als in het Duitse taalgebied aan Hauptbahnhof (of Hbf), wat eenvoudig het belangrijkste station van een stad is en in die zin consequent wordt toegepast.
[bewerk] België
In België kent men drie Centraal Stations: Antwerpen-Centraal, Brussel-Centraal en Verviers-Central (altijd met een streepje ertussen).
Het bekendste Centraal Station is dat van Antwerpen. Dit is een werkelijk centraal gelegen kopstation, van waaruit (bijna) alle treinen van en naar Antwerpen aankomen en vertrekken. Ook de architectuur van dit gebouw versterkt deze indruk. Onder het station wordt een tunnel gebouwd die onderdeel wordt van de hogesnelheidsverbinding in de richting van Breda - Rotterdam - Amsterdam.
Het Centraal Station van Brussel is bescheidener, toch is dit het drukste station in België. Dit station is gelegen in de tunnel die het Noordstation met het Zuidstation verbindt.
Het kleinste Centraal station is dat van Verviers (Verviers-Central).
